مشكلات مربوط به خواب كودكان اگر ریشه روانی یا فیزیكی خاصی نداشته باشد، باید به طور جدی مورد توجه، ریشهیابی و اصلاح از سوی والدین قرار بگیرد، چراكه خواب یكی از ضروریترین نیازهایی است كه اهمیت آن در رشد كودكان بسیار مهم است.
زمان خواب كودك، اگر با دقت و هوشمندی والدین بدرستی و به صورت الگوی قابل اجرا درآید، میتواند برای كودك اوقات شیرینی باشد و در غیر این صورت هراس و نگرانی زیادی را برای كودك همراه داشته و او را وادار به مقاومت كند.
دكتر فریبا عربگل، فوقتخصص روانپزشكی كودك و نوجوان در گفتوگو با «جامجم» با اشاره به ضرورتهای تعریف الگوی خواب درست برای كودكان میگوید: والدین باید سعی كنند الگوی منظمی را برای ساعات خواب و بیداری كودك ارائه كنند، یعنی نباید زمانی كودك را ساعت 8 شب و زمان دیگر ساعت یك نیمهشب به رختخواب بفرستند. همچنین باید محركهای هیجانآور مانند تماشای برنامههای مهیج تلویزیونی و بازیهای پرسروصدا را در ساعت نزدیك به خواب برای كودك محدود كرد.
چرا كودك بدخواب میشود؟
روانپزشكان كودك معتقدند كه مواردی چون خواب، تغذیه، تحرك و آرامش كودك بیشتر وابسته به سرشت و ذات اوست و ممكن است چندان به عوامل محیطی بستگی نداشته باشد، اما عوامل محیطی میتواند بر آن تاثیر بگذارد.
از 4 سالگی به بعد ممكن است یكی از مشكلات خواب كودكان مربوط به دیدن كابوسهایی با موضوع جدایی، دزدی، حمله حیوانات، تصادف و سقوط باشد.
دكتر عربگل نیز میگوید: بعضی از بچهها از نظر سرشتی كودكان سخت و دشواری هستند؛ آنها بد غذا میخورند. خواب كم و سبكی دارند، زیاد گریه میكنند و ناآرام و بیقرارند. مادر، خود را در مدیریت مسائل چنین كودكی مستأصل میبیند. این كودكان با كوچكترین سروصدا و محرك محیطی از خواب بیدار میشوند و ساعات زیادی را صرف تكان دادن نوزاد روی پا یا بغل گرفتن و چرخاندن او میكند تا دوباره به خواب رود.
وی میافزاید: بچههای 4 تا 5 ساله معمولا دوست دارند در تمام مراسم شبانه خانواده شركت كنند. پابهپای والدین بیدار بمانند و آخرین سریالهای تلویزیون را تماشا كنند. مدام اصرار میكنند كه زمان خواب آنها را به تعویق بیندازند، همچنین با درخواستهایی چون یك لیوان آب، یك قصه و خواندن یك كتاب داستان دیگر تمایل خود را برای بیدار ماندن نشان میدهند. این كودكان در مقابل خوابیدن در اتاق خودشان مقاومت میكنند و در صورت جدا خوابیدن دچار ترس و اضطراب و بدخوابی میشوند.
كودك را برای جدا خوابیدن آماده كنید
روانپزشكان كودك معتقدند كه بهتر است از همان ابتدای تولد محل خواب كودك مشخص باشد و هر زمان كه كودك گریه كرد و برای شیر خوردن بیدار شد، مادر كودك را از تخت حفاظدار خارج كند، به او شیر دهد و سپس مجدد او را بخواباند.
این متخصصان تاكید میكنند كودكانی كه زیاد بدقلق نیستند، معمولا به این روش عادت میكنند و در ابتدا با توجه به اینكه حجم معده نوزاد كوچك است نیاز است هر سه ساعت یكبار شیر بخورد، بتدریج كه حجم معده بزرگتر و خواب كودك تنظیم شد، بسیاری از كودكان حداقل 5 الی 6 ساعت را در شب براحتی میخوابند.
دكتر عربگل نیز میافزاید: اكثر مادران بخصوص در چند ماه اول تولد برای اطمینان خاطر از وضعیت كودك ترجیح میدهند نزد او بخوابند تا از شرایط مختلف كودك آگاه باشند، اما به نظر میرسد بخصوص بعد از یك سالگی این اطمینان خاطر وجود دارد كه بگذارند كودك تنها بخوابد، اما هر زمان كه كودك بیدار شد و گریه كرد سراغ او بروند. چنانچه میخواهیم كودكان بزرگتر عادت خوردن شیر را در ساعات میانی شب ترك كنند، بهتر است مادر بلافاصله كه كودك نق زد سراغ او نرود، بسیاری از كودكان غلتی میزنند و مجدد به خواب میروند. البته باید در نظر داشت كه همیشه كارها به همین راحتی نیست و مدیریت خواب و تغذیه برخی از كودكان نیاز به زمان و شكیبایی والدین و ترفندهای خاص دارد.
تشویق و صداقت والدین
دكتر عربگل تاكید میكند: اگر والدین به هر دلیل موفق نشدهاند كودك را جدا از خود بخوابانند، باید هر چه زودتر اقدام كنند و حتما كودك باید در اتاق خودش بخوابد. پدر یا مادر میتوانند در اتاق كودك بخوابند، برای او قصه بگویند، كتاب داستان بخوانند تا او بخوابد و سپس اتاق او را ترك كنند، اما نباید اجازه دهند كودك در اتاق آنها بخوابد.
به نظر میرسد پس از 2 سالگی كه روند اضطراب جدایی كودك رو به كاهش است، این مساله راحتتر پیش برود. بدیهی است برای همكاری كودك حتما باید تشویق متناسب با سن انجام شود. در صورتی كه والدین پس از به خواب رفتن كودك میخواهند اتاق او را ترك كنند، نباید به دروغ بگویند كه تا صبح نزد او میخوابند.
دكتر عربگل میافزاید: یك فاصله زمانی بین شام و ساعت خواب كودك در نظر بگیرید. مصرف غذاهای سنگین و نوشیدنیهای زیاد بلافاصله قبل از خوابیدن مانع از خواب خوب و راحت میشود. تنظیم نور و دمای اتاق كودك بین 18 تا 20 درجه نیز باید مورد توجه قرار گیرد.
وقتی مراجعه به روانپزشك ضروری است
به گفته دكتر عربگل، مشورت با روانپزشك اطفال در ارتباط با بدخوابی كودكان در چند مورد ضروری است، وقتی كودك به طور مكرر كابوس میبیند، در برابر جدا خوابیدن از والدین مقاومت نشان میدهد و جدایی او را دچار اضطراب و بیخوابی و به تبع آن چسبندگی زیاد در طول روز به مادر میكند و همین طور وقتی كه كمخوابی با سایر مشكلات رفتاری، خلقی و هیجانی كودك همراه است.
نظر شما