سلامت نیوز : قهوه‌خانه در فرهنگ كهن ایرانی، مكانی برای خوردن چای خوش طعم ایرانی، نشر افكار و اخبار اجتماعی و سیاسی، نقالی و شاهنامه خوانی به شمار می‌رفت و در میان مردم نقشی فرهنگی و اعتباری داشت اما امروز با انحرافاتی روبرو شده‌است.
هرچند اكنون برخی از قهوه‌خانه‌ها تلاش دارند اعتبار فرهنگی پیشین خود را احیا كنند اما استعمال دخانیات و قلیان در این اماكن، این فضاهای فرهنگی را به فضایی آكنده از دود و تهدید، تبدیل كرده‌است. البته استعمال دخانیات طبق آیین‌نامه اجرایی قانون جامع كنترل و مبارزه با دخانیات، ممنوع است اما معلوم نیست چرا قهوه‌خانه داران، سال گذشته از شمول این آیین‌نامه خارج شدند. قلیان در ایران همانند بسیاری از كشورهای خاورمیانه، یكی از وسایل تفریحی رایج است كه گرچه بارها تلاش‌های متعددی از سوی مسئولان ذیربط برای جمع آوری آن از اماكن عمومی به ویژه سفره‌خانه‌های سنتی شده‌است‌ اما ظاهرا به راحتی نمی‌‌توان پای آن را از بساط قهوه‌خانه‌ها برید. كارشناسان بهداشتی بارها هشدار داده‌اند كه استعمال دخانیات، زمینه را برای رو آوردن افراد به ویژه نسل جوان به مواد مخدر فراهم می‌كند؛ مسئله ای كه این روزها شاید بیش از هر زمان دیگری رخ می‌نمایاند.

فریب توتون های رنگارنگ را نخورید
متاسفانه اكنون برخی قهوه‌خانه‌ها با قلیان های رنگارنگ و توتون هایی با طعم های مختلف به مكانی برای فروش و توزیع مواد مخدر تبدیل شده اند، مسئله‌ای كه مسئولان ذیربط آن را تایید می‌كنند. مشاهدات عینی از برخی قهوه‌خانه‌های تهران نشان می‌دهد که مواد مخدر در این قهوه‌خانه‌ها به راحتی خرید و فروش می‌شود. به گزارش ایرنا، اینگونه قهوه‌خانه‌ها به پاتوق معتادان و همچنین به مكانی امن برای رد و بدل شدن مواد مخدر تبدیل شده‌است. این قهوه‌خانه‌ها مملو از افراد مختلفی است كه در ظاهر برای قلیان كشیدن به این مكان‌ها مراجعه می‌كنند اما درحقیقت هدف اصلی آنان خرید و فروش مواد مخدر است.

فروشندگان مواد مخدر در اطراف یا داخل این قهوه‌خانه‌ها، مشتریان همیشگی خود را پیدا می‌كنند و به ترویج اعتیاد در جامعه دامن می‌زنند. همچنین بسیاری از سوداگران مرگ، نخستین قربانیان خود را از این مكان‌ها شناسایی و انتخاب می‌كنند. قلیان‌ها، ترفندی برای جذب معتادان شده‌اند و اینگونه است كه دامنه تهدیدات و تبعات شیوع مواد مخدر در كشور از قهوه‌خانه‌ها، راه خود را برای وارد شدن به خانه‌های ایرانی باز می‌كند.

40 درصد معتادان از قلیان شروع کردند
یك استاد دانشگاه علوم پزشكی تهران درباره اعتیادآور بودن قلیان‌ها به خبرنگار ایرنا می‌گوید: برخلاف تصورات اشتباه برخی افراد كه قلیان را اعتیادآور نمی‌پندارند، این پدیده به علت بالا بودن میزان نیكوتین، خاصیت اعتیادآور دارد. دكتر آزاده موسی پور اضافه می‌کند: در قلیان از زیانبارترین و بدترین نوع تنباكو استفاده می‌شود و كسانی كه قلیان را به شكل تفننی استفاده می‌كنند، وقتی به سطح خونی خاص نیكوتین می‌رسند در این حالت متمایل و معتاد به مصرف مواد مخدر می‌شوند.

وی با بیان اینكه"قلیان به خاطر شكل و شمایلی كه دارد گاهی برای تزئین خانه‌ها خریداری می‌شود" تصریح می‌کند: وسوسه آزمایش آن، خانواده را به سمت قلیان كشی سوق می‌دهد و زمینه ساز ورود به مصرف مواد مخدر است. موسی پور با بیان اینكه"40 درصد معتادان به مواد مخدر، پیشتر مصرف كننده قلیان بوده‌اند" می‌گوید: بسیاری از تفاله‌های تنباكو كه باید در زباله دان ریخته و معدوم شوند، در قلیان مصرف می‌شود. وی درباره احتمال عرضه مواد مخدر در برخی از قهوه‌خانه‌ها می‌گوید: بسیاری از افراد بویژه جوانان شبانه برای كشیدن قلیان به قهوه‌خانه روی می‌آورند و فردی كه این ماده دخانی را مصرف می‌كند، به دلیل وابستگی شدید به این ماده، به استعمال انواع ماده مخدر نیز روی می‌آورد. وی تصریح می‌كند که سودجویان، جوانان را در قهوه‌خانه‌ها رصد می‌كنند و معتقدند فردی كه قلیان می‌كشد آمادگی تجربه مصرف هر ماده دیگری را نیز دارد.

دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران نیز درباره چگونگی خارج شدن قهوه‌خانه‌ها از شمول قانون منع استعمال دخانیات می‌گوید: قانون جامع ملی مبارزه با دخانیات به عنوان یكی از پرافتخارترین قوانین در سال 85 به تصویب نمایندگان مجلس شورای اسلامی رسید و آیین‌نامه آن از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی ابلاغ شد.محمدرضا معدنی اضافه می‌کند: این قانون در تمام سازمان‌ها، ارگان‌ها و اماكن قابل اجرا بود اما از همان روزهای نخست، برخی افراد سودجو تلاش كردند تا این قانون را تغییر دهند و بالاخره نیز در پایان سال گذشته به خواسته خود رسیدند.

مخالفت وزارت بهداشت با مستثنی شدن قهوه‌خانه‌ها
وی با اشاره به اعلام مخالفت وزیر بهداشت با مستثنی شدن قهوه‌خانه‌ها از اجرا كردن قانون، خاطرنشان می‌كند: جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران و وزارت بهداشت شكایتی را در این زمینه به دیوان عدالت اداری ارائه داده‌اند. دبیر اجرایی جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات ایران می‌گوید: اكنون این مسئله را پیگیری می‌كنیم تا استعمال دخانیات در قهوه‌خانه‌ها نیز منع شود.

مواد مخدر در کمین قهوه‌خانه‌ها
رئیس كمیته درمان ستاد مبارزه با مواد مخدر وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكی نیز می‌گوید: نیروی انتظامی باید از فعالیت قهوه‌خانه‌های متخلفی كه در آن خرید و فروش مواد مخدر انجام می‌شود، جلوگیری كند.عباسعلی ناصحی اشاره می‌کند: راهكار وزارت بهداشت برای كنترل ترویج این پدیده شوم در قهوه‌خانه‌ها، بیشتر ارائه راهكارهای پیشگیرانه است. وی بر اطلاع رسانی به مردم در این زمینه تاكید می‌كند: مردم باید نسبت به استعمال دخانیات در قهوه‌خانه‌ها حساس باشند. به هرحال با توجه به اعتیادآور بودن قلیان، میزان وابستگی به مصرف این ماده دخانی بسیار شدید است.

کشیدن یک قلیان یعنی استنشاق 200لیتر دود
افراد سیگاری كه به طور متداول ‌8 تا ‌12 نخ سیگار در روز مصرف می‌‌كنند، به طور متوسط با ‌40 تا ‌75 پُك كه به مدت ‌5 تا ‌7 دقیقه به طول می‌‌انجامد، حدود ‌5 تا 6 لیتر دود استنشاق می‌‌كنند. در حالی ‌كه مصرف‌كننده قلیان در هر وعده مصرف كه به طور متداول ‌20 تا ‌80 دقیقه طول می‌‌كشد، حدود ‌50 تا ‌200 پُك می‌‌زند كه هر پك به طور متوسط حاوی ‌15/0 تا یك لیتر دود است. مردم تصور می‌كنند قلیان كشیدن یك تفریح است در صورتی كه قلیان از سیگار مضرتر است، كبودی لب و ناخن كه در افراد سیگاری دیده می‌شود در مصرف كنندگان قلیان بیشتر بوده و احتمال بروز سكته قلبی هم در این افراد بیشتر است.

 تنباكو و توتون كه در قلیان استفاده می‌شود معمولا از بدترین نوع توتون و تنباكوست و توتون‌های میوه‌ای و شیمیایی به مراتب بدتر از توتون معمولی هستند. قهوه‌خانه‌ها و استفاده از قلیان در این اماكن، یكی از معضلات جامعه ما محسوب می‌شود؛ وجود این معضل به علت خطرات پزشكی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، توجه جدی مسئولان ذیربط را می‌طلبد. به نظر می‌رسد تهیه و تدوین قوانینی جامع از سوی دستگاه قانون‌گذاری، اجرای دقیق و صحیح قانون،‌ تشدید نظارت‌ها بر اینگونه اماكن و برخورد قاطع دستگاه‌های انتظامی و قضایی با متخلفین می‌تواند به حل این معضل مساعدت كند.
منبع:روزنامه ابتکار