سعی كنید علایم هشداردهنده سرطان پوست را بشناسید، زیرا سرطان پوست یا حتی ضایعات خفیف پوستی در صورت تشخیص و درمان به موقع و به راحتی قابل كنترل خواهد بود.
شاخی شدن پوست در اثر آفتاب (اكتینیك كراتوزیس)
این اختلالات ضایعات پوستی كوچكی هستند كه در اثر تماس طولانی با نور خورشید ایجاد میشوند و بیشتر در سر، گردن و دستها ایجاد میشوند اما امكان ایجاد این ضایعات در سایر نواحی بدن نیز وجود دارد. ممكن است این ضایعات پوستی اولین نشانههای سرطان پوست باشند اما تشخیص اینكه آیا این ضایعات بعد از گذشت زمان به ضایعات سرطانی تبدیل میشوند یا خیر كار دشواری است به همین دلیل پزشكان درمان سریع و زودهنگام را برای جلوگیری از بروز سرطان پیشنهاد میكنند.
افراد سفیدپوست، بلوند، افرادی كه موهای قرمز رنگ دارند یا افرادی كه رنگ چشم آنها آبی یا سبز است بیشتر در معرض خطر هستند. درمان زودرس ضایعات، برای متوقف كردن پیشرفت آنها به سرطان سلول سنگفرشی پوست، توصیه میشود.
التهاب شاخی لب
مانند ضایعه قبلی التهاب شاخی لب نیز یك ضایعه پیشسرطانی است كه معمولا در لب پایینی ظاهر میشود. بروز خشكی پایدار لب یا ترك لبها نیز یكی دیگر از اختلالاتی است كه در این ناحیه به وجود میآیند. علایمیكه شیوع كمتری دارند شامل تورم لب، از بین رفتن مرز بین لب و پوست یا برجسته شدن خطوط لب هستند. التهاب شاخی لب، اگر درمان نشود ممكن است به سرطان مهاجم سلول سنگفرشی تبدیل شود.
شاخك پوستی
این ضایعه پوستی به شكل یك برآمدگی مخروطی شكل با پایه قرمز رنگ است كه در سطح پوست رو به خارج رشد میكند. این ضایعه از كراتین (همان ماده تشكیلدهنده ناخن) تشكیل شده است. شكل و اندازه این ضایعات بسیار متفاوت است اما بیشتر آنها چند میلیمتر هستند. پایه اساسی تشكیل این ضایعات بدخیمیسلول سنگفرشی پوست است. این ضایعات در سفیدپوستان مسنی كه سابقه مواجهه زیاد با آفتاب را دارند، دیده میشود.
چه زمانی به خالها مشكوك شویم؟
خال معمولی یك ضایعه خوشخیم است و تنها تعداد بسیار كمی از آنها بدخیم میشوند اما خالهای غیرمعمولی با گذشت زمان میتوانند به نوعی سرطان پوست به نام ملانوما تبدیل شوند. خالهای معمولی غالبا صاف یا برجسته هستند یا در ابتدا مسطح هستند و به مرور زمان برجسته میشوند اما در حالت طبیعی حتی سطح خالهای برجسته هم صاف است. خالهای معمولی گرد یا بیضی شكل هستند و اندازه كوچكی دارند (كوچكتر از ته یك مداد). بیشتر این خالها در اوایل بلوغ و جوانی شكل میگیرند و تشكیل خال طبیعی در افراد بالغ غیرمعمول است.
خال غیرمعمولی (دیسپلاستیك)
این خالها سرطانی نیستند اما میتوانند تبدیل به سرطان شوند. این خالها میتوانند در نواحیای از بدن كه با آفتاب مواجهه دارند یا در نواحیای دیگر بدن تشكیل شوند. اندازه این خالها نسبت به خالهای طبیعی بسیار بزرگتر است (عرض حدود شش میلیمتر یا كمتر). همچنین دارای اشكال یا حاشیههای نامنظم و حالت محو شده هستند. این خالها ممكن است صاف یا برجسته باشند و سطح آنها نیز ممكن است ناصاف یا صاف باشد. رنگ این خالها ممكن است یكدست نباشد و مخلوطی از چند رنگ مثلا صورتی، قرمز، برنزه یا قهوهای باشد.
با الفبای پیشگیری آشنا شوید
خالهای بدن یك فرد شبیه هم هستند. خال یا لكی كه با سایر خالها متفاوت باشد، اندازه آن از ته یك مداد بزرگتر باشد یا خصوصیات بدخیمی را داشته باشد باید توسط پزشك معاینه شود زیرا میتواند به مرور زمان بدخیم شود. الفبای پیشگیری شامل نكات مهمی است كه وقتی خالهای خود را معاینه میكنید باید آنها را در نظر داشته باشید.
1-عدم تقارن
عدم تقارن به این معنی است كه نیمه خال با نیمه، دیگر آن مشابه نیست. خالهای طبیعی متقارن هستند. وقتی خالها یا لكها را مشاهده میكنید یك خط فرضی را در وسط خال در نظر بگیرید و دو نیمه خال را با یكدیگر مقایسه كنید. اگر با یكدیگر مشابهت نداشتند برای معاینه به متخصص پوست مراجعه كنید.
2- حاشیه
ملانوما نوعی ضایعه پوستی با حاشیه ناصاف و نامنظم است، بنابراین اگر با خالهایی روبهرو شدید كه دارای حاشیه نامنظم، شكل ناهموار یا محوشدگی بودند حتما این موضوع را با پزشك خود در میان بگذارید.
3-رنگ
خال طبیعی معمولا یك رنگ دارد در نتیجه خالی كه به طور طبیعی رنگ یكنواخت ندارد و در بخشی از آن رنگ دیگری مانند قهوهای، برنزه، سیاه، آبی، سفید یا قرمز دیده میشود، مشكوك است. خالی كه در برخی قسمتها روشنتر و در قسمتهای دیگر تیرهتر است باید توسط پزشك معاینه شود.
4-اندازه
خالهای خوشخیم معمولا كوچكتر از شش میلیمتر هستند و خالهایی كه بزرگتر از ته مداد باشند غالبا نیاز به معاینه پزشك دارند.
5- برآمدگی
ضایعات بدخیم ملانوما اغلب به سرعت بزرگ میشوند و ارتفاعشان افزایش مییابد. پس اگر روی پوست خود با خالهایی روبهرو شدید كه اندازه و رنگ آنها به سرعت در حال تغییر بود یا خونریزی و خارش نیز به همراه داشتند حتما به پزشك خود مراجعه كنید. برآمده شدن یا بلند شدن خال از سطح پوست میتواند نشانه بروز بیماریهای خطرناك پوستی باشد، بنابراین این نشانهها را جدی بگیرید.
نكاتی برای بررسی خالها
پوست خود را پس از دوش گرفتن و زمانی كه مرطوب است به خوبی بررسی كنید. محل شایع بروز ضایعات ملانوما در مردان ناحیه پشت تنه و در زنان در پایین ران و ساق است. اما به این محلها اكتفا نكنید و ماهی یكبار همه بدن را برای یافتن لكهها و خالهای مشكوك چك كنید. از سر شروع كنید و نواحی پنهان را نیز فراموش نكنید. قسمتهایی مانند لابهلای انگشتان دست و پا، كشاله ران، كف پاها و پشت زانوها نباید فراموش شوند. پوست سر و گردن را نیز چك كنید. میتوانید از آینه یا از كمك یكی از اعضای خانواده برای چك كردن قسمتهایی كه دیده نمیشوند، استفاده كنید.
میتوانید از خالها عكس بگیرید تا تغییرات مشكوك را به خوبی حس كنید. اگر نوجوان هستید، باردار هستید یا حوالی یائسگی هستید، توجه بیشتری به خالها و لكها داشته باشید چون در این زمانها تغییرات هورمونی در بدن رخ میدهند و لكههای مشكوك بیشتر به وجود میآیند.
خالها را از چه نظر بررسی كنیم؟
اگر با روش فوق و بررسیهای شخصی و مرتب خالها را ارزیابی و خصوصیات مشكوك پیدا كردید یا اگر ضایعات پوستی به لمس حساسیت داشت، خارشدار بود یا ترشح یا پوستهریزی داشت، یا در صورتی كه زیر خال قرمزی یا تورمی داشت كه بهبود پیدا نكرد به پزشك مراجعه كنید. ممكن است پزشك نمونه پوستی از آن تهیه كند. اگر ضایعه سرطانی باشد كل ضایعه و بخشی از اطراف آن برداشته میشود و جای آن بخیه میشود. در بعضی موارد درمانهای اضافی نیز ممكن است مورد نیاز باشد.
درمان سرطانهای پوست
ملانوم بدخیم اگر در مراحل پیشرفته باشد، درمان سخت و مشكلی دارد. تشخیص زودرس میتواند امید به زندگی را افزایش دهد. سایر سرطانهای پوست كه شامل سرطان سلولهای پایهای و سرطان سلول سنگفرشی میشوند نیز شایع هستند اما در صورت تشخیص و درمان به موقع به راحتی قابل پیشگیری هستند. به یاد داشته باشید: فردی كه قبلا مبتلا به سرطان پوست بوده ممكن است دوباره دچار بیماری شود و باید حداقل سالی یكبار برای معاینه به یك متخصص پوست مراجعه كند.
ملانوما
ملانوما نوعی بدخیمی پوست است كه نسبت به سایر انواع سرطان پوست شایع نیست اما خطرناكترین نوع آن است و میتواند كشنده باشد. این ضایعه نوعی سرطان پوست است كه معمولا از یك خال شروع میشود. علایم احتمالی این اختلال پوستی شامل تغییر در شكل خال یا لكههاست. اگر خال یا لكهای در پوست شما از نظر اندازه، شكل، رنگ یا حاشیهها تغییراتی داشت یا به مرور زمان متوجه تغییر رنگ، بروز بیش از یك رنگ در خال، عدم تقارن، خارش بیش از حد، سوزش، ترشح یا خونریزی شدید حتما به پزشك مراجعه كنید.
سرطان سلول سنگفرشی
در این بیماری سلولهای سنگفرشی پوست بدخیم میشوند. این نوع بدخیمی ممكن است به صورت برآمدگی نرم، قرمز رنگ و پوستهداری تظاهر كند كه رشد میكند و ممكن است خونریزی یا ترشح داشته باشد یا به صورت زخمی بروز كند كه خوب نمیشود. این زخمها بیشتر اوقات در بینی، پیشانی، گوشها، لب تحتانی و مناطقی از بدن كه بیشترین مواجهه با آفتاب را دارند، ایجاد میشوند. این نوع بدخیمیدر صورتی كه زود تشخیص داده شده و درمان شود به خوبی درمانپذیر است. اما اگر در زمان تشخیص پیشرفت كرده باشد، درمان به میزان پیشرفت بیماری بستگی دارد.
سرطان سلول پایهای
این بیماری مربوط به بدخیم شدن سلولهای پایهای پوست است. این نوع بدخیمیپوست، شایعترین و قابل درمانترین نوع سرطان پوست است زیرا این بیماری به كندی پیشرفت میكند. ضایعات سرطانی ممكن است شكلهای مختلفی داشته باشند. ممكن است به شكل یك ضایعه گرد، سفید رنگ و مروارید شكل یا به صورت برآمدگی پر از چربی باشد كه اغلب عروق كوچكی هم در آن دیده میشود. ضایعه میتواند در گوشها، گردن یا صورت ایجاد شود. همچنین ممكن است ضایعات پوستی به صورت صاف، پوستهدار، صورتی یا قهوهای باشند كه در پشت تنه یا روی سینه ایجاد میشوند.
چه كسانی به سرطان پوست مبتلا میشوند و چرا؟
مواجهه با آفتاب بزرگترین عامل ایجاد سرطان پوست است اما در مورد بروز سرطان در افرادی كه به طور معمولی با آفتاب مواجهه دارند چه میتوان گفت؟ در این مورد نیز میتوان از عوامل دیگری به غیر از آفتاب نام برد كه در بروز سرطان نقشی جدی دارند از قبیل: عوامل محیطی زیانبار، پرتودرمانی و حتی ویژگیهای وراثتی و ژنتیكی، حتی آفتابگرفتنهای طولانی و استفاده از دستگاههای برنزهكننده پوست نیز موجب آسیب به پوست میشود. اگرچه هر فردی ممكن است به سرطان پوست مبتلا شود ولی این افراد در معرض خطر بیشتری هستند:
- افرادی كه پوست سفید دارند یا رنگ چشم آنها روشن است.
- افرادی كه تعداد زیادی خالهای بزرگ و با اشكال نامنظم دارند.
- افرادی كه در خانواده آنها فرد یا افرادی سابقه سرطان پوست داشتهاند.
- افرادی كه سابقه مواجهه طولانی با نور شدید آفتاب یا سابقه آفتاب سوختگی شدید دارند.
- زندگی در مكانهایی كه ارتفاع زیاد دارند و بیشتر سال تابش آفتاب دارند.
- افرادی كه پرتودرمانی شدهاند.
چگونه خطر ابتلا به سرطان پوست را كاهش دهیم؟
- مواجهه خود با نور خورشید و پرتوهای فرابنفش را كاهش دهید. خصوصا در ساعات 10 صبح تا چهار بعدازظهر این مساله اهمیت بیشتری دارد زیرا تابش پرتوهای خورشید شدیدتر است.
- هنگامیكه بیرون میروید از محصولات ضدآفتاب استفاده كنید و همه نواحی كه با آفتاب مواجهه دارند را در نظر داشته باشید. لبها و گوشها را فراموش نكنید.
- از عینك آفتابی مناسب و لباسهای مناسب كه بیشتر سطح بدن را محافظت كنند، استفاده كنید. لباسهایی كه رنگ روشن دارند مناسبتر هستند.
- در صورتی كه تغییری در پوست شما ایجاد شد، خالها دچار تغییراتی شدند یا زخمی ایجاد شد كه بهبودی و ترمیم خوبی نداشت، حتما در اولین فرصت به پزشك مراجعه كنید.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما