سلامت نیوز : به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ به گفته اندیشمندان، قرن 21 را می‌توان با افتخار و جرأت عصر كودكان نامید، حال آنكه بقای جامعه به طور قطع به وجود اطفال بستگی دارد. برای اینكه جامعه به رشد و تعالی برسد باید طفل تربیت و برای زندگی اجتماعی آماده شود. كودكان به دلایل مختلف از جمله ناتوانی در تطابق با محیط و قدرت اندیشیدن و تشخیص خوب و بد آسیب‌پذیرتر از دیگر افراد جامعه هستند. به همین خاطر برای چاره‌اندیشی، والدین، سرپرستان و افرادی كه مسئولیت كودك را برعهده دارند باید به ضعف‌ها و بیماری‌ها و عوامل خطرآفرین برای كودك آگاهی كامل داشته باشند. وقتی كودك مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرد از نظر روحی و جسمی دچار مشكلاتی می‌گردد كه در آینده برای وی و جامعه آسیب‌هایی به دنبال خواهد داشت و مردان و زنان شایسته‌ای كه برای اداره امور مملكت و ساختن فردایی بهتر باید تربیت شوند به وجود نمی‌آیند. بنابراین نبود چنین افرادی، خانواده و در نتیجه جامعه را به مخاطره می‌اندازد.

كودك‌آزاری یكی از تهدیدهای جدی برای سلامت كودكان امروزی است. به طوری كه تقریباً در سراسر جهان، تنبیه بدنی كودكان و حتی كتك زدن آنها كه منجر به جراحات جدی می‌شود هنوز هم به عنوان یك روش انضباطی در خانواده رایج بوده و قانون هم از آن حمایت می‌كند. در حقیقت تنبیه بدنی كودكان تنها شكل خشونت میان افراد است كه مجاز شمرده می‌شود، در حالی كه حتی حملات جسمی كم اهمیت به بزرگسالان هم جرم محسوب می‌شود. كودك‌آزاری در همه جوامع وجود دارد كه آثار جبران‌ناپذیری هم بر كودك دارد. به همین خاطر شناخت این معضل و افزایش آگاهی والدین، درمان علل و عوامل و پیامدهای آن در مقابله با این پدیده مؤثر است.
علل و عوامل مؤثر در كودك‌آزاری
كودك‌آزاری یك مسئله فرهنگی، اجتماعی، پزشكی است و چندین عامل در بروز آن نقش دارند. عوامل مربوط به كودك‌آزاری را می‌توان به چند دسته تقسیم كرد:
1‌- خصوصیات كودك: نخستین فرزندان خانواده، كودكان دارای سن كمتر، كودكان نارس و دارای معلولیت جسمی، كودكان بیش‌فعال و سازش‌ناپذیر و وابسته، كودكان ناخواسته و نامشروع در معرض خطر بیشتری قرار دارند.
2- خصوصیات خانواده: والدین خیلی جوان، والدین با سطح درآمد پائین، والدین تنها كه از كمترین مهارت‌ها برخوردارند بیشتر از دیگر والدین كودكانشان را مورد آزار قرار می‌دهند. فشار روانی والدین تحت تأثیر مشكلات مالی یا ناسازگاری‌های زناشویی، آزاردیدگی والدین در دوران كودكی و والدین مبتلا به اختلالات روانی و انحطاط اخلاقی و اعتیاد نیز نقش مهم و مؤثری در كودك‌آزاری دارند.
3- شرایط اجتماعی و اقتصادی: كودك‌آزاری رابطه‌ای مستقیم با ساختارهای جامعه دارد و ساختارهای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جامعه می‌تواند زمینه را برای كودك‌آزار فراهم كند. فشارهای اجتماعی میزان كودك‌آزاری را افزایش می‌دهد و در حلقه‌های اقتصادی پائین جامعه، برخی خانواده‌ها با تعداد فرزندان زیاد، بیكاری، فقر و اعتیاد درگیر هستند كه این امر موجب رفتارهای خشن نسبت به كودك می‌شود. همچنین در این مورد می‌توان به نبود حمایت‌های اجتماعی و وجود قوانین مبنی بر مجاز شمردن تنبیه بدنی اشاره كرد.
تشخیص علائم كودك‌‌آزاری
مهمترین نكته در تشخیص كودك‌آزاری داشتن احتمال آن در ذهن است. به طور معمول تشخیص كودك‌آزاری باید به صورت گروهی صورت گیرد. چندین علامت ممكن است دلیلی بر كودك‌آزاری باشد. تعدادی از علائم مربوط به ظاهر كودك و بقیه با رفتارهای كودك در ارتباط هستند. تعدادی از علائم نیز در ارتباط با اظهارات كودك است. وجود كبودی و جراحت‌های متعدد پوستی، وجود سوختگی دایره‌ای شكل ناشی از آتش سیگار، ‌آثار سوختگی با اتو و سیخ، وجود كبودی‌های متعدد چشم، داخل ران‌ها، پارگی احشاء، پارگی طحال و كبد و روده و زخم‌های ناشی از بریدگی از مهمترین علائم جسمی هستند.
بچه‌هایی كه مورد كودك‌‌آزاری قرار گرفته‌اند ممكن است رفتارهای متفاوتی داشته باشند ممكن است شب‌ها كابوس ببینند، دچار بی‌خوابی و افت تحصیلی شوند.
از علائم رفتاری دیگر نیز می‌توان به داشتن تصویر ذهنی بد، بی‌‌اعتمادی، خشونت، پرخاشگری، خودكشی، احساس غم و انفعال و انزوا و افسردگی اشاره كرد.
اما باید توجه داشت كه بهترین روش مقابله با كودك‌آزاری، اقدامات پیشگیرانه است كه در سه سطح صورت می‌گیرد.
پیشگیری سطح اول: شامل تمامی اقداماتی می‌شود كه منجر به استحكام بنای خانواده و سلامت جامعه می‌گردد. آموزش والدین و آشنا كردن با مسئولیت‌هایشان در قبال كودك، آموزش والدین برای ایفای نقش خوب و همچنین آشنا كردن كودكان با حقوق خود، از اجزای پیشگیری سطح اول است.
سطح دوم: شامل شناسایی خانواده‌های پرخطر و همچنین كودكان مستعد و ارائه آموزش‌های لازم به آنها و بازبینی مستمر آنهاست.
سطح سوم: اقدامات مداخله‌ای، درمانی و حمایتی برای خانواده‌های گرفتار است كه باید سعی كرد از بروز مجدد سوء استفاده جلوگیری كرد.
راهكارهای اساسی پیشگیری از كودك‌آزاری
1‌- تلاش در راستای تأمین رفاه اجتماعی و اقتصادی مردم
2- تنظیم برنامه‌های آموزشی برای تغییر یا درمان درست
3- تجدیدنظر در قوانین و مقررات در ارتباط با كودك‌آزاری
4- تأسیس سازمانی برای رسیدگی به امور كودك و نوجوانان
5- تشكیل سازمان‌های مردم‌نهاد و گروه‌های خودیار
6- برنامه‌ریزی برای آموزش والدین در زمینه‌های رفتار كودكان و آشنایی با حقوق كودك (از طریق رسانه‌‌های جمعی و سایرموارد)
7- روش آگاه كردن اذهان و ارتقای حساسیت مردم نسبت به كودك‌آزاری
8- آموزش روش‌های فرزند‌پروری به افرادی كه قصد تشكیل خانواده دارند.
9- تلقی كودك‌آزاری به عنوان جرم عمومی
10- ارتقای سطح خدمات آموزشی و بهداشتی و تفریحی برای كودكان
11- دسترسی كودكان به مراكز مشاوره از طریق تلفن
12- تأسیس مراكز حمایتی و دولتی برای رسیدگی به مسئله كودك‌آزاری
13- ایجاد نظام و گزارش اجباری درباره كودك‌آزاری
نقش مددكار
از آنجا كه كودك‌آزاری دلایل متعددی دارد و بخش عمده‌ای از آن به آگاهی نداشتن جامعه و والدین یا فقدان مراكز حمایتی جهت كمك به كودكان مربوط می‌شود، به همین خاطر لازم است كه مددكاران در این خصوص فعالیت‌هایی را انجام دهند.
مددكاران می‌توانند جامعه را از طریق برگزاری همایش و كنفرانس‌های متعدد نسبت به كودك‌آزاری حساس كنند و حتی از طریق رسانه‌های جمعی، والدین و سرپرستان و مربیان را با حقوق كودكان آشنا كنند و در جهت پیشگیری از كودك‌‌آزاری قدم بردارند.
مددكاران همچنین می‌توانند كودكان را با حقوق خود آگاه كنند و در كنار آن والدین را از مسئولیت‌هایشان در قبال فرزندان آگاه نمایند. آنها همچنین می‌توانند با ارائه گزارش‌های كودك‌آزاری انجام شده به مسئولان و نهادهای مسئول آنها را متوجه پدیده كودك‌آزاری كنند تا شاید تجدیدنظری در قوانین شود.