سلامت نیوز: همراه با تغییرات چشمگیر اجتماعی در جامعه تعداد اعضای خانواده هم کاهش یافت. اگر تا چند دهه قبل داشتن ۲ یا ۳ فرزند در یک خانواده امری عادی تلقی می شد و تک فرزندی رواج نداشت هم اکنون داشتن یک فرزند مسئله عادی شده است و برخی خانواده ها به داشتن یک فرزند بسنده می کنند. این تغییر که بی گمان بر بافت جامعه تاثیر خواهد گذاشت، با هشدارهای برخی از کارشناسان حوزه خانواده همراه بود و در این میان نظرات مخالف یا موافق زیادی مطرح شد. به نظر می رسد بهتر است به جای طرح دیدگاه های موافق و مخالف در این مطلب، گوشه ای از محدودیت هایی که باعث رواج تک فرزندی در خانواده های ایرانی شده است، ذکر کنیم و به تشریح موقعیت زندگی و ویژگی های تربیتی بپردازیم تا خانواده ها با دید باز و بررسی وضعیت خانوادگی خود، درباره تعداد فرزندانشان تصمیم بگیرند. در این مطلب قصد داریم به خانواده هایی که به هر دلیلی تک فرزند هستند کمک کنیم تا با شیوه های مناسب تربیتی، فرزند خود را کارآمد و موفق تربیت کنند، هرچند که توصیه ما این است که پدران و مادران باید خود را برای پرورش فرزندان بیشتر توانمند کنند و بر آگاهی خود بیفزایند.مدت هاست در ذهن طبقه متوسط ایران موضوعاتی درباره تک فرزندی به وجود آمده و به عنوان یک اصل مورد پذیرش قرار گرفته است؛ این که باید برای پیشگیری از لوس شدن فرزند اقدام به فرزندآوری دوباره کرد. در واقع بسیاری از مردم تک فرزندی را عامل ایجاد مشکلات عدیده در زندگی آینده فرزند خود تصور می کنند. حامد سیامکی خبوشان کارشناس ارشد روان شناسی با بیان این مطلب به خراسان می گوید: این در حالی است که برخلاف تصور عموم، نتایج تحقیقات علمی و گسترده نه تنها اختلالات روان پزشکی را در تک فرزندها رد می کند بلکه تاکید دارد که میزان مشکلات رفتاری، اختلال سلوک، کمبود توجه، بیش فعالی، اختلالات شخصیت، وسواس و پرخاشگری در کودکان در خانواده های تک فرزندکمتر است.بنابراین در اولین قدم باید باورها و پیش فرض های نادرست را درباره تک فرزندی ویا چند فرزندی کنار بگذاریم و تلاش کنیم نگاهی جامع و همه جانبه به این پدیده داشته باشیم.شکی نیست که تک فرزندی حاصل دنیای صنعتی است و آن را باید به مثابه تغییری عمده در نگرش افراد به زندگی در جامعه امروز ایران پذیرفت.همچنین دکتر حامد محمدی کنگرانی روان پزشک با اشاره به این که در گذشته تک فرزندی یک پدیده منفی بود و چنین تلقی می شد که معایب رفتاری زیادی در کودکان به وجود می آورد، به ایسنا می گوید: باید در نظر داشت همه فرزندان اول تا چند سال قبل از تولد فرزند بعدی، تک فرزند هستند.

در دنیای امروز بسیاری از خانواده ها به دلایل مختلف اقتصادی، بدسرپرستی و تک والدی و... یک فرزند داشته باشند. اگرچه فرزندان یک خانواده در کنار یکدیگر شیوه های تعامل و حل مشکلات را می آموزند اما باید گفت والدینی که تجربه یک بار پدر و مادرشدن را دارند با دقت و توجه بیشتر می توانند فرزندی را تربیت کنند که فردی کارآمد و موفق باشد.تک فرزندها خصوصیات مشترکی دارند و نتایج تحقیقات نشان داده است که نوجوانان تک فرزند در آزمون های فکری و ذهنی نمرات بهتری کسب می کنند و پخته تر هستند. درک اجتماعی بالاتر و دایره لغات بیشتری دارند.سیامکی در این باره گفت : بیشتر این کودکان زودتر از دیگران سخن گفتن را آغاز می کنند، مانند بزرگسالان رفتار می  کنند، به راحتی دیدگاه ها و نظرات خود را بیان می کنند و از آن جا که فرزند دیگری در منزل نیست آرامش بیشتری را تجربه می کنند. ضمن این که تک فرزندها بلوغ روانی زودرس دارند و از لحاظ شناختی و احساسی افراد موفق تری هستند و بیش از همسالان خود پذیرای تغییرات روحی و روانی در دوران بلوغ اند.همچنین دکتر کنگرانی با بیان این که این کودکان چون خواهر یا برادر بزرگ تر ندارند تا مسئولیت را به گردن او بیندازند، مسئولیت پذیرترند، تصریح می کند: معمولا خانواده ها برای تک فرزندها وقت بیشتری می گذارند، پول بیشتری خرج می کنند. نتایج مطالعات نشان می دهد که کمترین میزان مراجعه برای درمان اختلالات روان پزشکی مربوط به تک فرزندهاست. البته ممکن است دلیل آن حمایت همه جانبه خانواده از کودک و یا مراجعه نکردن باشد اما دلیل مهم تر این است که این افراد کمتر به این گونه بیماری ها دچار می شوند.

معایب تک فرزندی

باید در نظر داشت که در برخی موارد به دلیل در پیش گرفتن شیوه تربیتی نادرست، تک فرزندها آستانه تحمل پایینی دارند. در واقع حمایت همه جانبه خانواده از آن ها باعث می شود متوقع و لوس و زودرنج بار بیایند و به سرعت رنجیده خاطر شوند.از همه مهم تر این که با رواج تک فرزندی تعداد خاله، عمه، دایی و عمو کمتر شده و بافت فامیلی و خانوادگی دچار خدشه می شود. به طور کلی باید گفت تک فرزند بودن یک شمشیر دولبه است و رفتار و شیوه تربیتی والدین می تواندآن را به ویژگی منفی تبدیل کند. از این رو این تصور را که تک فرزندی باعث بروز اختلالات روان پزشکی در فرد می شود باید کنار گذاشت و دریافت که عوامل بسیار زیادی دربروز این اختلالات نقش دارد.سیامکی با بیان این که عوامل مهمی مثل ویژگی های شخصیتی، سطح اجتماعی و اقتصادی خانواده، محرومیت از وجود یکی از والدین، تراکم جمعیت اعضای خانواده، تراکم جمعیت محل سکونت، ناسازگاری خانوادگی، عملکرد ضعیف والدین، محل سکونت مشترک با فامیل و اقوام، الگوهای تربیتی نادرست، سن والدین در بروز اختلالات روانی در کودکان تاثیر دارد، تاکید می کند: والدین به هیچ عنوان نباید با این تصور که تک فرزندی به خودی خود منفی است اقدام به فرزندآوری کنند. آن ها می توانند با کسب مهارت های فرزندپروری، یک یا چند فرزند سالم و سازگار تحویل جامعه بدهند بدون این که نگران بروز اختلالات روانی در وی باشند.

راهکارها

شکی نیست که شناخت ویژگی های تک فرزندها و مدیریت صحیح الگوهای تربیتی در خانواده می تواند دغدغه والدین را درباره تک فرزند بودن کودکشان رفع کند.رفع حسادت و رقابت، درون گرایی، حساسیت بیش از حد، متوقع بودن و لوس بودن کودک تک فرزند، بدون تولد فرزند دیگر در خانواده امکان پذیر است و این نکته ای است که بسیاری از والدین از آن غافل هستند. بنابراین اصلاح تفکر والدین درباره تک فرزندی اولین گام است. حمایت افراطی از کودک باید قطع شود تا کودک مستقل بار بیاید. ورود کودک به مهدکودک در سن مناسب برای تخلیه هیجانات مثبت هم بسیار کمک کننده است. همچنین برخی والدین تصور می کنند چون صاحب یک فرزند هستند، باید به خواسته های نامعقول وی پاسخ مثبت دهند، در حالی که اصول تربیتی خانواده هایی که تک فرزند هستند، نباید فرقی با خانواده هایی که چند فرزند دارند، داشته باشد. معمولا خانواده ها تصور می کنند باید هرچه کودکشان می خواهد در اختیارش قرار دهند و در طول زمان کودکشان را متوقع، لوس و خودخواه بارمی آورند. بنابراین شیوه تربیتی والدین است که تک فرزندها را دچار مشکل می کند نه صرفا تک فرزند بودن.

فرزندآوری

سیامکی با اشاره به این که اندیشه فرزندآوری در والدین درشخصیت، پرورش و تربیت کودک نقش اساسی دارد، تاکید می کند : این اندیشه تاثیر چشمگیری حتی قبل از انعقاد نطفه کودک دارد و این مسئله در اعتقادات دینی هم به صراحت آمده است. در مورد فرزند اول والدین با ذوق و شوق و میل درونی شدید به داشتن فرزند اقدام به فرزندآوری می کنند و این احساسات مثبت در شخصیت و فطرت کودک تاثیر چشمگیری دارد. همین تصور اگر برای فرزند دوم هم باشد بسیار عالی است اما اگر فرزند دوم برای پر کردن خلاء تنهایی فرزند اول به دنیا بیاید، وی همواره احساس طفیلی بودن می کند و هرگز نخواهد توانست جایگاه خودرا پیدا کند زیرا فرزند دوم برای خدمت کردن به فرزند اول آمده است و این موضوع در تعاملات وی با دیگران وزندگی فردی و اجتماعی او اثرگذار خواهد بود. این نکته که والدین بدانند چرا به وجود فرزند دیگری در خانواده نیاز است اهمیت بسیاری دارد و تفاهم بین والدین هم نکته اساسی دیگری است که باید به آن توجه کرد.
ضرورت آموزش مدیریت زمان به فرزندان

دغدغه ها، استرس ها و اضطراب دوران کودکی در تک فرزندها می تواند یکی از دلایل شکایت آن ها از تک بودن در خانواده باشد.سیامکی خبوشان با اشاره به این مطلب، به خراسان می گوید: گاهی والدین در برابر این پرسش فرزند خود که چرا خواهر یا برادر ندارد، سردرگم می شوند و با خود می اندیشند چرا با وجود فراهم کردن همه امکانات برای تک فرزند خود، وی باید شکایتی داشته باشد، در صورتی که در واقع برخوردها و رفتارهای اشتباه والدین است که باعث می شود کودک احساس خلاء کند. تمام والدین باید مهارت دوست یابی و مدیریت زمان اوقات فراغت را به کودکان خود آموزش دهند به خصوص تک فرزندها به این مهارت ها نیاز مبرم دارند تا بتوانند به تعاملات اجتماعی با همسالان بپردازند.

منبع: روزنامه خراسان

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha