1- انتقاد در مكان مناسب
اگر میخواهید از شخصی كه نتیجه رفتار و اعمالش منفی است، انتقاد كنید، این كار را در محیط كار خود انجام دهید و بهتر آن است كه انتقاد در محل خلوت و به دور از چشم همكاران دیگر صورت پذیرد. این نكته را هم به خاطر بسپارید اگر در خارج از محیط كار از شخصی انتقاد كنید، ممكن است این انتقاد در نظر او كماهمیت و گاه تهدیدآمیز تلقی شود.
2- انتقاد به طور خصوصی
از اصول اولیه و مهم انتقاد سازنده، انتقاد به طور خصوصی است. برای آنكه انتقاد شما سازنده باشد به طور خصوصی از شخص انتقاد كنید و در كنار انتقاد، نقاط قوت شخص را هم مورد تقدیر قرار دهید تا اطمینان یابد كه شما خدماتش را نیز در نظر دارید. با این كار زمینه را برای پذیرش انتقاد در مخاطب فراهم خواهیم كرد. بعد از انتقاد هم حرفها و درددل مخاطب را نیز بشنوید تا مطمئن شوید كه در قضاوت خود به راه خطا نرفتهاید. به این نكته هم توجه داشته باشید كه اگر از فردی كه نتیجه رفتار و اعمالش منفی است، در حضور همكاران دیگر انتقاد كنید، نتیجه این عمل شما آن خواهد بود كه او را در موضع دفاعی شدیدی قرار خواهید داد.
3- ملایم باشید
این نكته را همواره به یاد داشته باشید كه انتقاد شدید، هرچند با حسننیت و خیرخواهانه انجام گیرد، باعث رنجش فرد و صدمه به «خود» او میشود و رفتار دفاعی را در وی تحریك میكند. بنابراین بهتر است ابتدا انتقاد را به شیوهای ملایم آغاز كنیم و اگر ضروری تشخیص دادیم، بعدا آن را شدیدتر كنیم. همچنین توجه داشته باشید كه انتقاد شدید مشكلآفرین است، چون عدول از موضع خود و پس گرفتن یا تكذیب كردن، مشكل است.
4-انتقاد از روش نه از شخص
تنها از روش كار انتقاد كنید نه از خود شخص چراكه با این كار خواهید توانست شخص مورد نظر را به تغییر رفتار و روش انجام كار وادارید.
5- بیان انتقاد به طور فشرده
با سخنرانی كردن و تكرار نكات، تاثیر كلام انتقادكننده از بین میرود، بنابراین ضروری است كه انتقاد را موجز و فشرده بیان كنید تا مخاطب در وضعی قرار بگیرد كه نكات مورد نظر را به خوبی درك كرده و نسبت به رفع نواقص و كاستیها اقدام كند.
6- انتقاد مبتنی بر واقعیتهای عینی
به خاطر داشته باشید كه بسیاری از انتقادها به آن دلیل رد میشوند كه طرف مقابل فكر میكند بیارزش است. وقتی شما از واقعیتها برای طرح انتقاد استفاده میكنید، احتمال اینكه شخص مورد نظر، انتقاد شما را درك كند، بیشتر خواهد بود. بنابراین توصیه میشود مبنای انتقاد خود را بر پایه واقعیتها قرار دهید و نه ادراكهای ذهنی.
7-رعایت حیطه اختیارات و وظایف
وقتی میخواهید از برخی رفتار و اعمال شخصی انتقاد كنید، این نكته را به خاطر داشته باشید كه نكاتی را به عنوان انتقاد مطرح كنید كه در حیطه اختیارات و وظایف شخص مخاطب باشد، به طوری كه وی بتواند در زمینههای مورد نظر شما، فعالیت و اشكالات كار را مرتفع كند.
8- انتقاد بر حسب هدف مشترك
انتقادی سازنده خواهد بود كه بر حسب هدف مشترك مطرح شود. اگر انتقاد شما در جهت به انجام رسیدن مقصودی باشد كه هر دو شما تلاش میكنید به آن دست یابید، ممكن است درك آن برای شخص مخاطب، سادهتر باشد. بنابراین بهتر آن است كه برای آنكه انتقاد شما سازنده باشد از كلماتی استفاده كنید كه بر همكاری تاكید و كمتر حالت رقابتجویی، جاهطلبی و سرزنش دارند. برای مثال در تهیه یك گزارش اگر همكار شما همكاری لازم را ندارد و میخواهید از او انتقاد كنید اگر به او بگویید: «اگر در زمانی كه من مشغول ویرایش متن گزارش هستم، شما نیز اطلاعات آماری را به صورت نهایی دربیاوری، میتوانیم گزارش را سریعا تهیه كنیم» اثربخشتر خواهد بود تا اینكه بگویید: «تا وقتی سریعتر آمارها را قطعی نسازی، من هم قادر نخواهم بود گزارش را به موقع به اتمام برسانم.»
9- انتقاد در پوشش پیشنهاد
انتقاد خود را در پوشش «پیشنهاد» و حتی «سوال» مطرح كنید تا شخص مخاطب راحتتر آن را بپذیرد.
10-كنایه نزنید
اگر قصد آن دارید كه از یك شخص انتقاد سازنده كنید، از گوشه و كنایه زدن به شخص مخاطب جدا بپرهیزید چراكه این كار نشاندهنده آن است كه شما از شخص عصبانی هستید نه از اینكه كار درست انجام نشده است. به همین دلیل مخاطب در جبهه مخالف شما جای خواهد گرفت و حتی اگر گفتههای شما درست و منطقی هم باشد آنها را قلبا نخواهد پذیرفت.
منبع: روزنامه شرق
نظر شما