سلامت نیوز : پوكی استخوان(استئوپروز) یا بیماری خاموش كه در مراحل اولیه علامتی ندارد به كاهش توده استخوانی، ضعف و سست شدن بافت استخوانی گفته می شود كه این حالت سرانجام به شكست استخوان منتهی خواهد شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایرنا ؛ پوكی استخوان یا استئوپورز طبق تعریف انجمن ملی بهداشت یك اختلال اسكلتی است كه ویژگی بارز آن كاهش استحكام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شكستگی قرار می‌دهد.برخلاف بسیاری از بیماری‌های مزمن دیگر كه علایم و نشانه‌های متعددی دارد، استئوپروز یك بیماری خاموش و بدون علامت است تا زمانی كه یك شكستگی ایجاد شود كه 700 هزار مورد آن در مهره‌ها، 250 هزار مورد در استخوان رادیوس، 250 هزار مورد در لگن و 300 هزار مورد در سایر استخوان‎ها رخ می‎دهد.شكستگی‌های لگن وخیم‌ترین عارضه استئوپروز بوده و میزان مرگ ومیر آن در سال اول بیش از 20 درصد است.

شكستگی‌های لگن پس از سقوط رخ می‌دهد، اما دو سوم شكستگی‌های مهره‌ای به صورت خاموش بوده و با یك فشار مختصر مانند بلند كردن یك جسم، عطسه كردن و خم شدن رخ می‌دهد.عوامل خطر برای شكستگی های ناشی از پوكی استخوان را می توان به دو گروه قابل كنترل و غیرقابل كنترل تقسیم كرد، علاوه بر این بیماری هایی خاص و اختلالاتی نیز وجود دارد كه پوكی استخوان در آنها به عنوان یك عارضه شناخته می شود.متخصصان معتقدند كه استفاده از داروها بطور تئوریك یك عامل خطر قابل كنترل است اگرچه در اغلب موارد افزایش خطر ابتلا به پوكی استخوان بر اثر دارو درمانی اجتناب ناپذیر است، البته كافئین خطر ابتلا به پوكی استخوان را بالا نمی برد.

از مهم ترین عوامل غیرقابل كنترل در افزایش خطر ابتلا به پوكی استخوان می توان به افزایش سن (در مردان و زنان)، جنسیت مونث و كمبود استروژن پس ازیائسگی كه باعث كاهش حجم مواد معدنی در استخوان می شود، اشاره كرد.البته در مردان كاهش سطح تستوسترون منجر به پوكی استخوان می شود در حالی كه پوكی استخوان در همه نژادهای بشری رخ می دهد و اروپایی ها و آسیایی ها در ابتلا به پوكی استخوان مستعدترند.تشخیص استئوپروز معمولا به دنبال یك شكستگی بالینی حاد یا انجام تست تراكم استخوان مسجل می‌شود. رادیوگرافی‌ها نیز می‌توانند شكستگی فشاری مهره‌ها را نشان دهند، ولی شواهد پرتونگاری كاهش توده استخوانی تا هنگامی كه 30 درصد از توده استخوان تحلیل نرفته، ایجاد نمی‌شود.

آنچه كه در پیشگیری از پوكی استخوان مهم است، شناخت عوامل ایجاد كننده این بیماری و در مرحله بعد در صورت ابتلا، راه های درمان و جلوگیری از پیشرفت بیماری است.'احمد لنكرانی' یك فوق تخصص ارتوپد در گفت و گو با خبرنگار اجتماعی ایرنا می گوید: زیاده روی در مصرف مواد غذایی حاوی هیدروكربن و نشاسته مثل نان، برنج، ماكارونی، سیب زمینی، غلات و شیرینی به پوكی استخوان می انجامد.وی اضافه می كند: مصرف شیر، سفیده تخم مرغ و گوشت در جلوگیری از پوكی استخوان تاثیر گذار است و مصرف نوشابه های گازدار از عوامل ایجاد پوكی استخوان به شمار می آید.

لنكرانی با بیان اینكه جذب پروتئین های لازم برای بدن و نیم ساعت پیاده روی روزانه از بروز پوكی استخوان جلوگیری می كند، می گوید: این بیماری بیشتر در زنان بعد از یائسگی و افراد مسن ایجاد می شود.

وی می افزاید: این بیماری در سنین پایین و زیر 30 سال به ندرت اتفاق می افتد مگر افرادی كه دچار بیماری های كلیوی و كبدی هستند.این متخصص تصریح كرد البته افراد در هر سنی كه باشند در صورتی كه تغذیه مناسب نداشته باشند و پروتیئن و كلسیم لازم را دریافت نكنند به پوكی استخوان دچار می شوند.لنكرانی تاكید می كند در صورت تشخیص پوكی استخوان و با بكارگیری توصیه هایی دارویی و غیر دارویی می توان از پیشرفت پوكی استخوان و شكستگی استخوان كه مهم ترین عارضه آن است پیشگیری كرد.به گفته وی سن، جنس، یائسگی، سابقه فامیلی، نژاد و عوامل ارثی، جثه بدنی، بیماری های همراه، مصرف داروها، ورزش و فعالیت بدنی، رژیم غذایی، مصرف دخانیات و الكل از جمله عوامل ایجاد كننده پوكی استخوان هستند.

این فوق تخصص ارتوپد می گوید: پوكی استخوان دارای علایمی از جمله، كاهش قد به میزان سه سانتی متر نسبت به دوران جوانی، قوز در ستون فقرات كه به تازگی ایجاد شده و شكستگی در اثر صربه خفیف یا زمین خوردن جزیی است كه افراد با دیدن این علایم باید به پزشك مراجعه كنند.لنكرانی اضافه می كند: كنترل مناسب وزن، انجام فعالیت فیزیكی، كنترل مصرف داروهایی كه سبب پوكی استخوان می شود از ابتلا به این بیماری جلوگیری می كند.این فوق تخصص ارتوپد ادامه می دهد: امگا 3 نقش مهمی در سلامت استخوان ها و مفاصل دارد و كمبود آن با افزایش بروز و شدت پوكی استخوان مرتبط است.لنكرانی می افزاید: غذاهای دریایی منبع امگا 3 و دارای پروتئین بالا، چربی كم، كلسترول كم و همین طور دارای ویتامین ها و املاح بوده كه به نوبه خود در مقاومت و سلامت استخوان های بدن موثر هستند.

وی با بیان اینكه میگو دارای كلسترول زیادی است، می گوید: گوشت ماهی دارای ویتامین های A، b و C و همچنین كلسیم، فسفر، مقدار كمی آهن، مس و سلنیوم بوده كه مصرف این ماده غذایی در داشتن استخوان های سالم بسیار تاثیر گذار است.مدیرعامل بیمارستان آریا با بیان اینكه چربی ماهی یا همان امگا 3 مفید است، ادامه می دهد: ماهی های نرم استخوان از جمله ماهی آزاد، ساردین، كیلكا، سبزی های تازه، خشكبار، حبوبات و سویا نیز از بهترین منابع كلسیم به شمار می روند.لنكرانی می گوید: برای داشتن استخوان های قوی باید كلسیم و ویتامین D كافی در بدن وجود داشته باشد.وی با بیان اینكه بهترین راه به دست آوردن كلسیم، خوردن غذاهای پركلسیم است، می گوید: لبنیات از جمله انواع كم چرب شیر،‌ پنیر و ماست از منابع خوب كلسیم هستند.

'محمود طباطبایی' استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی هم می گوید: سنجش تراكم استخوان باید تحت پوشش بیمه قرار گیرد تا افراد سالی یك یا دو بار این آزمایش را انجام دهند.وی می افزاید: هزینه سنجش تراكم استخوان ارزان است اما با این حال باید بیمه ها این آزمایش را تحت پوشش قرار دهند.طباطبایی اضافه می كند: طرح ملی پوكی استخوان در برخی از استان های كشور انجام شد و در این راستا شبكه سراسری پوكی استخوان كشور و مركز تحقیقات پوكی استخوان تشكیل شده است.وی با اشاره به علل بروز پوكی استخوان، می گوید: مصرف بیش از حد داروها منجر به پوكی استخوان می شود كه باید افراد در مصرف داروها دقت داشته باشند.این استاد دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی می افزاید: برخی از بیماری ها از جمله دیابت و فشار خون و همچنین برخی از مشاغل كه در معرض ضربه های سنگین هستند، نیز ممكن است در این بیماری نقش داشته باشند.

طباطبایی اضافه می كند: استخوان انسان از سن 40 سالگی به بعد در جهت تخریب پیش می رود در حالی كه تا قبل از 40 سالگی استخوان در جهت ساختن حركت می كند.وی تاكید می كند: زنان بعد از یائسگی بیشتر در معرض پوكی استخوان هستند، گاه این بیماری از نظر ژنتیكی به فرد سرایت می كند.به گفته طباطبایی تغذیه سالم مانع از بروز و یا تشدید این بیماری می شود و پرهیز از مصرف الكل، دخانیات، اعتیاد و ضربه های متعدد از بروز این بیماری جلوگیری می كند.طباطبایی توصیه می كند افراد روزانه یك تا دو لیوان شیر بنوشند و مصرف كافی سبزیجات و میوه های تازه را در سبد غذایی خود قرار دهند.وی اضافه كرد: پوكی استخوان(استئوپروز) بیماری خاموشی است كه در مراحل اولیه علامتی ندارد و توده استخوانی به تدریج كاهش یافته و در نهایت منجر به ضعف و سست شدن بافت استخوانی می شود كه این حالت نیز سرانجام به شكست استخوان منتهی خواهد شد.طباطبایی با بیان اینكه پوكی استخوان به راحتی قابل تشخیص و درمان است و تشخیص این بیماری توسط پزشك و یا با اندازه گیری تراكم استخوان انجام می شود، می گوید: انجام این سنجش بدون درد و حدود 15 دقیقه به طول می انجامد.

به گفته پزشكان، پوكی استخوان قابل پیشگیری و با تشخیص به موقع قابل درمان است، در صورت تشخیص پوكی استخوان و با بكارگیری توصیه های دارویی و غیر دارویی می توان از پیشرفت پوكی استخوان و شكستگی استخوان كه مهم ترین عارضه آن است پیشگیری كرد.پزشكان معتقدند همچنین رعایت رژیم غذایی، ترك مصرف دخانیات و فعالیت بدنی مناسب از پیشرفت پوكی استخوان جلوگیری می كند.