سلامت نیوز: در طول فصل سرما و با کاهش یافتن دمای هوا ابتلا به سرما خوردگی در افراد مختلف افزایش پیدا می‌کند و به دنبال آن التهاب مخاط سینوس‌ها نیز بیشتر می‌شود. با بهبود یافتن سرماخوردگی این التهاب نیز از بین می‌رود اما اگر سینوس‌ها ملتهب باقی بمانند، علائم دیگری مانند سردرد یا تورم دردناک صورت ممکن است ایجاد شود. شاید از زمان شروع سینوزیت چند روز گذشته باشد که به آن سینوزیت حاد می‌گوییم یا ممکن است یک مشکل طولانی مدت باشد و بدون درمان هیچ وقت به طور کامل برطرف نشود که به آن سینوزیت مزمن می‌گوییم. در انگلستان سینوزیت حاد شایع است و در حدود سه نفر در هر هزار نفر را مبتلا می‌کند. سینوزیت مزمن شیوع کمتری دارد و یک نفر از هر هزار نفر را مبتلا می‌کند. کودکان زیر یک سال مبتلا به سینوزیت نمی‌شوند زیرا سینوس‌های آنها به طور کامل تشکیل نشده‌اند ولی در سایر سنین تمامی افراد ممکن است به سینوزیت مبتلا شوند. بنابراین سرماخوردگی و عفونت‌های ویروسی حاد، شایع‌ترین علت ایجاد کننده سینوزیت است.‏

سینوس‌ها فضاهای بین برخی از استخوان‌های چهره هستند که از هوا پر شده و توسط غشای مخاطی آستر شده‌اند و با حفره بینی در ارتباط هستند. این سینوس‌ها در تمامی نقاط صورت از جمله گونه‌ها، فک، پیشانی و غیره وجود دارند. وقتی فردی به بیماری‌های مرتبط با مجاری تنفسی که می‌تواند در اثر شنا، آبسه‌های دندانی و آلرژی بینی باشد مبتلا شود به دنبال آن سینوس‌های فکی نیز دچار عفونت می‌شوند که این بیماری با احساس درد، حساسیت گونه و دندان‌ها و به دنبال آن پیدایش ترشحات در بینی بروز می‌کند.‏

علامت اصلی سینوزیت دردهای ضرباندار و احساس فشار در صورت است که با خم شدن به جلو بدتر می‌شود. سینوزیت بسته به سینوس‌های نقاط مختلف صورت می‌تواند علائم متفاوت داشته باشد. سینوزیت پیشانی باعث درد در بالای ابرو می‌شود و پیشانی در هنگام لمس ممکن است دردناک باشد. سینوزیت فکی باعث درد در فک فوقانی و دندان‌ها و گونه می‌شود و ممکن است با درد دندان اشتباه شود. التهاب سینوس‌های اتوئید باعث درد در اطراف و بین چشم‌ها و اطراف بینی می‌شود و التهاب سینوس‌های «اسفنوئید» می‌تواند باعث گوش درد، درد گردن، درد در پشت چشم‌ها یا در بالای سر و ناحیه گیجگاهی شود. ‏

گرفتگی بینی بعد از برطرف شدن علائم سرماخوردگی، ترشحات سبزغلیظ یا زرد از بینی، علائم سرماخوردگی که با درمان‌های معمولی بهبود نمی‌یابد و بوی بد و دائمی در بینی از علائم بیماری سینوزیت هستند. همچنین سینوزیت می‌تواند باعث تب بالا، ضعف، احساس خستگی، از بین رفتن حس چشایی، بویایی و سرفه‌های خلط‌‌دار شود که این سرفه‌ها هنگام شب بدتر می‌‌شوند. ممکن است در موارد بسیار نادر عفونت به استخوان‌های صورت یا غشاء پوشاننده مغز (مننژ) سرایت کند و گاهی ممکن است ایجاد آبسه در ناحیه چشم و مغز یا استخوان‌های صورت کند.‏

در بیشتر موارد سینوزیت حاد با یك سرماخوردگی شروع می‌شود كه عامل آن یك ویروس است. این سرماخوردگی‌های ویروسی علائم سینوزیت را به وجود نمی‌آورند اما حتماً سینوس‌ها را ملتهب می‌كنند. هم سرماخوردگی و هم التهاب سینوس‌ها معمولاً در مدت دو هفته بدون درمان بهبود پیدا می‌كنند. اگر فرد به طور مکرر مبتلا به سینوزیت حاد شود یا عفونت سینوس او برای مدت 3 ماه یا بیشتر باقی بماند ممکن است به سینوزیت مزمن تبدیل شود. علائم سینوزیت مزمن ممکن است خفیف‌تر از نوع حاد باشد ولی عدم درمان سینوزیت مزمن می‌تواند باعث آسیب و تخریب سینوس‌ها و استخوان گونه شود که گاهی ترمیم آن نیاز به جراحی خواهد داشت.‏

سینوزیت مزمن عفونی بیشتر در افراد بالغ دیده می‌شود و ممکن است عفونت چرکی هر سینوس به صورت جداگانه بروز کند ولی شیوع آن در تمامی سینوس‌ها کمتر است. معمولاً مهم‌ترین علامت چرکی شدن سینوس‌ها خروج ترشحات چرکی از بینی است و همان طور که سینوزیت باعث گرفتگی و ترشحات بینی می‌شود، لوزه‌ها نیز چنین علائمی را از خود نشان می‌دهند و عامل سینوزیت نیز بشمار می‌روند که در بیشتر موارد تشخیص عفونی شدن لوزه‌ها و سینوس‌ها به ویژه در کودکان بسیار مشکل است. لوزه سوم با متوقف کردن خروج ترشحات از پشت بینی، فرد را دچار سینوزیت می‌کند و در سینوزیت نیز خروج ترشحات چرکی از پشت بینی باعث تحریک لوزه سوم و متورم شدن آن خواهد شد. بنابراین هر دو آنها اثر متقابلی بر یکدیگر داشته و برای همین نیز علائمی شبیه به یکدیگر دارند. همچنین بر طبق نظر برخی از متخصصین قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز افراد را دچار التهاب سینوزیتی می‌کند. همچنین کودکانی که در معرض دود سیگار هستند علاوه بر سینوزیت به عفونت‌های گوش میانی و حساسیت نیز مبتلا می‌شوند.‏

در سینوزیت مزمن استفاده از اسپری‌های استروئیدی داخل بینی مانند «بکلومتازون» از دو طریق می‌تواند موثر باشد. در مواردی که عفونت طولانی وجود داشته باشد استفاده از اسپری باعث کاهش تورم و باز شدن دهانه سینوس‌ها و تخلیه ترشحات می‌شود. همچنین اگر آلرژی وجود داشته باشد التهاب ناشی از آلرژی را نیز کم می‌کند. استفاده از آنتی‌هیستامین‌ها مانند «‏LORATIDINE‏» نیز ممکن است مؤثر باشد. در موارد شدید ممکن است یک دور کوتاه‌مدت از استروئیدهای خوراکی استفاده شود. جراحی آندوسکوپی به عنوان راه‌حل آخر ممکن است نیاز باشد. از طریق آندوسکوپی دهانه سینوس‌ها باز شده و سینوس‌ها تمیز می‌شوند. این عمل تحت بیهوشی عمومی یا بی‌حسی امکان‌پذیر است. این روش بسیار معمول بوده و روش مطمئنی است اما مثل تمامی جراحی‌ها خطرات خود را نیز دارد. عوارض معمولاً خفیف بوده و شامل آسیب به مخاط و استخوان‌های اطراف است.‏

سینوس‌های یک فرد سالم بدون عفونت است و ترشحات و تهویه هوا از طریق سوراخ بینی به راحتی انجام می‌شود و ترشحات طبیعی نیز توسط سلول‌های مژک‌دار بینی دفع می‌شوند. گاهی برخی از اجسام خارجی مانند گرد و غبار، گرده درختان، گرد و خاک منزل و موجودات ریزی که در رختخواب و مبلمان و فرش وجود دارند و به مایت‌ها شهرت دارند ابتدا باعث بروز آلرژی و سپس زمینه را برای بروز سینوزیت فراهم می‌آورند به طوری که این ذرات باعث بسته شدن سوراخ طبیعی سینوس شده و حفره سینوس از ترشح مخاطی پر می‌شود. این امر ابتدا باعث بروز آلرژی‌های فصلی شده و با ایجاد عطسه‌های پشت سر هم، آبریزش بینی، خارش و گرفتگی بینی زمینه را برای التهابات سینوسی مستعد

می‌کند. افرادی که به سینوزیت مبتلا می‌شوند دچار سردرد، سرگیجه و حساسیت در ناحیه سینوس‌ها می‌شوند. سینوزیت در افرادی که به آسم مبتلا هستند باعث تشدید بیماری می‌شود. همان طور که در قبل اشاره شد وجود مواد ریز در هوا باعث ایجاد آلرژی می‌شوند که گاهی نیز این آلرژی از حساسیت داشتن به برخی از مواد غذایی در فرد نیز بروز می‌کند و مهم‌ترین عامل برای بیماری سینوزیت بشمار می‌آیند. همچنین نوع دیگری از آلرژی‌ها ناشی از گرفتگی بینی و ترشحات مزاحم پشت حلق هستند.‏

در کل عوامل بروز آلرژی بسیار زیاد هستند از جمله آنها می‌توان به قارچ‌های معلق در هوا، مواد زائدی که از روی پوست حیواناتی مانند سگ، گربه و نیز از روی پر پرندگان به بینی ما نفوذ می‌کنند، گرده گل‌ها و درختان و علف‌ها، هوای سرد، مصرف الکل، عطرها، هوای شرجی و دم کرده، حساسیت به گرد و غبار، موجودات ذره بینی به نام مایت، قارچ‌ها و کپک‌ها و مصرف طولانی‌مدت داروها به طور معمول به دنبال ابتلا به یک آلرژی زمینه برای التهاب سینوس‌ها و به دنبال آن تشدید آسم فراهم می‌شود. در حقیقت هر عاملی که در بینی باعث انسداد و جلوگیری از تخلیه ترشحات سینوس‌ها شود باعث سینوزیت خواهد شد.

عواملی مانند پولیپ یا انحراف تیغه میانی بینی به یک طرف نیز می‌توانند باعث سینوزیت شوند. عفونت دندان‌ها و لثه می‌توانند به سینوس‌ها منتشر شود. عواملی که باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شوند مانند عفونت ‏HIV‏ و نیز بیماری «سیستیک فیبروزیس» از عوامل نادرتر سینوزیت هستند. آلودگی هوا و کشیدن سیگار می‌تواند باعث تشدید سینوزیت شود. ‏

نتایج پژوهشگران هلندی نشان می‌دهد، مواد آلرژی‌زا در واکنشی سریع و بلافاصله، مشکلات سینوزیتی را تشدید می‌کند. دکتر «بنینگر» و گروهی از همکارانش در مرکز آلرژی در «برندا» در «نورلند» هلند با انجام پژوهشی روی 71 نفر با مشکلات مزمن سینوزیتی و 16 نفر بدون مشکل سینوزیت اما با آلرژی نشان دادند زمانی که مواد آلرژی‌‌زا وارد بینی افراد مبتلا به سینوزیت شد، 67 درصد آنها 104 واکنش مربوط به بینی و 89 واکنش مبنی بر تغییرات بارز در سینوس داشتند. نکته جالب در این پژوهش این بود که واکنش این افراد خیلی سریع و آنی بود. وقتی عامل آلرژی‌زا وارد بینی افراد با سینوزیت مزمن نظیر التهاب سینوس‌ها که توسط اشعه ‏x‏ یا فراصوت شود، واکنش‌های سینوسی افراد افزایش می‌یابد. یکی از نتایج مهم این پژوهش رابطه بین آلرژی و سینوزیت است.‏

طبق گفته دکتر بنینگر اقدامات پیشگیرانه برای عده زیادی از مردم لازم است که به آلرژی مبتلا نشوند. درمان‌هایی نظیر استفاده از آنتی هیستامین و اسپرم‌های بویایی در این رابطه موثر است.‏

اما برای این که از چنین ناراحتی‌هایی در امان بمانیم لازم است ابتدا بدن خود را در برابر یک سرماخوردگی معمولی حفظ کنیم و در موارد اولیه لازم است با رعایت کردن نکاتی نه چندان مشکل در همان ابتدا بر سرماخوردگی پیروز شویم و دیگر نیازی به مصرف آنتی بیوتیک پیدا نکنیم.‏

بستن در و پنجره‌ها در فصل سرما برای جلوگیری از هدررفت گرما لازم است اما در مواقعی لازم است هوا در اتاق‌ها به جریان افتد زیرا باز کردن پنجره‌ها و عوض شدن هوای خانه به ویژه در مواقعی که افرادی در این محیط سرما خورده‌اند باعث می‌شود عده‌ای از این میکروب‌ها به خارج از خانه هدایت شوند و بقیه افراد کمتر در معرض سرماخوردگی قرار بگیرند.‏

سعی کنید در فصل سرما از بخورهای گیاهی در منزل استفاده کنید چرا که با ایجاد رطوبت، خشکی هوا را از بین می‌برد و باعث باز شدن مجاری تنفسی و تقویت سیستم ایمنی بدن می‌شود. کاهش رطوبت هوا می‌تواند مخاط سینوس‌ها و مجاری تنفسی را خشک کند و شرایط ایده‌آلی را برای ابتلا به عفونت‌های ویروسی فراهم آورد. همچنین نوشیدن مایعات به مقدار کافی سبب رقیق شدن ترشحات تنفسی می‌شود. از قرار گرفتن در معرض دود سیگار نیز باید به شدت خودداری کرد.‏

منبع: روزنامه اطلاعات