سلامت نیوز: سید جواد زمانی، سخنگوی كمیسیون اجتماعی مجلس در پاسخ به تهران امروز می‌گوید: اجرای قانون حمایت از معلولان بسیاری از مشكلات این افراد را حل می‌كند، به شرط آنكه بودجه مناسب هم برایش در نظر گرفته شود. مجلس هشتم در این خصوص نتوانست اقدامی انجام دهد، امیدوارم مجلس بعدی به فكر باشد و بتواند این قانون را اصلاح كند

مثل همه شهروندان حق زندگی دارند، حق اشتغال، مسكن،بیمه،سهمیه سوخت و استفاده از حمل و نقل عمومی و آموزش. این حقوق اگر چه برای همه شهروندان به صورت یكسان دیده شده و حق طبیعی محسوب می‌شود، اما برای معلولان رویاهای دست نیافتنی است. سال 82 كه نمایندگان خانه ملت قانون جامع حمایت از معلولان را تصویب كردند، خیلی‌ها تصور می‌كردند كه مشكلات این افراد كمتر می‌شود، اما حالا بیش از 8سال گذشته و هیچ اتفاق مهمی در این حوزه نیفتاده و مشكلات این افراد كم توان روز به روز بیشتر می‌شود. در گزارشی كه پیش رو دارید به بخشی از مشكلات فراوان معولان كشور پرداخته‌ایم.

مشكل بودجه

دولت چه بودجه‌ای برای حمایت از معلولان در نظر گرفته است؟ این نخستین سوالی است كه در این خصوص باید پاسخ داده شود. سید جواد زمانی، سخنگوی كمیسیون اجتماعی مجلس در پاسخ به خبرنگار تهران امروز با اشاره به این نكته كه این قانون نیاز به بازنگری دارد، می‌گوید: «اجرای قانون حمایت از معلولان بسیاری از مشكلات این افراد را حل می‌كند، به شرط آنكه بودجه مناسب هم برایش در نظر گرفته شود. مجلس هشتم در این خصوص نتوانست اقدامی انجام دهد، امیدوارم مجلس بعدی به فكر باشد و بتواند این قانون را اصلاح كند.»

بازنگری و تصویب مجدد این قانون باید مسیرهای زیادی را طی كند. گذر از هفت خوان وزارتخانه‌های تعاون،‌كار و رفاه اجتماعی، هیات دولت و سرانجام رای مثبت نمایندگان به آن از راه‌هایی است كه باید قانون جامع حمایت از معلولان طی كند تا شاید بتوان به این وسیله، مقداری از مشكلات معلولان را رفع كرد. اما كوهی از مشكلات بر سر معلولان آوار شده و حركت لاك‌پشتی نهادهایی كه باید به مسائل این افراد رسیدگی كند، زندگی را برای این افراد مشكل كرده است. سهیل معینی، رئیس هیات مدیره انجمن باور نیز با اشاره به این نكته كه عمر این قانون به مجلس فعلی قد نمی‌دهد، به تهران امروز می‌گوید: «اگر قرار است این قانون تحقق پیدا كند، باید نظارت قوی برای آن وجود داشته باشد و وزارتخانه‌هایی كه در موضوع معلولان دخیل هستند باید هماهنگی خوبی با یكدیگر داشته باشند.»

وی تاكید می‌كند: «حضور رئیس‌جمهور در راس این دستگاه‌ها می‌تواند عامل اجرایی خوبی برای مصوبات این قانون باشد چرا كه در این صورت منابع مالی لازم دراین خصوص زودتر به تصویب می‌رسد و و نظارت قوی‌تری بر آن می‌شود.»

مشكل بیمه

كم كاری بیمه‌ها از موضوعاتی است كه مدام تكرار می‌شود اما ظاهرا هیچ مسئولی خود را موظف به رسیدگی به این موضوع نمی‌داند. كم‌كاری بیمه‌ها در خصوص معلولان مشكلات زیادی را برای این قشر به همراه آورده است. از سوی دیگر بودجه 3 میلیارد تومانی بهزیستی برای تامین وسایل توانبخشی در سال گذشته نیز متناسب با نیازهای معلولان نبوده است.

معینی با اشاره به این نكته كه فقدان پوشش كافی بیمه‌های درمانی و مكمل از مشكلات معلولان است، می‌گوید:‌ «بسیاری از خدمات توانبخشی توسط بیمه‌های مكمل پوشش داده نمی‌شود، این در حالی است كه معلولان به این بیمه نیاز دارند و ضروری است یا دولت بیمه مكمل را با حمایت‌هایی كه انجام می‌دهد مكلف كند معلولان را پوشش دهند یا بیمه ویژه‌ای برای افراد معلول ایجاد شود.» وی تاكید می‌كند: «بهزیستی فقط معلولانی را كه تحت پوشش مستمری هستند بیمه درمان و مكمل می‌كند، اما بودجه‌ای كه در این خصوص اختصاص داده شده تناسبی با نیازهای معلولان ندارد. از سوی دیگر وسایل توانبخشی افراد نابینا و كم بینا، تجهیزات سخت افزاری و نرم‌افزاری مورد نیاز معلولان، پروتزها و... از موضوعاتی است كه بودجه‌ای برای آنها تخصیص داده نشده است و این وسایل تحت پوشش بیمه‌های توانبخشی نیست.»


مشكل بیكاری

در شرایطی كه آمارهای دولتی از حذف بیكاری و ایجاد اشتغال در جامعه سخن می‌گویند،‌معلولان از گروه‌هایی هستند كه به رغم تصویب قانون برای آنها هنوز اقدام جدی‌ای برای اشتغالشان نشده است. اختصاص 3 درصد سهمیه استخدام‌ها دولتی و اعطای وام‌های خود اشتغالی از وعده‌هایی بوده كه به معلولان داده شده اما معینی می‌گوید: « ایجاد شغل نیاز به یك سیاست‌گذاری چند وجهی دارد. از سوی دیگر مهارتهای افراد برای ورود به بازار كار باید در نظر گرفته شود، این در حالی است كه تاكنون سازمان فنی و حرفه‌ای به صورت جدی وارد این عرصه نشده و وزارتخانه‌ای مثل آموزش و پرورش نیز سهمیه‌ای را به معلولان اختصاص نداده است.»وی تاكید می‌كند: «از حدود 348 اسمی كه معاونت سرمایه‌های انسانی ریاست‌جمهوری به آموزش و پرورش برای استخدام داده هیچ تاییدیه‌ای از سوی این وزارتخانه برای جذب این افراد ارائه نشده است.»

مشكل تردد در شهر

عدم مناسب‌سازی بسیاری از شهرهای كشور از دیگر مشكلاتی است كه معلولان‌با آنها روبه‌رو هستند.‌اگر چه اقدامات شهرداری تهران در خصوص مناسب‌سازی قابل قیاس با دوره‌های گذشته نیست اما وضعیت كلانشهرهایی چون تهران هنوز آنچنان كه باید و شاید با وضعیت معلولان همخوانی ندارد. در خصوص حمل و نقل عمومی نیز هنوز معلولان با مشكلات عدیده‌ای دست و پنجه نرم می‌كنند. معینی با اشاره به اقداماتی كه دراین باره انجام شده به تهران امروز می‌گوید: «انتظاری كه از نهادهای عمومی همچون شهرداری می‌رود این است كه همزمان با گسترش خطوط اتوبوسرانی و مترو در سطح شهر شركت‌های ویژه حمل و نقل معلولان را ‌نیز راه اندازی كنند و ایستگاه‌های مترو، اتوبوس و تاكسی را نیز به گونه‌ای طراحی و اجرا كنند كه معلولان برای سوار شدن خودروهای عمومی مشكلی نداشته باشند.» وی به اقدامات شهرداری در خطوط مترو اشاره كرده و می‌گوید: «در مترو تهران آسانسور نصب شده اما با ازدحامی كه در ایستگاه‌های مترو وجود دارد ماموران و كاركنان مترو باید آموزش ببینند كه معلولان را از مترو سوار و پیاده كرده و محلی را درمترو برای سوار شدن و نشستن معلولان در نظر بگیرند.»

مشكل بنزین

واریز نشدن سهمیه بنزین از دیگر مشكلات معلولان است. این در حالی است كه سهمیه در نظرگرفته شده برای معلولان در سال87 تعیین شده‌ و همان سال یک کارگروه ویژه از طرف ریاست‌جمهوری تشکیل شد که این کارگروه سهمیه روزانه 50‌هزار لیتر بنزین را برای معلولان تصویب کرد. ‌این کارگروه سازوکار مشخصی نیز برای توزیع سهمیه بین معلولان تصویب کرد و در سال‌های87 و 88 سهمیه بنزین به‌صورت کارت‌های سوخت در اختیار بهزیستی قرار گرفت، اما‌این ستاددر سال‌89 و 90 بنزینی برای معلولان در اختیار سازمان بهزیستی قرار نداده‌است. معینی در این باره می‌گوید: «به رغم گذشت بیش از 2 سال از سهمیه‌بندی سوخت هنوز سهمیه معلولان به كارت‌های آن‌ها واریز نشده. این در حالی است كه بعد از این مدت ستاد مدیریت حمل و نقل و سوخت وعده داده مابه التفاوت پول سوخت در كارتهای معلولان شارژ شود اما این مبلع تاكنون اعلام نشده است.»

مشكل آموزشی

بر اساس ماده 8 قانون جامع حمایت از معلولان، آموزش عالی برای معلولان رایگان است اما بهزیستی به دلیل كمبود بودجه‌ای كه دارد معلولان را برای ثبت‌نام در آموزش عالی اولویت‌بندی می‌كند به این ترتیب راه ورود به آموزش عالی برای تمام معلولان باز نیست و معلولان بر اساس اولویت‌بندی می‌توانند به دانشگاه‌ها راه پیدا كنند. معینی با اشاره به این نكته می‌گوید:

‌« این بودجه می‌تواند به طور مستقیم به حساب وزارت علوم برود و افراد معلول راسا با معرفی نامه بهزیستی در آموزش عالی ثبت‌نام كنند و نیاز به ورود بهزیستی به این مقوله نباشد.» اما تمام مشكلات معلولان به آموزش عالی محدود نمی‌شود. این مشكل برای دانش‌آموزان معلول نیز وجود دارد.اگر چه سیستم آموزش و پرورش سیستم آموزش فراگیر را به منظور تخصیل دانش‌آموزان استثنایی در كنار دانش‌آموزان عادی در كشور نهادینه كرده است اما هنوز زیر ساخت‌های مدارس به گونه‌ای نیست كه دانش‌آموزان معلول بتوانند بدون مشكل در مدارس عادی تحصیل كنند. به گفته معینی بسیاری از مدارس هنوز مناسب‌سازی نشده‌اند و سرویس‌های بهداشتی قابل استفاده برای دانش‌آموزان معلول نیست با این حساب حضور فیزیكی دانش‌آموزان معلول در مدارس مشكلاتی را به همراه دارد. با تمام این مشكلات هنوز چشم امید معلولان به بازنگری قانون جامع حمایت از معلولان است تا شاید از این طریق مشكلات چندین و چند ساله رفع شود.