سلامت نیوز: شنیده‌اید كه می‌گویند «سالی كه نكوست از بهارش پیداست» نكویی بهار امسال نیز با ورود زودهنگام ریزگردهای عربی به 17 استان كشور بویژه استان‌های جنوب غربی و غرب آغاز شد تا در یك اقدام ضربتی نشان دهد اگر چاره‌ كار را در همین ابتدای سال در نیابید، انتهای سال هر 31 استان كشور زیر غبار این مهمانان ناخوانده مدفون خواهد شد. شاید به علت همین نگرانی نیز بود كه مارتین كوبلر، نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق برای پادرمیانی دیروز به ایران آمد تا در حضور ایرانیان گواهی دهد با سفر به عراق، طرف عراقی را به اجرای تعهدات خود در قبال خاك ایران راضی كند.

گرفتن این رضایت البته از آن جهت اهمیت دارد كه عراق موظف بوده یك میلیون از مجموع یك میلیون و 800 هزار هكتار از كانون‌های بحرانی خود را كه عامل اصلی تولید ریزگرد در كشورهای منطقه است در ظرف 5 سال مهار كند. عراقی‌ها، اما در مذاكره با ایران قول اجرای این تعهدات را داده‌اند، مشكل بر سر اعتبار بیش از یك میلیارد و 200 میلیون دلاری است كه آنها را در اجرای تعهدات خود سست كرده است. به گزارش خبرنگار محمد جواد محمدی‌زاده، رئیس سازمان محیط زیست در دیدار با نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق به همین علت بیش از هر موضوع دیگری به بحث تأمین اعتبار و كمك سازمان‌های بین‌المللی به عراق اشاره می‌كند، چرا كه وی نیز می‌داند عراق در تأمین این اعتبار با مشكلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌كند. وی در ابتدای این دیدار از اعتراض ایران به مدیریت گرد و غبار از سوی عراق می‌پردازد، چرا كه هم‌اكنون 95 درصد ریزگردهای داخلی منشأ خارجی دارد و این موضوع ناخواسته ما را وابسته به عملكرد طرف عراقی كرده است.
البته 500 هكتار از اراضی جنوب شرقی سوریه، اردن، 200 هزار هكتار از اراضی جنوب تركیه و بخش‌هایی از عربستان نیز كانون تولید ریزگرد محسوب می‌شود كه در مجموع یك كانون بحرانی 5 میلیون هكتاری را در منطقه ایجاد كرده است، در وصف خطرات این كانون‌ها همین بس كه اگر مرحله هشدار آلودگی هوا را حدود 150ppm در نظر بگیریم، آلودگی این كانون‌های بحرانی به 10 تا 30 هزار ppm هم می‌رسد، یعنی این‌كه شما در این شرایط حتی قادر به دیدن فاصله یك متری خود نخواهید بود و بگذریم از این‌كه این فرسایش خاك چه بلایی بر سر محیط زیست و البته ریه‌های ما می‌آورد! هم‌اكنون دو سوم جغرافیای كشور متأثر از پدیده ریزگردهاست و به گفته محمدی‌زاده مدیریت منابع آب و رعایت حقابه از سوی كشورهای منطقه مهمترین عامل در مدیریت این پدیده است و این تأمین آب به اندازه‌ای اهمیت دارد كه معاون رئیس‌جمهور اعلام می‌كند در صورت نیاز باید آب بعضی سدها جاری شده و دیگر ما از آنها استفاده نكنیم! چرا كه هم‌اكنون به علت كم‌آبی بسیاری از تالاب‌ها از جمله هورالعظیم خشك و گرد و غبار زیادی در منطقه ایجاد شده است.
به طور حتم انجام 3 میلیون و 300 هزار هكتار عملیات شن‌های روان در داخل كشور توانایی ایران را در مهار داخلی این پدیده ثابت كرده است، موضوعی كه كشورمان را مورد تشویق كنوانسیون بین‌المللی بیابان‌زدایی نیز قرار داد. معاون رئیس‌جمهور بار دیگر آمادگی ایران را برای كمك به طرف عراقی و كشورهای منطقه اعلام كرده و می‌گوید كه ما نقشه‌های عراق را برای عملیات مالچ‌پاشی در اطراف كربلا، نجف و منطقه بصره در اختیار داریم و همه تجهیزات مورد نیاز نیز تهیه شده و ما كاملاً برای اجرای این پروژه آمادگی داریم، اما در این زمینه با دو مشكل اساسی مواجهیم. نبود امنیت كافی در عراق و اختصاص نیافتن هزینه لازم برای اجرای عملیات مالچ‌پاشی در یك میلیون هكتار از خاك این كشور دو مشكل اصلی هستند كه محمدی‌زاده خطاب به مارتین كوبلر اعلام می‌كند. معاون رئیس‌جمهور همچنین از وی می‌خواهد تا سازمان‌ها و مراجع بین‌المللی با اختصاص اعتباری هرچند اندك، كشور عراق را در صرف هزینه 250 میلیون دلاری در سال برای اجرای این عملیات یاری رسانند.
ایران نیز در این زمینه یك خط اعتباری برای كمك به دولت عراق پیش‌بینی كرده است تا عراقی‌ها از آن استفاده كنند. هم‌اكنون عملیات تثبیت شن‌های روان در 500 هزار هكتار از كویر مركزی و حاشیه آن در داخل كشور سالانه در حال انجام است و ایران این ظرفیت را دارد كه به همین میزان در كشورهای منطقه به شرط تأمین منابع مالی عملیات مالچ‌پاشی انجام دهد.
نماینده ویژه سازمان ملل در امور عراق، مهمترین بحث در این كشور را غلبه بر چالش‌های امنیتی می‌داند و معتقد است با خروج نیروهای نظامی از عراق فصل جدیدی از حاكمیت در این كشور شروع شده است كه می‌تواند امنیت منطقه را تضمین كند. وی در عین حال از پیشنهاد محمدی‌زاده مبنی بر ایجاد یك ساختار اجرایی مستحكم با حضور سازمان‌های بین‌المللی درباره پروژه مقابله با گرد و غبار استقبال كرده و قول پیگیری این موضوع در سفر آینده خود به عراق را می‌دهد.
كوبلر البته از صبوری ایرانیان نیز در حل این موضوع تشكر كرده و تأكید می‌كند كه مشكل اصلی در كشور عراق نه مسئله مالی كه نبود یك اراده سیاسی و ایجاد تخصص در نیروهای آنهاست. اینكه ریزگردهای عربی تاكنون چه میزان خسارت جانی و ریالی به كشور وارد كرده است نیز سؤالی بود كه معاون رئیس‌جمهور درباره آن به اینگونه توضیح داد: «آمار خاصی در این زمینه وجود ندارد، از نظر تلفات جانی و انسانی نیز طبق قانون وزارت بهداشت مكلف به پاسخگویی است، در هر حال ریزگردها آثار مخرب خود چه از نظر انسانی و چه از نظر اقتصادی را نشان داده‌اند، 17 كشور منطقه نیز مثل ما از این موضوع رنج می‌برند و حل این مشكل به یك اراده منطقه‌ای احتیاج دارد.

وی همچنین درباره دریافت غرامت از امریكا به عنوان یكی از عوامل اصلی تشدید كانون‌های بحرانی در تولید ریزگرد می‌گوید: از نظر ما امریكایی‌ها به عنوان یك كشور اشغالگر وارد عراق شدند و هیچ‌گاه حاكمیت كشور عراق نقض نشد، بنابراین ما نه ادعایی را علیه امریكایی‌ها مطرح كردیم و نه مستنداتی را در این زمینه در اختیار داریم، اما توقع داریم این معضل تقریباً 50 ساله با همكاری كشورها حل شده و به نوعی جبران مافات شود. ما در این مدت نه مطالعه‌ای از میزان خسارت و نه ادعای حقوقی انجام نداده‌ایم.

محمدی‌زاده همچنین درباره سفر اخیر نوری المالكی، نخست‌وزیر عراق به ایران و فرصت طرح معضل ریزگردها با وی می‌گوید: این موضوع نیز با ایشان طرح شد و نوری المالكی قول قطعی داد كه به طور جدی پیگیر موضوع باشد، ما اطمینان داریم كه نوری المالكی پای این قصه هست. وی حتی در واكنش به امضای قرارداد اخیر ایران با محیط زیست عراق نیز شخصاً تماس گرفت و اظهار خوشحالی كرد.

منبع: روزنامه ایران