تشخیص تنبلی چشم

سلامت نیوز: آمبلیوپی (تنبلی چشم) نوعی اختلال بینایی است كه باعث كاهش دید مركزی در یك چشم به ظاهر سالم می شود. دراین حالت، گرچه ساختمان ظاهر چشم سالم است اما دید چشم حتی با استفاده از عینك هم كامل نمی شود. وقتی تكامل بینایی در یكی از چشم ها طبیعی و در چشم دیگر غیرطبیعی باشد، چشم مبتلا به ضعف بینایی، تنبل است.
اگرچه معمولا در تنبلی چشم، یك چشم درگیر است اما در برخی حالات، ممكن است هردو چشم به صورت همزمان تنبل باشند. بهترین زمان برای اصلاح تنبلی چشم، دوران نوزادی یا اوایل كودكی است.

بینایی طبیعی چگونه تكامل می یابد؟
اگرچه نوزادان تازه متولدشده قادر به دیدن هستند، اما بینایی آنها در ماه های اول تولد تكامل می یابد. درسال های اول كودكی، بینایی به سرعت كامل شده و در طی 9 سال اول زندگی، رشد بینایی كودك تكمیل می شود. برای دستیابی به دید طبیعی، تكامل همزمان دو چشم لازم است.

ارزیابی بینایی كودكان
توصیه شده است كه بینایی تمام كودكان تا قبل از سن سه سالگی توسط پزشك ارزیابی شود. بسیاری از پزشكان، معاینه های چشم پزشكی را به عنوان بخشی از معاینه های معمول كودكان انجام می دهند و در صورت نیاز، كودك را به چشم پزشك معرفی می كنند. روش های نوین، ارزیابی بینایی را در نوزادان و كودكان كم سن مقدور ساخته است. درصورت وجود سابقه خانوادگی ابتلا به استرابیسم یا لوچی، آب مروارید با بیماری های جدی چشمی، معاینه چشم ها در دوران نوزادی توصیه می شود.

علت تنبلی چشم
تنبلی چشم در اثر اختلال در عملكرد طبیعی چشم ها و تكامل بینایی اتفاق می افتد، در بسیاری از موارد ممكن است علل مرتبط با تنبلی چشم ارثی باشند.
علل تنبلی چشم به سه دسته عمده تقسیم می شود:

- استرابیسم (لوچی): تنبلی چشم اغلب به دنبال استرابیسم اتفاق می افتد، در استرابیسم یا انحراف چشم ها، كودك برای فرار از دوبینی از چشم بهتر خود استفاده می كند و در نتیجه چشم منحرف تكامل نمی یابد.
- عیوب انكساری: انواعی از اختلالات بینایی هستند كه با تجویز عینك قابل اصلاح هستند، تنبلی چشم
زمانی اتفاق می افتد كه عیب انكساری شامل دوربینی، نزدیك بینی یا آستیگماتیسم در یك چشم (در زمانی كه چشم دیگر سالم است) و یا در دو چشم (درحالی كه اختلاف قابل توجهی بین دو چشم وجود دارد) وجود داشته باشد. وجود عیب انكساری شدید در دو چشم می تواند منجر به تنبلی هردو چشم شود. تشخیص این نوع آمبلیوپی معمولا مشكل است؛ چرا كه دراین حالت ظاهر چشم ها طبیعی بوده و به نظر می رسد كه دید كودك اشكالی نداشته باشد.

- عوامل مسدودكننده مسیر بینایی: این عوامل شامل افتادگی پلك، آب مروارید، كدورت قرنیه و... است. این مشكل معمولا شدیدترین حالت آمبلیوپی را ایجاد می كند.

تشخیص تنبلی چشم
تشخیص تنبلی چشم كار آسانی نیست؛ زیرا تا زمانی كه كودك مشكل واضحی نداشته باشد و یا دچار انحراف واضح چشمی نباشد، والدین متوجه مشكل بینایی كودك نخواهند شد. تنبلی چشم براساس اختلاف قدرت بینایی بین دو چشم یا ضعف بینایی هر دو چشم تشخیص داده می شود.
اندازه گیری قدرت بینایی در كودكان كم سن، كار مشكلی است. اما چشم پزشك با به كارگیری روش های خاصی از جمله بررسی چگونگی تمركز و تعقیب كردن اشیاء توسط یك چشم در حالی كه چشم دیگر پوشانده شده، می تواند قدرت بینایی كودك را تخمین بزند. باید توجه داشت كه ضعف بینایی در یك چشم همیشه به معنای تنبلی چشم نیست؛ زیرا ممكن است دید كودك با تجویز عینك اصلاح شود و یا اینكه سایر بیماری های چشمی مانند آب مروارید، عفونت ها، تومورها و یا سایر اختلالات داخل چشم مسئول كاهش بینایی باشند كه اگر امكان درمان آنها وجود داشته باشد، دید كودك نیز اصلاح شود.

نحوه درمان تنبلی چشم
برای اصلاح تنبلی چشم، كودك باید از چشم ضعیف تر خود استفاده كند كه این حالت با قراردادن پوشش بر روی چشم قوی تر به مدت چند هفته و یا چند ماه قابل انجام است.
حتی وقتی كه تنبلی اصلاح شد ممكن است به منظور جلوگیری از برگشت آن، استفاده از پوشش بر روی چشم سالم برای مدت ها ضروری باشد.

قبل از درمان تنبلی چشم، درمان مشكلات چشمی زمینه ای الزامی است. نمونه این درمان ها شامل اصلاح عیوب انكساری توسط عینك و درمان آب مروارید با عمل جراحی است.
شدت تنبلی چشم، سن كودك در زمان شروع درمان و علت به وجودآورنده تنبلی از عوامل مؤثر در درمان تنبلی چشم است.

عوارض ناشی از عدم درمان تنبلی چشم
اگر تنبلی چشم اصلاح نشود، مشكلات زیادی رخ خواهد داد كه مهم ترین آنها عبارتند از ایجاد نقص بینایی شدید و دایمی در چشم تنبل، از بین رفتن دید سه بعدی و محرومیت از نعمت بینایی برای تمام عمر در صورت ابتلای چشم سالم به بیماری و یا آسیب جدی.

نكات زیر را به خاطر بسپارید:
-اصولا كودكان تمایل به بستن چشم ندارند و از این كار امتناع می كنند اما والدین باید كودك خود را متقاعد به انجام كاری كنند كه به نفع وی است. پیگیری و دقت شما در اجرای دستورهای پزشك، از عوامل مهم در موفقیت درمان است.

-در صورت تشخیص و درمان به موقع تنبلی چشم، بینایی در اكثر كودكان بهبود می یابد، احتمال موفقیت در درمان تنبلی چشم ناشی از استرابیسم یا عیوب انكساری نابرابر در دو چشم، در 9سال اول زندگی بیشتر است. معمولا بعد از گذشت این دوره زمانی، احتمال بهبود تنبلی چشم بسیار بعید است.

-درمان تنبلی چشم به علت انسداد مسیر بینایی مانند آب مروارید، فقط در صورتی موفقیت آمیز است كه تشخیص و درمان علت زمینه ای آن در دو تا سه ماه اول زندگی صورت گیرد.

منبع: روزنامه کیهان