سلامت نیوز: انتقال ویروس ایدز به‌وسیله دستگاه آندوسكوپی آلوده خبری بود كه در چند روز گذشته، یكی از سوژه‌های داغ مطبوعات داخلی بود و باعث نگرانی مردم و بیماران شد...

استفاده چندباره از پنس بیوپسی (نمونه‌برداری) یكبار مصرف در دستگاه‌های آندوسكوپی، نبود دستگاه اتوكلاو برای ضدعفونی كردن وسایل به روش صحیح و ضعف بهداشتی در مراكز تشخیصی – درمانی از عوامل موثر در ابتلا به بیماری ایدز است. انتشار این خبر موجی از نگرانی را در سطح جامعه به وجود آورد و دقیق‌ترین راه تشخیص بیماری‌های ‌هاضمه، سرطان و زخم معده هم‌اكنون زیر سوال رفته است.


دكتر عباس صداقت، رییس اداره ایدز وزارت بهداشت و درمان، در پاسخ به این سوال كه روش تشخیصی آندوسكوپی در چه صورتی می‌تواند خطرساز باشد و بیماری را به ویروس ایدز آلوده كند، به هفته‌نامه «سلامت» گفت: «مشكلی كه متاسفانه با آن روبرو هستیم انتقال این ویروس به روش‌های گوناگون است. علاوه بر تماس جنسی با فرد آلوده و استفاده از سرنگ آلوده در میان معتادان، دندان‌پزشكی، مراكز آزمایشگاهی، تزریقات و یا آندوسكوپی نیز در صورت رعایت نكردن دستورالعمل?های بهداشتی، ویروس ایدز می‌تواند از شخصی به شخص دیگر منتقل شود.»


استریلیزاسیون وسایل هزینه‌بردار نیست

صداقت خاطرنشان كرد: «تمام مراكز تشخیصی و درمانی از قبیل آزمایشگاه‌ها، دندان‌پزشكی‌ها و مراكز تصویربرداری در صورتی كه از دستگاه اتوكلاو و روش‌های صحیح ضدعفونی استفاده نكنند، می‌توانند این ویروس را به راحتی منتقل كنند.» او در خصوص نظارت وزارت بهداشت و درمان بر مراكز درمانی به‌خصوص تصویربرداری گفت: «یكی از عمده‌ترین وظایفی كه بر عهده واحد مدیریت نظارت بر درمان وزارت بهداشت است، نظارت بر مراكز درمانی است. با انتشار خبر انتقال ویروس ایدز به‌وسیله دستگاه آندوسكوپی، این مركز فعالیت خود را با جدیت هر چه تمام‌تر ادامه داد و با صدور بیانیه‌ای خطاب به تمام مراكز علوم پزشكی درخواست كرد كه با واحدهای نظارت بر درمان، همكاری‌های لازم را داشته باشند.» صداقت در ادامه افزود: «در حال حاضر مدیریت نظارت بر درمان روی تمام واحدهای درمانی و تشخیصی نظارت دارد و در صورت بروز هرگونه تخلف با آنها برخورد جدی خواهد كرد.»

رییس اداره ایدز وزارت بهداشت در پاسخ به این پرسش كه آیا تحریم و افزایش قیمت تجهیزات پزشكی می‌تواند منجر به این مساله شود كه تكنیسین‌های بخش تصویربرداری از یك سوزن یكبار مصرف چند بار استفاده كنند، گفت: «در حال حاضر به دلیل برخی تحریم‌هایی كه وجود دارد، برخی از وسایل تشخیصی و درمانی با افزایش قیمت روبرو بوده است اما این دلیل نمی‌شود كه افراد بخواهند با جان و سلامت مردم بازی كنند. مسوولان مربوط می‌توانند با نصب یك دستگاه اتوكلاو در مركز تصویربرداری یا مطب دندان‌پزشكی، تمام وسایل پزشكی و ابزار مورد نیاز خود را ضدعفونی كنند، بنابراین این ادعا كه وسایل گران است غیرقابل‌قبول است و هیچ‌ توجیه قانونی‌ای ندارد و ما به شدت با متخلفان این امر برخورد خواهیم كرد.»


وزارتخانه نیاز به همكاری مردم دارد

دكتر عباس صداقت با اشاره به نقش مردم در انتقال ویروس ایدز خاطرنشان كرد: «وزارت بهداشت تمام تلاش خود را برای جلوگیری از انتقال ویروس ایدز انجام خواهد داد اما این مساله به تنهایی كافی نیست. مردم باید توجه داشته باشند زمانی كه می‌خواهند تحت معالجه و درمان قرار بگیرند از امكانات كافی بهداشتی مركز درمانی اطمینان داشته باشند و در صورت بروز هرگونه تخلف یا نبود وسایل استریلیزاسیون وزارت بهداشت را مطلع كنند.» صداقت افزود: «من امیدوارم اگر شخصی به ویروس ایدز آلوده است، آنقدر صداقت داشته باشد كه زمان مراجعه به مركز درمانی، تكنیسین یا پزشك معالج را در جریان بیماری خود قرار دهد تا مانع انتقال ویروس ایدز به هموطن خود شود چراكه این اقدام گامی موثر در مبارزه با این بیماری خواهد بود.»

برای بیوپسی یا همان نمونه‌برداری كه در مراكز تصویربرداری پزشكی صورت می‌گیرد دو نوع پنس كاربرد دارد؛ پنس‌های یكبار مصرف و پنس‌هایی از جنس فلز كه قابلیت استفاده مجدد را دارند، اما باید پس از هر بار استفاده به طور كامل آن را ضدعفونی كرد. چندبار استفاده از پنس‌های یكبار مصرف در آندوسكوپی یكی از راه‌های انتقال ویروس ایدز است كه این روزها به شدت خبرساز شده است. برخی بر این اصل معتقد هستند كه افزایش قیمت، پنس بیوپسی پس از گرانی ارز و بالا‌رفتن تورم در كشور یكی از دلایل استفاده چندباره از پنس‌های یكبار مصرف است؛ راهكاری كه بنا به گفته‌های دكتر صداقت رییس اداره ایدز وزارت بهداشت و درمان عملی غیرانسانی و خلاف اخلاق پزشكی است.

دكتر ایرج خسرونیا، رییس انجمن متخصصان داخلی كشور درباره اینكه چه بیمارانی از روش تشخیصی آندوسكوپی استفاده می‌كنند به «سلامت» گفت: «همیشه تشخیص درد گوارش نیازمند آندوسكوپی نیست و از هر 100 مورد مراجعه برای آندوسكوپی، ممكن است 10 مورد از آن نیازمند استفاده از این پنس‌ها برای بیوپسی باشد. حال اگر شرایط به‌گونه‌ای باشد كه تكنیسین از پنس یكبار مصرف استفاده نكند، می‌توان از پنس فلزی استفاده كرد و این زمانی اتفاق می‌افتد كه روند كامل ضدعفونی طی‌شده باشد در غیراین صورت امكان‌پذیر نخواهد بود.»


10 دقیقه زمان برای ضدعفونی كافی است

خسرونیا تصریح كرد: «در برخی موارد هنگام آندوسكوپی ترشحات معده یا خون روی پنس باقی می‌ماند. اگر به مدت 5 تا 10 دقیقه پنس آلوده را در دستگاه ضدعفونی یا همان اتوكلاو قرار دهیم به راحتی می‌توان به كار خود ادامه داد. آلودگی دستگاه آندوسكوپی و لوله‌ای كه وارد معده فرد می‌شود نكته‌ای است كه به مراتب مهم‌تر از پنس است.» وی در ادامه گفت: «در بیمارستان‌های خصوصی و به‌خصوص دولتی به دلیل مراجعه زیاد بیماران برای آندوسكوپی، امكان خطا به مراتب بیشتر از مطب‌های خصوصی است. در مطب‌های پزشكی از آنجا كه بیشتر از یك یا دو بیمار برای آندوسكوپی مراجعه نمی‌كنند، زمان و امكان ضدعفونی‌كردن دستگاه و پنس فراهم است اما در بیمارستان‌های خصوصی و خصوصا مراكز دولتی كه تعداد مراجعه‌كنندگان زیاد است، احتمال اینكه ضدعفونی این وسایل دقیق انجام نشود، وجود دارد، در نتیجه این مراكز باید دقت بیشتری در زمینه ضدعفونی كردن وسایل داشته باشند.»


حمایت بیمه الزامی است

رییس انجمن متخصصان داخلی كشور با اشاره به قیمت خرید پنس‌های یكبار مصرف تصریح كرد: «مشكلی كه در حال حاضر وجود دارد، بالابودن قیمت پنس‌های یكبار مصرف و نبود حمایت بیمه برای تهیه تجهیزات مورد نیاز آندوسكوپی از جمله پنس یكبار مصرف است.» خسرونیا در ادامه گفت: «در حال حاضر خرید پنس یكبار مصرف با قیمت چندصدهزار تومان برای پزشك معالج و بیمار مقدور نیست و بیمه تنها 20 تا 30 هزار تومان از هزینه خرید پنس‌های یكبار مصرف را متقبل می‌شود و این مساله در بروز مشكلات این‌چنینی بی‌تاثیر نیست. نمی‌توان گفت كه قانونی است و تكنیسین حق دارد با جان و سلامت بیمار بازی كند اما بالا‌بودن قیمت تجهیزات پزشكی در عملكرد پزشك و فشار روانی كه بر او تحمیل می‌شود، بی‌تاثیر نخواهد بود.»


وزارت بهداشت باید پیگیر باشد

دكتر حسینعلی شهریاری، رییس كمیسیون بهداشت و درمان انتقال ویروس ایدز از راه دستگاه آندوسكوپی را یك فاجعه دانست و گفت: «متاسفانه وقتی می‌گوییم بهداشت و درمان در كشور از اولویت‌های هشتم یا نهم دولت است، تفكرشان بر این است كه ما می‌خواهیم ساز مخالف بزنیم.» شهریاری خاطرنشان كرد: «انتقال ویروس ایدز به‌وسیله پنس‌های آندوسكوپی، نیازمند نظارت همه جانبه وزارت بهداشت و درمان بر مراكز تصویربرداری و به‌طور كلی مراكز درمانی است. برخورد جدی با متخلفان و نظارت دقیق بر عملكرد مراكز تشخیص و درمان می‌تواند از انتقال ویروس ایدز از بیماران آلوده به افراد سالم جلوگیری كند.»