شايد با اين فرض كه اين مسئله به تحريم‌هاي ايران در پرونده هسته‌اي مربوط مي‌شود، مشكل در رسانه‌ها بازتابي نداشته است، اما با توضيحات معاون غذا و داروي وزارت بهداشت در حاشيه نوزدهمين گردهمايي معاونين غذا و داروي دانشگاههاي علوم پزشكي كشور، همان‌طور كه برخي كارشناسان هم تاكيد داشتند، روشن شد كه اين مشكل ارتباطي با تحريم‌هاي فعلي شوراي امنيت عليه ايران ندارد.
دكتر ديناروند گفت: يكي از كشورهاي اروپايي طي دو ماه اخير از دادن راديو داروي مورد نيازي كه عمدتا براي تشخيص درمان بيماري سرطان به مصرف مي‌رسد امتناع ورزيده است كه اميدواريم با تلاشهاي سازمان انرژي اتمي‌اين مشكل به زودي رفع شود. وي تاكيد كرد در قطعنامه سازمان ملل تحريم دارويي عليه ايران وجود ندارد، اما اين بهانه‌اي براي اعمال فشار برخي كشورهاست.
اين درحالي است كه نزديك به 5 ماه قبل، وزير بهداشت اعلام كرده بود ايران در زمينه توليد راديو‌داروها به خودكفايي رسيده است. با اين اوصاف، اين سئوال از سوي متخصصان پزشكي هسته‌اي مطرح مي‌شود: اگر اين ادعا واقعيت دارد، پس چرا با كارشكني يك كشور و وارد نشدن تكنزيوم، فعاليت تمامي‌مراكز پزشكي هسته‌اي به حالت تعليق درآمده است؟
معضل هميشه پايدار
دو روز قبل، معاون غذا و داروي وزارت بهداشت، بدون اشاره به نام كشور ممانعت‌كننده، تاكيد كرد: در كشور ما كمبود دارو هيچ‌گاه تمام نمي‌شود اين معضلي پايدار بوده و مقطعي نيست.
اما ماجراي تكنزيوم ظاهرا كمي‌پيچيده‌تر از اينهاست. اين دارو از يك شركت بلژيكي خريداري و تا اول تير‌ماه وارد ايران مي‌شد. شركت كاوشار، تنها شركت وارد‌كننده مواد راديو‌اكتيو كه البته در ليست شركت‌هاي تحريم شده قرار گرفته، طي قراردادي يكساله با طرف‌قرارداد بلژيكي اين دارو را وارد مي‌كرد. در حال حاضر با پايان يافتن قرارداد (از اول تير‌ماه) و عدم تمديد آن، تكنزيوم ديگر وارد ايران نمي‌شود.
دكتر فريدون فتو‌حي، متخصص پزشكي هسته‌اي و عضو هيات علمي‌دانشگاه شهيد بهشتي در اين باره به همشهري مي‌گويد: «مشكل اصلي شركت كاوشار وابسته به سازمان انرژي اتمي‌كه الان تحريم شده، سوبسيدي است كه براي ورود داروي تكنزيوم پرداخت مي‌كرده كه از امسال اين سوبسيد پرداخت نشد. اين شركت سوبسيد مورد نياز را از وزارت بهداشت مطالبه كرد ولي وزارت بهداشت حاضر به پرداخت آن نشد و نتيجه اين بود كه قيمت دارو افزايش يافته و اين دارو بدون سوبسيد وارد كشور شود. متخصصان پزشكي هسته‌اي هم اين تصميم را به خاطر اينكه تبعات اقتصادي‌اش متوجه مردم و بيماران مي‌شد، نپذيرفتند.»
وي در ادامه در پاسخ به اين سئوال كه آيا امكان توليد دارو در داخل كشور فراهم شده يا نه، ادامه مي‌دهد: « الان در داخل كشور براي توليد داخلي دارو كارهايي در حال انجام است و اين دارو در حال حاضر در داخل هم توليد مي‌شود، ولي براي بهره‌برداري مشكلات خودش را دارد، مثلا قيمت تمام شده اين دارو 3 تا 4 برابر قيمتي است كه با سوبسيد وارد مي‌شد.
كل دارويي كه در داخل كشور توليد مي‌شود هم فقط 30 درصد از نياز كشور را تامين مي‌كند و پاسخگوي نياز بيماران نيست.» به گفته او در حال حاضر، با كمبود و افزايش قيمت تكنزيوم روبرو هستيم و تا رسيدن به مرحله خودكفايي فاصله طولاني داريم.
استاندارد اما بي‌كيفيت!
در حالي كه به گفته متخصصان پزشكي هسته‌اي، داروي ساخت داخل علاوه بر اينكه كفاف نيازهاي كشور را نمي‌دهد و متخصصان پزشكي هسته‌اي به آن اطمينان ندارند، دكتر مهرداد رضايي، مدير اطلاع‌رساني معاونت غذا و دارو با تاكيد بر استاندارد بودن اين داروها به همشهري مي‌گويد: «كيفيت يك دارو حالت بين صفر و يك نيست بلكه يك طيف را شامل مي‌شود. همچنين اگرچه ادعاي متخصصان پزشكي هسته‌اي مبني بر كيفيت بسيار عالي يك دارو غير‌معقول نيست و توليدات ما شايد اين كيفيت بسيار عالي را تا الان نداشته، ولي اين به معناي استاندارد نبودن اين داروها نيست.»
به گفته وي اگر متخصصان مي‌گويند توليدات داخلي را قبول ندارند، بايد بپذيرند همين 30 درصد داروي توليد داخل مي‌تواند در بد‌ترين شرايط لااقل جان 30درصد از بيماران را نجات دهد و اينكه ما بخواهيم كليد اين دارو را فقط به دست شركت‌هاي خارجي بدهيم درست نيست.
در اين ميان دكتر مجتبي انصاري، دبير علمي‌انجمن پزشكي هسته‌اي و عضو هيئت علمي دانشگاه شهيد بهشتي با اشاره به اينكه نوسانات زيادي در خبرهاي قطع داروهاي مربوط به پزشكي هسته‌اي وجود داشته مي‌گويد: « متاسفانه مشكل قطع دارو يك مسير غلط را در اين زمينه طي كرد. زماني كه قرارداد يكساله شركت كاوشار با شركت بلژيكي طرف قرارداد تمام شد، وزارت بهداشت سوبسيد 3 ميليارد توماني را كه بايد به سوبسيد قبلي اين دارو(يعني ساليانه 5/1 ميليارد تومان) اضافه مي‌كرد را نكرد.»
او ادامه مي‌دهد: «مسئله اصلي اين است كه شركت بلژيكي و چند شركت ديگر در دنيا مشكلاتي را براي صادر كردن دارو به ايران ايجاد كردند و تمايل ندارند كه مجددا با شركت كاوشار تمديد قرارداد كنند. اين امر باعث نگراني ماست چون اين مشكل احتياج به زمان طولاني براي حل شدن دارد. پزشكي هسته‌اي رشته‌اي است كه وابستگي صددرصد به تجهيزات و مواد راديو‌اكتيو دارد و اگر اين داروها وارد كشور نشوند به سلامت جامعه تبعات سنگيني وارد خواهد شد.»
دبير علمي‌انجمن پزشكي هسته‌اي ايران با اشاره به اينكه پزشكي هسته‌اي هم در امر تشخيص و هم درمان خدمات وسيعي به 14 رشته تخصصي مختلف ارائه مي‌دهد، مي‌گويد: «سيستم‌هاي بدن انسان در آزمايش‌هاي پزشكي هسته‌اي خلاصه مي‌شوند. با تعطيل شدن اين مراكز يكي از پايه‌هاي اصلي تشخيص و درمان از بين مي‌رود. پزشكي هسته‌اي جزو رشته‌هاي مادر است و اگر فكر اساسي براي مشكل بوجود‌آمده نشود، تاثيرات فاجعه‌باري را بر روي كل سيستم كشور خواهد گذاشت.»
به گفته وي اين در حالي است كه چندين ماه است كه از طرف انجمن پزشكي هسته‌اي هشدارهاي لازم به مسئولين رده بالا داده مي‌شود ولي هيچ‌كدام از اين هشدارها نتيجه‌بخش نبود.
فقط اميدوار باشيد
در حال حاضر عمده داروهاي وارداتي ايران در زمينه پزشكي هسته‌اي يد 131 و تكنزيوم است. البته تكنزيوم از يك ماده اصلي‌تر به نام موليبدن 99 توليد مي‌شود و به گفته متخصصان پزشكي هسته‌اي اين ماده بايد صددرصد از خارج از كشور تهيه شود. موضوع ديگر اين است كه اين ماده چون نيمه عمر مشخصي دارد و زود از بين مي‌رود، بايد هر هفته تجديد شود.
نيمه عمر تكنزيوم هم 6 ساعت است. دكتر انصاري در ادامه با تاكيد بر اينكه ما از نظر موليبدن به طور كامل به واردات احتياج داريم چون در غير اين صورت با مشكلات زيادي روبرو مي‌شويم، مي‌گويد:«صرف نظر از اينكه داروي ساخت داخل هنوز استانداردش معلوم نيست، توليد داخلي آن در اين شرايط معنايي ندارد.
البته روش‌هاي اسكن گاليون و تاليوم تا حد محدودي در كشور توليد مي‌شوند. از اسفند سال 85 هم يك خط توليد مضاعف در مورد توليد داخل صورت گرفته كه موليبدن در داخل توليد شود. اين كار فعلا فقط در مرحله تحقيق است و هنوز هيچ توليدي عرضه نشده چون مشكلات كيفي خود را دارد.»
به گفته متخصصان پزشكي هسته‌اي در حال حاضر شركت كاوشار براي حل مشكل واردات اين دارو، پيشنهاد بستن قرارداد با يك شركت كانادايي را به وزارت بهداشت داده، اما علاوه بر منفي بودن پاسخ وزارت بهداشت در اين زمينه، مسئولان معاونت غذا و داروي وزارت بهداشت، ضمن بيان نكردن علت اين مخالفت، تنها براي حل اين مشكل اظهار اميد‌واري مي‌كنند.
