سلامت نیوز :آمار بیماریهای گوارشی در ایران رو به افزایش است و بیماریهای التهابی روده، از مهمترین بیماریهای ِ گوارشی روبه افزایش به حساب میآیند. پزشکان، افزایش میزان مصرف فستفود و استعمال دخانیات و کاهش میزان ورزش و فعالیتهای فیزیکی را متهمان ردیف اول این پرونده میدانند، دکتر ناصر ابراهیمی دریانی، فوق تخصص بیماریهای گوارشی و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران، ما را با جزییات بیشتری از بیماریهای التهابی روده آشنا میکند.

آقای دکتر! از اسم »بیماریهای التهابی روده« اینطور برمیآید که روده در روند این بیماریها دچار التهاب میشود.
سوال من این است که آیا قضیه به همین التهاب ختم میشود یا نه؟
نه! در بیماریهای التهابی روده بزرگ،بعد از التهاب و تورم روده، کمکم زخمهای متعددی بهوجود میآیند و باعث شکنندگی سطح روده میشوند. به خیال این تغییرات، خونریزیهای متناوب گوارشی رخ میدهد و به اصطالح، مخاط روده، خون گریه میکند! این درگیری میتواند در سراسر روده یا فقط در قسمتی از روده بزرگ باشد که در حالت اخیر، به التهاب روده بزرگ یا کولون، کولیت گفته میشود.

که عالمتش فقط خونریزی گوارشی است؟
نه! این بیماری به 2 صورت، خودش را نشان میدهد؛ یکی، نشانه هایی که مربوط به روده بزرگاند و دیگری، نشانه های خارج رودهای. در حالت اول، بیماران از عالیم رودهای )اسهال خونی و زورپیچ( شکایت دارند و معموال نمیتوانند در محافل عمومی شرکت کنند چون مرتب باید بروند دستشویی و این خسته شان میکند و گاهی حتی افسرده میشوند. اسهال این بیماران ممکن است همراه با چرك و خون باشد. گاهی نیز یبوست همراه با دفع خون دارند.
درگیریهای رودهای این بیماران معموال در انتهای روده بزرگ است و اغلب بیماران تصور می کنند که به بواسیر یا همورویید مبتلا شده اند.
برخی از بیماران نیز دچار تب و دردهای مفصلی میشوند و به اشتباه به متخصص روماتولوژی مراجعه می کنند و برایشان روماتیسم رودهای تشخیص داده میشود. گاهی نیز مشکل بیماران در ستون فقرات است و بیمار قدرت خم کردن ستون فقراتش را از دست میدهد؛ یعنی ستون فقراتش دیگر حالت الاستیکی ندارد. این حالت ممکن است سالها قبل از عالیم رودهای خودش را نشان بدهد. حتی درگیریهای چشمی نیز ممکن است رخ دهد!
گاهی در پوست (مخصوصا در ساق پا) هم ضایعاتی دیده میشود. خارشهای پوستی، اختالالت کبدی و صفراوی و حتی سنگهای کلیوی و صفراوی هم ناشایع نیستند.

پس طیف عالیم این بیماریها خیلی گسترده است. با این حساب، تشخیص آنها نیز آسان نخواهد بود. اینطور نیست؟
بله، همینطور است. پزشکان در مرحله اول تشخیص از عالیم بالینی بیماران استفاده میکنند: درد شکم، خونریزی از مقعد و اسهال. در مرحله بعدی، برای اطمینان بیشتر، از تستهای آزمایشگاهی استفاده میشود: آزمایش مدفوع و آزمایش خون.
 در آزمایش مدفوع، گلبولهای سفید و قرمز دیده و شمرده میشوند و در آزمایش خون هم کم خونی ناشی از فقر آهن و افزایش گلبولهای سفیدخون یا افزایش میزان سدیم انتاسیون ) در این روش، بافت رکتوم (مقعد) از نزدیک مشاهده میشود که معموال مخاطی کامال ملتهب پیدا میکند و زخمهای متعددی در آن به وجود میآیند. برای تشخیص قطعی نیز از روش بیوپسی (نمونه برداری) استفاده میشود.

 باید چه کار کنیم که اصال به این بیماری مبتال نشویم؟
جواب به این سوال، آسان نیست چون علت این بیماری،ناشناخته است. کولیت، در واقع، به هم خوردن سیستم ایمنی به واسطه آنتیژنهایی است که میتوانند ویروس یا ماده غذایی باشند. در این بیماری،سیستم دفاعی بدن علیه بافتهای خود بدن فعالیت میکند. اما آنچه میتوانم در پاسخ به شما بگویم این است که رژیم غذایی در عود این بیماری چندان موثر نیست ولی استرس و عصبانیت میتوانند باعث تشدید بیماری شوند.

 و درمانش چیست؟
روشهای درمانی متفاوتی وجود دارند. بر حسب شدت بیماری، ما پزشکان گاهی از شیافهای ضددرد برای بیماران استفاده می کنیم و گاهی از کورتونها کمک میگیریم اما از آنجا که کورتونها، عوارضی مانند افزایش قند و فشارخون و پوکی استخوان دارند، این درمان را بیش از 4 ماه ادامه نمیدهیم.

در بعضی مواقع نیز خونریزی آنقدر شدید است که به درمانهای دارویی جواب نمیدهد و باید کولون را برداریم و به اصطالح، »کولکتومی« کنیم. البته گاهی بیماران به علت ناراحتی ناشی از بیماری، خودسرانه به مصرف دارو ادامه میدهند تا عالیم بیماری را تخفیف دهند ولی در نهایت، وابسته به کورتون میشوند و الزم است حتما با کمک پزشک، دوز مصرفی خود را کاهش دهند و کمکم آن را قطع کنند.

 این بیماری چه عوارضی دارد؟
هر چقدر این بیماری بیشتر طول بکشد، احتمال بروز سرطان روده بزرگ افزایش می یابد و اگر تمام روده بزرگ بیمار، درگیر شود؛ بعد از 10 سال، باید هر 1 تا 2 سال کولونوسکوپی و نمونه برداری انجام شود ولی اگر بیماری محدود به ناحیه چپ کولون باشد، بعد از 15سال، یک نمونه برداری الزم است.
منبع :هفته نامه سلامت