این در حالی است كه باز هم به اعتقاد كارشناسان در كشور ما بیشتر بیمه‌ها به دولت متكی هستند و معنای واقعی بیمه را ندارند. در كشور ما در حال حاضر30 میلیون نفر از بیمه‌ها خدمات دریافت می‌كنند و بیشتر این بیمه‌ها، خدمات حمایتی ارائه می‌كنند. همچنین 70 درصد بیمه‌شدگان سالی یک بار به دندانپزشکی مراجعه می‌کنند.
در حالی‌كه كارشناسان، مسئولان و سازمان‌های بیمه دلیل عدم پوشش خدمات دندانپزشكی را كمبود منابع مالی معرفی می كنند، برخی معتقدند كه این سازمان‌ها غیر از حق بیمه‌های ماهانه، منابع درآمدی دیگری نیز در اختیار دارند كه می‌توانند با استفاده از آن منابع، به جبران هزینه‌های دندانپزشكی بیمه‌شدگان بپردازند و برخی دیگر هم می‌گویند اصولاً خدمات دندانپزشكی گران‌تر از این هستند كه بیمه‌ها توان پشتیبانی كامل آن را داشته باشند.
در پی چاپ گفت‌وگویی با دكتر علی یزدانی، رئیس هیأت مدیره انجمن دندانپزشكان كه روز 29خرداد86 چاپ شد و طرح نظرات ایشان كه معتقد بودند بیمه خدمات دندانپزشكی در كشور ما امكان‌پذیر نیست چون حتی در كشور پیشرفته‌ای مثل انگلستان این اتفاق با شكست مواجه شده، گفتگوی ما با دكتر محمدرضا طاهریان مدیر مسئول و سردبیر مجله «دندانپزشكی امروز» و مدیرعامل تعاونی دندانپزشكان ایران كه نظری مخالف نظر دكتر یزدانی دارند را بخوانید.
آقای دكتر، گروهی روی بهداشت و پیشگیری از بیماری‌های دهان و دندان تاكید دارند و اینكه در این‌صورت درمان بیماری‌های دندان به خدمات بیمه نیازی ندارد، نظر شما در این مورد چیست؟ شما از تجربه كشور انگلستان در این باره مطلعید؟
بله، من هم قبول دارم كه پیشگیری بهتر از درمان است و اگر ما بخواهیم برای این امر هزینه كنیم، اقدام بسیار مفیدی است، ولی در كشور ما هنوز به اولویت‌های بهداشت و درمان اهمیت داده نمی‌شود. اما در كشور انگلستان بحث بیمه خدمات دندانپزشكی مطرح نیست، بلكه بحث سیستم (national health service ) مطرح است. این سیستم یك سیستم طب ملی است یعنی در حقیقت خدماتی از طرف دولت به طور مستقیم به مردم داده می‌شود.
منظورتان چیست؟ یعنی این سیستم‌ها در ارائه خدمات بهداشتی درمانی موفق بوده‌اند؟
برای تحلیل و نتیجه‌گیری درباره موفقیت یا عدم موفقیت سیستم‌های ارائه خدمات درمانی بایستی شاخصه‌های مختلفی را در نظر گرفت. مسئله اول آن است كه سیستم ارائه خدمات بهداشتی، درمانی به‌طور قطع با سایر بخش‌های سیستم به‌خصوص روابط حاكم بر اقتصاد و جامعه در ارتباط است.
دوم آن‌كه مدیریت هر سیستم بسیار اهمیت دارد. مدیریت ناكارآمد، بهترین سیستم‌ها را هم با مشكل مواجه می‌كند. سوم آن‌كه در تحلیل هر سیستم بحث‌های موردی چندان اثربخش نیست بلكه باید رابطه جزء و كل را در نظر گرفت مثلاً شاخص‌هایی مثل طول عمر متوسط در رابطه با سیستم‌های مختلف چه تغییراتی داشته و… می‌خواهم عرض كنم قضاوت كردن در مورد این سیستم بدون در نظر گرفتن این ملاك‌ها امكان‌پذیر نیست.
خب در كشور ما بالاخره باید چه كار كرد؟
ببینید، در كشور ما خدمات دولتی هیچگاه موفق نبوده‌اند به طوری كه بخش خصوصی به بیماران بیشترین سرویس را می‌دهد. در حال حاضر هزینه‌هایی كه بیمه برای خدمات دندانپزشكی می‌پردازد عادلانه نیست. با این حال آیا درست است كه بگوییم بیمه خدمات دندانپزشكی راه را برای كوتاهی كردن افراد در بهداشت و پیشگیری باز می‌كند؟
من فكر می‌كنم مطالب مورد نظر خوب باز نشده است و به همین جهت سوءتفاهم‌هایی را به‌بار آورده است. چون اولاً در سیستم N.H.S ، خدمات دندانپزشكی از سوی دولت و سیستم دولتی ارائه می‌شود ولی در سیستم بیمه، خدمات از سوی بخش‌های مختلف به‌خصوص بخش خصوصی ارائه می‌شود ولی هزینه آن را بیمه می‌پردازد و این دو سیستم اساساً با هم تفاوت دارند.
سیستم بیمه و تأمین اجتماعی اگر به‌درستی طراحی و مدیریت شود، به‌خصوص برای بخش‌های پایین دست جامعه بسیار مؤثر و كارساز است. تاكید می‌كنم كه سیستم بیمه و تأمین اجتماعی باید مؤثر و كارآمد باشد. وقتی نرخ‌های بیمه بسیار پایین و با سایر واقعیت‌های جامعه هماهنگ نباشد، بالطبع سیستم بیمه هم ناكارآمد و بی‌مصرف می‌شود اما كوتاهی كردن افراد را بایستی از طریق فرهنگ‌سازی از بین برد.
منظور شما این است كه سیستم خدمات دولتی دندانپزشكی باید به بخش خصوصی واگذار شود؟
ببینید، شواهد مختلف و كیفیت خدمات درمانی آن هم در سطح عمومی نشان می‌دهد كه سیستم ارائه خدمات درمانی دولتی سیستم كارآمدی نیست. این سیستم پرهزینه و كم‌بازده است، به همین جهت مدتی است كه در انگلیس گرایش به‌سوی دندانپزشكی غیر‌دولتی و كلینیك‌های خصوصی افزایش یافته است.
در همین كشور خودمان هم اگر هزینه و فایده بخش دولتی را در امر درمان دندانپزشكی بررسی كنیم، خواهیم دید كه این سیستم بسیار هزینه‌بر و در عین حال فاقد نتایج و اثربخشی مورد نظر است.
طرح این مطالب به معنای حذف كامل سیستم دولتی نیست، بلكه بایستی دولت در جنبه نظارت‌های كلی، پیشبرد بهداشت و مسائل مربوط به برنامه‌ریزی نقش بسیار فعال و مؤثرتری داشته باشد. البته به نظر من در بخش درمان، بخش خصوصی با استفاده از سیستم بیمه مناسب با نرخ‌های واقعی می‌تواند نقش مؤثری در امر درمان صحیح و گسترده برای عموم مردم ایفا كند.
مشكلات خدمات بهداشتی درمانی را در زمینه دندانپزشكی در كشور خودمان چگونه ارزیابی می‌كنید؟
اولاً می‌پذیرم كه خدمات دندانپزشكی بسیار پرهزینه و گران است، اما یك ثانیاً هم وجود دارد؛ خدمات دندانپزشكی در ایران از كیفیت نسبتاً بالایی در سطح جهان برخوردار است اما هزینه‌های دریافتی نه تنها در مقایسه با اروپا و آمریكا بلكه در مقایسه با كشورهایی مثل تركیه هم بسیار ارزان است. برای حل مشكلات چنین نظامی، اول باید میزان سرانه بهداشت و درمان در بودجه افزایش یابد.
طبق قانون اساسی باید شرایط برخورداری از بهداشت و درمان مناسب برای همگان فراهم شود، نرخ بیمه‌ها و تعرفه‌ها باید با سایر واقعیت‌ها هماهنگ شود و ارتقاء یابد و نقش دولت، رسانه‌ها، مراكز آموزش و غیره در امر بهداشت، پیشگیری و غیره باید تقویت شود. علاوه بر تمام اینها تعرفه بهداشت و اهمیت آن بایستی در بخش خصوصی مورد نظر قرار گیرد.
اینكه بیشتر خدمات بیمه به امر پیشگیری اختصاص یابد بیشتر به نفع مردم نیست؟
این به شرطی است كه این اتفاق بیفتد. در حالی كه هنوز این خدمات به طور جدی به امر پیشگیری هم اختصاص نیافته‌اند. تأمین اجتماعی حق همه مردم است و علاوه بر پیشگیری، خدمات درمانی هم باید تحت پوشش بیمه قرار گیرند، چون این دو امر لازم و ملزوم همدیگر هستند. نكته مهم این است كه بیمه خدمات بهداشتی، بیمه خدمات درمانی را نفی نمی‌كند. این دو باید در كنار هم در نظر گرفته شوند.
اگر ما برای خدمات «بهداشتی» روش‌های تشویقی را به كار ببریم، یعنی برای عده‌ای كه مثلاً هر سال به دندانپزشك مراجعه می‌كنند روش‌های تشویقی در نظر بگیریم، مسلماً تعداد مراجعین برای خدمات «درمانی» كاهش پیدا می‌كند. البته در دندانپزشكی هر درمانی جنبه پیشگیری هم دارد مثلاً كسی كه پوسیدگی درجه دو دارد و برای درمان مراجعه كرده، نسبت به كسی كه این پوسیدگی در او تبدیل به پوسیدگی درجه سه شده، در مرحله بهتری قرار دارد.
پس شما می گویید اگر در ایران خدمات دولتی همانند آنچه در انگلیس به آنها اشاره می‌شود، مورد بررسی قرار گیرند می‌بینیم كه سیستم دولتی بخصوص در رشته دندانپزشكی نا‌كارا است و بخش خصوصی كارایی بیشتری دارد. درست است؟
من به هرحال می‌پذیرم كه در جامعه ما اقتصاد، دولتی است و مردم وابسته به دولت هستند. همین امر دولت را باید ملزم كند كه خدمات بیمه را بیشتر به مردم ارائه دهد. اما به طور كلی بیمه‌ها در كشور ما یك‌دست نیستند.
یعنی آنقدر كه هزینه‌ها در بخش بیمه‌های خصوصی از عدالت بیشتری برخوردار است، در بخش دولتی نقایص زیادی در این زمینه دیده می‌شود. ببینید، در حال حاضر هزینه‌ای كه بیمه‌ها در كشور می‌پردازند اصلاً با واقعیت سازگار نیست و این امر بیشتر از میزان سرانه بهداشت و درمان در ایران ناشی می‌شود.
این سرانه خیلی پایین است و حتی دو تا سه درصد هم نسبت به سال‌های قبل كاهش یافته. مشكل اساسی ما این است كه در تعیین تعرفه خدمات دندانپزشكی در كشور ما نظام پزشكی و انجمن دندانپزشكی دخیل نیستند. این مهمترین دلیل واقعی نبودن این تعرفه‌هاست. دندانپزشكی در كل رشته بسیار گرانی است و هزینه مواد آن بسیار بالا است ما باید این قیمت‌ها را در بیمه محاسبه كنیم و خدمات استانداردی را به مردم ارائه دهیم.
الان بیمه خدمات دندانپزشكی بیشتر روی كدام درمان‌هاست؟
تأمین اجتماعی فعلاً فقط برای دندان كشیدن و جرم‌گیری خدمات ارائه می‌دهند اما بیمه‌های دیگر كه خصوصی هستند در اكثر زمینه‌ها هزینه‌ها را می‌پردازند.
فكر نمی‌كنید اگر تا الان بحث خدمات درمانی در رشته دندانپزشكی مطرح نبوده شاید به این دلیل باشد كه خود مردم نیز بهداشت دهان و دندان را در اولویت اقدامات درمانی خود قرار نمی‌دهند؟
خیر، اهمیت دندان آنقدر زیاد است كه حتی اگر از طرف مردم بهداشت آن نادیده گرفته می‌شود باید فرهنگ آن به مردم آموزش داده شود و نادیده گرفتن بیماری‌های دندان نمی‌تواند دلیل این باشد كه بیمه تا به حال به ارائه خدمات دندانپزشكی كم‌توجه بوده است چون مسلماً بهداشت دهان و دندان از خیلی از بیماری‌های دیگر پیشگیری می‌كند.
نظر شما