سلامت نیوز: یك آزمایش ساده روی موش‌ها نشان داد خاموش كردن چراغ در ساعت 12 شب به جای ساعت شش عصر، موجب كاهش 50 درصدی میزان باروری این حیوانات می‌شود. سوال پژوهشگران این است كه آیا كار در شب، شب‌زنده‌داری یا اختلال در خواب می‌تواند روی باروری انسان نیز تاثیر بگذارد.

گروهی از پژوهشگران در یكی از تحقیقات، پنج یا شش روز پس از جفتگیری موش‌های ماده، در ریتم شبانه‌روزی آنها اختلال ایجاد كردند.

یك دسته هجده‌تایی از موش‌ها، هر روز شش ساعت نور اضافه دریافت كرد و دسته‌ای دیگر هم به طور كلی از نور روزانه محروم شد.

در پایان این آزمایش، فقط نیمی از موش‌هایی كه نور اضافی دریافت كرده بودند، قادر به تولیدمثل بودند. البته وضعیت موش‌های محروم از نور روزانه وخیم‌تر و میزان باروری در آنها فقط 20 درصد بود.

با این حال میزان باروری در موش‌های گروه كنترل (كه 12 ساعت نور طبیعی دریافت كرده بودند) 90 درصد بود. نتایج این پژوهش بتازگی در یك نشریه علمی به چاپ رسید.

پستانداران و حتی درختان، ساعت داخلی خود (كه كنترل كننده سوخت و ساز و سایر عملكردهایشان است) را با نشانه‌هایی كه دال بر روز و شب بودن است، تنظیم می‌كنند.

متخصصان معتقدند این آزمایش روی موش‌ها، ارتباط مستقیم میان ساعت داخلی موش‌ها و باروری‌شان را نشان می‌دهد. اما تعمیم این پژوهش به انسان‌ها می‌تواند بحث‌برانگیز باشد.

اثر ساعت داخلی بدن

با این‌كه یافته پژوهش اخیر بسیار مشخص بود، اما دانش ما در مورد ساز و كار ساعت زیستی بدن چندان گسترده نیست.

به هم خوردن ساعت زیستی اثر منفی بر باروری موش‌ها دارد، اما چنین تاثیری در انسان‌ها هنوز به اثبات نرسیده است

كیت سوما كه سرپرستی این گروه پژوهشی را به عهده دارد، می‌گوید: این پدیده می‌تواند اثرات متفاوتی روی موجودات مختلف داشته باشد.

او به مطالعه‌ای اشاره می‌كند كه در آن مشخص شد پرستارانی كه شیفت شب كار می‌كنند، تغییرات زیادی در دوره قاعدگی دارند و عوارض نامطلوب پس از زایمان را نیز تجربه می‌كنند.

آقای سوما می‌گوید: به نظرم نكته مهم و جالب این است كه ساعت داخلی بدن بر رحم و در نتیجه بر ایجاد یا حفظ بارداری تاثیر می‌گذارد.

با این حال، برخی دیگر از دانشمندان با این نظر مخالفند. دكتر گودمن كه متخصص غدد است، اعتقاد دارد وجود چنین ارتباطی، چندان محتمل نیست و مساله باروری در زنان را در ارتباط با ساعت داخلی نمی‌داند.

ساعت داخلی مقصر است یا استرس؟

به اعتقاد دكتر گودمن در زمان امتحانات نهایی دانشگاه‌ها، بسیاری از دانشجویان زن با اختلال قاعدگی روبه‌رو می‌شوند.

همچنین بیماری یا مرگ یكی از نزدیكان یا وقایع نامطلوب دیگر، اثرات مشابهی بر جا می‌گذارند. بیشتر زنان از تاثیر هر گونه استرس بر نظم قاعدگی آگاهی دارند.

دكتر گودمن مدل باروری موش را متفاوت با انسان می‌داند، زیرا دوره تخمك‌گذاری و پاسخ هورمونی موش‌ها با انسان متفاوت است. از نظر وی، بهترین مدل برای آزمایش، نوعی میمون است كه در آزمایشگاه‌ها مورد مطالعه قرار می‌گیرد.

با این حال، متخصصان بر این باورند كه هنوز با ناشناخته‌های فراوانی در خصوص ساعت زیستی بدن و سیستم تنظیم كننده عملكردهای مختلف روبه‌رو هستند.

بسیاری از مشكلات به چرخه خواب انسان مربوط است، حتی دیابت و بیماری‌‌های قلبی. ارتباط بین خواب نامطلوب و سرطان در موش‌ها و انسان‌ها شناسایی شده است.

این پژوهش جدید با این كه محدود به موش‌ها بوده، اما گام نخست برای یافتن ساز و كارهایی است كه این مشكل را به وجود می‌آورند.

منبع: جام جم آنلاین