سلامت نیوز :موضوع اوقات فراغت در فصل تابستان و برنامه ریزی در این زمینه، همیشه دغدغه کارشناسان تربیتی و خانواده ها بوده و هست. واقعیت این است که هرکس از دیدگاه خود، به این موضوع نگاه می کند. والدین می خواهند بچه ها بیکار نمانند، بچه ها می خواهند از تعطیلات به خوبی استفاده کنند و خوش بگذرانند و کارشناسان درباره افراط و تفریط در پر کردن اوقات فراغت کودکان یا بی هدف سپری کردن این ایام هشدار می دهند.بی گمان توانایی مدیریت زمان یکی از مهم ترین مسائل در زندگی است و این موضوع در برنامه ریزی برای اوقات فراغت اهمیت اساسی پیدا می کند. تعاریف متفاوتی از اوقات فراغت ارائه شده است اما به طور کلی اوقات فراغت به زمانی گفته می شود که فرد فارغ از کار یا انجام فعالیت رسمی روزمره می تواند کارهای دلخواهش را انجام دهد. این کار باعث ایجاد شادی و نشاط، تخلیه هیجانات و احساسات و تغییر و تحول در زندگی می شود.

حامد سیامکی خبوشان کارشناس ارشد روان شناسی بالینی و عضو سازمان نظام مشاوره و روان شناسی با بیان این مطلب به خراسان می گوید: اگر فعالیت هایی که در تابستان برای بچه ها در نظر گرفته می شود، به رشد توانمندی، مهارت، خلاقیت، افزایش ظرفیت های روانی آن ها منجر شود، می توان گفت آن ها توانسته اند از اوقات فراغت خود به نحو مطلوب استفاده کنند. خوب است بدانید اولین بار مصریان باستان به لزوم صرف هزینه برای غنی کردن اوقات فراغت و انجام فعالیت های بدنی و نقش آن در سلامت جسمی و روانی پی بردند. امروزه مشخص شده است که صرف هزینه مناسب و به جا در زمینه غنی کردن اوقات فراغت یکی از بهترین روش های کنترل هزینه های درمانی است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خراسان ؛ حتی این کار بهترین سرمایه گذاری در امر سلامت و شیوه زندگی مطلوب به حساب می آید زیرا هیچ موجود زنده ای نمی تواند به صورت نامحدود یک شیوه زندگی پرفشار را تحمل کند و باید زمانی را برای استراحت، آرامش، کسب شادی و نشاط اختصاص دهد. مهم ترین مشخصه اوقات فراغت، کسب آرامش خیال و استراحت است. از طرف دیگر بهترین وسیله برای رهایی از روزمرگی و یکنواختی زندگی است.

نکته این جاست که برای بسیاری از مردم، اوقات فراغت به زمان های خاصی اختصاص دارد. به عنوان مثال تعطیلات عید و تابستان اوقات فراغت بیشتر خانواده ها محسوب می شود. در صورتی که همه افراد در طول سال باید روزهایی را به استراحت و کسب آرامش روحی و روانی اختصاص دهند. درباره دانش  آموزانی که اوقات فراغت آن ها به تابستان اختصاص دارد، باید به نکات مهمی اشاره شود. اولین اشتباه والدین این است که بدون هدف خاصی وقت بچه ها را در تابستان پر می کنند و وی را در کلاس زبان، موسیقی، ورزش و... ثبت نام می کنند. در حالی که باید استعداد و علاقه کودک را سنجید و هدف بلندمدتی را در نظر رفت. به عنوان مثال والدین از خود بپرسند پس از ۳ سال و گذراندن کلاس های مختلف هنری و ورزشی فرزند آن ها به کجا می رسد و چه توانمندی و مهارتی را یاد می گیرد.این در حالی است که بیشتر والدین به مکان نزدیک و کلاس های موجود فکر می کنند و صرفا به پر کردن وقت او در تابستان می اندیشند.گاهی والدین به ثبت نام در کلاس های آموزشی برای فرزندان خود تمایل بیشتری نشان می دهند در حالی که این وضعیت قطعا برای بچه ها خسته کننده است و بهتر است کلاس ها تنوع داشته باشد.توجه به زمان و کلاس ها و ساعات حضور کودک در کلاس هم بسیار مهم است و بهتر است بچه ها در ساعاتی بیرون از منزل باشند که نمی توانند بهره مفیدی از حضور در منزل ببرند. گاهی والدین در طول تعطیلات به خود سختی زیادی می دهند تا فرزندشان از همه کلاس ها استفاده کند و در واقع به نوعی انجام وظیفه می کنند. در صورتی که خستگی والدین باعث می شود بچه ها نتوانند آن چنان که باید از تفریحات خود لذت ببرند.

گاهی رقابت و چشم و هم چشمی باعث می شود بچه ها به کلاس های متفاوت بروند، مانند زبان فرانسه که به تازگی مد شده است. در صورتی که هر آموزشی اگر هدفمند و با برنامه نباشد، مفید نخواهد بود.این دسته از والدین قصد دارند کمبودهای خود را با ثبت نام فرزندانشان در کلاس های آموزشی جبران کنند و به استعداد و علاقه کودک خود توجهی نمی کنند.

به گفته سیامکی نیازسنجی از کودک باید به نحوی انجام شود که در آن علاقه، توانمندی، استعداد و مهارت های کودک در نظر گرفته شود؛ با توجه به این موارد می توان کودک را در کلاس خاصی ثبت نام کرد. این کار توسط مشاور هم انجام می شود. چنانچه والدین توان تشخیص این موضوع را دارند می توانند پس از بررسی کافی درباره کلاس های مختلف، اقدام به ثبت نام فرزندشان کنند. نکته مهم در نظر گرفتن هدف درازمدت برای کودک است که به عنوان مثال باید بررسی کرد که کودک پس از شرکت در کلاس آموزش نقاشی طی ۳ سال گذشته چه مهارت ها و توانایی هایی پیدا کرده است. نزدیکی به محل سکونت، برنامه ریزی برای رسیدن به درجه ای از رشد و توانمندی بالقوه، در نظر گرفتن نقطه ضعف کودک به هنگام انتخاب کلاس، پر نکردن بیش از حد وقت کودک در تابستان هم ازجمله نکاتی است که والدین باید به آن توجه کنند.

این مشاور کودک و نوجوان درباره تاثیر کلاس های آموزش زبان در تابستان می گوید: این کلاس ها هم اگر هدفمند و برنامه ریزی شده نباشد و خانواده فقط بخواهد با جریانات روز همراه باشد، بی فایده است؛ مثل موجی که درباره کلاس زبان فرانسه به راه افتاده و رقابت و چشم و هم چشمی باعث شده است والدین اقدام به ثبت نام فرزند خود در این کلاس ها کنند. در حالی که این زبان برای کودک کاربرد خاصی ندارد و اغلب بی هدف و بدون برنامه ریزی انجام می شود. به همین دلیل است که بیشتر بچه ها پس از چند سال شرکت در انواع کلاس های زبان نتیجه خوبی نمی گیرند.

رایانه و اوقات فراغت

طبیعی است که یکی از راه های گذراندن اوقات فراغت برای بیشتر بچه ها در این فصل بازی های رایانه ای و ویدئویی است. اگر بچه ها اجازه داشته باشند در منزل این کار را انجام دهند و در ساعات مشخصی در روز بازی کنند مشکلی به وجود نمی آید. این بازی ها برای بیشتر بچه ها لذت بخش است و نمی توان مانع از گرایش بچه ها به این نوع بازی ها شد.

اینترنت و رایانه زمانی به معضل تبدیل می شود که استفاده از آن هدفمند نباشد و بدون برنامه ریزی از آن استفاده شود. در گرایش بیش از حد نوجوانان و کودکان به رایانه، مجموعه عوامل شناختی و رفتاری نقش دارد که بر سلامت روحی و روانی آن ها تاثیر می گذارد.وابستگی و لذت کاذب ناشی از کار با رایانه در افرادی که اضطراب، استرس، میگرن، اختلالات تغذیه حتی از نوع خفیف آن دارند، خطرناک است. سرخوردگی، آستانه تحمل پایین، ابتلا به تیک های عصبی، تعارضات، رفتارهای تکانشی و رفتارهای عصبی از نشانه های وابستگی و اعتیاد به اینترنت است. بیشتر این دسته از کودکان قادر به زمان بندی برای کار با رایانه نیستند، منزوی و کناره گیر می شوند، بدخلق می شوند، در تعاملات اجتماعی کم می آورند. خشکی چشم، سردردهای میگرنی، دردهای عضلانی مزمن، بی نظمی در غذا خوردن، توجه نکردن به بهداشت شخصی و اختلالات خواب از دیگر تبعات وابستگی به اینترنت است.

راهکارها

این کارشناس ارشد روان شناسی بالینی با اشاره به این که می توان با افزایش تعاملات اجتماعی و خانوادگی از اعتیاد کودکان به رایانه پیشگیری کرد، می گوید: والدین جایگزین های رفتاری مثبتی را برای کودک در نظر بگیرند. یعنی فعالیت های مورد علاقه وی را شناسایی و او را تشویق کنند اوقاتی را به آن اختصاص دهد. الگوسازی و تلقین سازی با مشاهده شیوه گذران اوقات فراغت دیگران و والدین، ورود به گروه همسالان و تعامل با آن ها از دیگر راهکارهاست.
تبدیل توانایی بالقوه کودک به توانایی بالفعل از نتایج هدفمندی اوقات فراغت است

بهتر است والدین به هنگام ثبت نام در کلاس های آموزشی تابستان توجه کنند که توانایی بالقوه کودک باید به بالفعل تبدیل شود. حامد سیامکی خبوشان با بیان این مطلب به خراسان، می گوید: استفاده هدفمند از اوقات فراغت بچه ها و بهره مندی آن ها از کلاس های آموزشی بدین معناست که کودک باید پس از تابستان مهارتی آموخته باشد و بتواند آن را ادامه بدهد و در طول زمان از آن بهره ببرد. گاهی والدین در تعریف هدفمندی کلاس های اوقات فراغت دچار مشکل می شوند و نمی دانند چه هدفی را باید دنبال کنند. در حالی که هدف اصلی شناسایی نیازها، توانایی ها، استعداد و علاقه کودک و جهت دادن به آن در طول تابستان است به نحوی که بتواند مهارتی را فرا گرفته و از آن استفاده کند.