سلامت نیوز: یك متخصص تغذیه و رژیم درمانی با بررسی تغذیه دوران بلوغ و پیش از بلوغ گفت: تغذیه این دوران برای دختران و پسران از اهمیت ویژه ای برخوردار است .

دكتر سید ضیاء الدین مظهری، متخصص تغذیه و رژیم درمانی در گفتگو با باشگاه خبرنگاران با بیان اینكه دهه ما در مسیر حركت خود در وادی حیات به سوی كمال از دوران رویانی جنینی، نوزادی ، نوپایی ، كودكی و جوانی و .. نیازمند دریافت غذا و تغذیه هستیم كه باید متناسب با سن ، جنس ، قد ،وزن ،وضعیت فیزیولوژیكی ، نوع فعالیت و محیط زندگیمان باشد گفت: نوع تغذیه در هر برهه از  زمان باید طوری باشد كه ضمن تامین انرژی لازم برای فعالیت های حیاتی غیر ارادی و تحركات ارادی، 50 ماده مغذی كه مقدار آنها از میلیونیوم گرم آغاز و به چندین گرم در روز می رسد به حد كافی و لازم در اختیار میلیاردها سلولها بدنمان قرار دهد.

وی با اشاره به اینكه باید توجه داشت كه نه تنها مقدار نیازها با ادوار مختلف زندگی افراد با یكدیگر متفاوت است بلكه سطح نیاز افراد هم سن ، هم جنس و هم محل با یكدیگر فرق دارد اظهار كرد : تغذیه متناسب بهره گیری از مقدار معینی از مجموعه گروههای غذایی مختلف است كه ضمن تامین متعادل انرژی با نیازهای مختلف بدن ، قادر به تامین مواد مغذی متعددی نیز برای سوخت و ساز ، رشدو نمو ، نگهداری ، بازسازی و جایگزینی سلولهای و بافتهای فرسوده و از بین رفته ارگانهای مختلف بدن را در بر داشته باشد .

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی یادآور شد : منظور از غذای متعادل یعنی غذاهای دریافتی روزانه به نوعی كه تعادل 50 ماده مغذی با یكدیگر تامین و كم و زیادی از بابت مواد غذایی حیات بخش ایجاد نشود درحالی كه منظور از غذای متنوع یعنی استفاده بهینه از تمام گروههای غذایی در جیره روزانه كه دربردارند تمام نیازهای روزمره ما نمی باشد .
وی با بیان اینكه بهره گیری مدام از غذاهای خوش طعم و دسرهای لذت بخش و ذائقه نواز با چشم اندازهای اغوا كننده در بردارند لذت آنی بوده ولی ممكن است زمینه ساز حسرت دائمی گردد ، بنابراین دلنشینی و اشتهابرانگیزی غذاها لازم ولی كافی نیست ادامه داد : غذاها علاوه بر رفع گرسنگی ظاهری و ایجاد لذت و رضایت فوری ما ، باید قادر باشند نیازهای متعددی را در برهه های مختلف زندگی مان برای رشد و بالندگی جسم ، گسترش فكر و اندیشه ، توان دفاع در قبال عوامل بیماری زا ، رشد و نمو و نگهداری و بازسازی و عوامل ساختاری و هدایت چرخه های زیست و شیمیایی بدنمان را ایجاد نمایند .

 تكامل جسم و فكر با تعادل انرژی دریافتی ارتباط كامل دارد
دكتر مظهری یادآور شد : تكامل جسم  و گسترش فكر و اندیشه با ایجاد تعادل بین انرژی دریافتی و مصرفی شان و نیز تناسب منابع تامین كننده انرژی و تعدیل مواد مغذی شاندر ارتباط كامل هستند كه در این دوران كوچكترین بی اعتنایی و عدم توجه به نوع ، كمیت و كیفیت تغذیه روزانه و روزمره ، سوء تغذیه كودكان را موجب و بازتاب آن در طول زمان ممكن است به صورت چاقی ، لاغزی ، عدم رشد كافی توام با كاهش توان یادگیری بروز نموده و عوارض متعدد كوتاه مدت و بلند مدت را در پی داشته باشد.

وی با اشاره به اینكه اختلالات تغذیه ای از بعد بیش خواری یا كم خواری در این دوران علاوه ب ر كندی یا توقف رشد قدی و افت توان آموزشی ، زمینه ساز بروز بیماری های حاد در كوتاه مدت و مزمن و بسیار خطرناك در سنین سالمندی می باشد بیان داشت : بذر بیماریهای مختلف میانسالان و سالمندان فعلی از قبیل اختلالات و نارسایی های قلبی و عروقی ، پرفشاری خون ، دیابت ، پوكی استخوان و برخی از سرطانها در ایام جنینی ، نوزادی و نوپایی ، نوجوانی و جوانی آغاز شده و در این سنین به بار نشسته است .

این متخصص تغذیه اظهار كرد :سلیقه های غذایی غیر متعارف و عادت به ریزه خواری به خصوص هله هوله و گرایش بیشتر به مصرف غذاهای شور ، شیرین ، ترش و پرچربی با 8 تا 10 بار تكرار در این سنین برای تمام زندگانی شكل گرفته و نهادینه می شود .

وی با بیان اینكه وسواس مادران اول زا ، به خصوص مادران خیلی جوان در قبال اصرار بیش از اندازه به خورانیدن غذاهای خاص به مقدار بیش از نیاز بچه به انزجار دائمی كودك از غذای مورد نظر مادر منجر گردیده و عامل درگیری دائمی مادر و كودك را پایه گذاری می نماید یادآور شد : عدم دریافت مقدار لازم و كافی از تمام گروههای غذایی مانند نان و غلات و فرآورده های آنها ، سیزی و میوه جات ، شیر و لبنیات و انواع گوشتهای سفید و قرمز و یا جایگزین آنها در خردسالان موجبات عدم دریافت كافی برخی از مواد مغذی سرنوشت ساز را فراهم آورده و آنها را به سوء تغذیه سوق خواهد داد.

وی افزود : خردسالانی كه تحت زور ، اجبار یا تهدید و با برعكس خواهش و تمنا و وعده و وعید و یا ایجاد انحراف بكر و حواس پرتی وادار به غذا خوردن می كنند در معرض ابتلا به چاقی های مفرط در ادوار بعدی قرار داده می شوند و سلامتی و سرزندگی آنها در تمام طول عمر بسیار شكننده و در معرض خطرات مختلفی قرار داده می شوند .

بلوغ یكی از شگفت انگیزترین و بحران زاترین دوران زندگی هر فرد

دكتر مظهری تصریح كرد : از عوامل اصلی عدم دریافت مواد غذایی مفید و یا زیاده روی در مصرف غذاهای مضر ، پرچرب ، شیرین و شور و گرایش شدید به نوشیدن نوشابه های رنگارنگ ،همراه با انواع غذاهای آسان دسترس فاقد مواد مغذی لازم ، ناشی از اشتباهات و رفتارهای پدر و مادر در درجه اول و مادربزرگ ها و ... در درجه بعدی تلقی می شوند به طوری كه مشخص می شود ، عادات تغذیه ای نابه هنجار از شروع غذای تكمیلی و دوران نوپایی و كودكی آغاز و برای تمام عمر برنامه ریزی و تثبیت و درونی میگردد كه در این راستا برای حفظ سلامتی جسمی و ذهنی كودكان اقدامات اصلاحی را قبل از آفت و صدمه دیدن باید به جا و به موقع انجام دهیم .

وی با تاكید به اینكه دوران پیش بلوغ و فرایند بلوغ یكی از شگفت انگیزترین و بحران زاترین دوران زندگی هر فردی محسوب می شود گفت : تغییرات سریع و بسیار گسترده هورمونهای مختلف در این فرآیند ، با سرعت بخشیدن به روند رشد قدی و افزایش سریع وزن ، نه تنها تغییرات بدنی چشمگیری را موجب و نیازهای افزوده ای را به مواد مغذی فراهم می سازد بلكه تحولات گسترده روحی ، عاطفی و رفتاری را نیز موجب می گردد.

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد : عدم پاسخگویی صحیح به نیازهای افزوده شده جسمی و مهرورزی و همدلی از بعد عاطفی در این دوران حساس ، تغییرات و تحولات زیانباری را موب و ناهنجاری های رفتاری ماندگاری را پایه گذاری خواهد نمود .

وی با بیان اینكه در این دوران افزایش رشد طولی و عرضی استخوانها و متراكم شدن چگالی آنها و نیز بزرگتر و حجیم تر شدن عضلات ، گسترده تر شدم و توسعه رگهای خونی بدن و تغییرات درصد ذخیره چربی ها و افزایش حجم خون و هموگلوبین و ... به طور چشمگیری صورت می پذیرد اظهار كرد : به علت زمینه های متفاوت ارثی و ژنتیكی و نیز وجود تفاوت در میران فعالیت های بدنی و گوناگون و متفاوت بودن زمان آغاز پیش بلوغ و فرایند بلوغ و تفاوت سرعت افزایش میزان قد و وزن ، منجر به تفاوتهای چشمگیری در تمام نیازهای تغذیه ای پسران و دختران هم سن و سال با یكدیگر شده و لذا ، مقایسه كودكان هم جنس و هم سال از بعد قد و وزن با یكدیگر مفهومی نخواهد داشت.

دكتر مظهری تصریح كرد : حذف وعده های غذایی و عدم بهره گیری از تمام گروههای مختلف مواد غذایی و اقدام به گرفتن رژیم های كاهش وزن و یا برعكس پرخوری و زیاده روی در مصرف غذاها در این دوران به هیچ وجه توصیه می گردد .

 مصرف زیاد منابع و مكمل های پروتئینی اختلالات متابولیكی ایجاد می كند
وی افزود: نیاز افزایش یافته به انرژی و پروتئین از یك سو با نسبت افزایش قد و وزن و میزان فعالیتهای بدنی و از سویی دیگر نسبت متعادل گروههای تامین كننده انرژی ، تعنی چربی ها ، قندها و پروتئین اهمیت ویژه ای دارد كه حداكثر میزان پروتئین روزانه نباید به طور متوسط از 15 تا 20 درصد كل انرژی روزانه تجاوز نماید.

وی با اشاره به اینكه زیاده روی در مصرف منابع و مكمل های پروتئینی نیز اختلالات متابولیكی ایجاد كرده و باعث دفع كلسیم بدون و افزایش نیاز به آن را به دنبال خواهند داشت اظهار كرد: پروتئینها از منابع حیوانی مانند انواع گوشتهای سفید ، قرمز ، شیر و لبنیات ، تخم مرغ و نیز از منابع گیاهی مانند نان و غلات، دانه ها و مغز ها و حبوبات قابل دریافت بوده و توصیه می شود حداقل یك سوم نیاز روزانه به پروتئین از محل منابع حیوانی تامین گردد.

دكتر مظهری تصریح كرد : در جهت صرفه جویی های اقتصادی و افزایش ارزش بیولوژیكی پروتئین ها كه با كمترین مقدار قادر به پوشش و تامین پروتئین مصرف كنندگان گردد ،تلفیق غلات با حبوبات ، پروتئینهای حیوانی با غلات و حبوبات دانه ها توصیه می گردد كه مصرف تخم مرغ با سیب زمینی، شیر با سیب زمینی ، تخم مرغ با سویا یا نان و یا با نان ، شیر ، ذرت یا لوبیا ، گوشت با سیب زمینی ، لوبیا با ذرت یا كندگ كامل با انوع حبوبات ، بادام زمینی و كنجد، سویا ،گندم كامل و كنجد ، بادام زمینی ، برنج ، گندم ، كنجد از جمله تلفیق های پروتئینی خوب تلقی می شوند .

وی بیان داشت : در دوران پیش بلوغ و بلوغ نیاز به تمام مواد معدنی به خصوص كلسیم ، آهن ، روی ، منیزیم ، افزایش می یابد  كه دارای نقش كلیدی بوده و از اهمیت خاصی برخوردارند كه ید ، فسفر ، مس ، كروم ،كبالت و فلوراید نیز در درجات بعدی اهمیت قرار دارند .

این متخصص تغذیه و رژیم درمانی ادامه داد : كلسیم از بعد ساختاری و استحكام بخشیدن به استخوانها و دندان ها و به صورت یون در جهت تنظیم انقباض ماهیچه ها ، برانگیختن انتقال پیامهای عصبی و نیز انعقاد خون و فعالیت غدد درون ریز و آنزیمهای گوارشی اهیمت ویژه ای داشته و از دوران جنینی ، نوزادی و شیرخوارگی تا سنین كهنسالی نیاز به كلسیم پابرجا بوده كه این نیاز در ایام بلوغ ضمن افزایش برای جهش رشد ، از اهمیت بیشتری برخوردار است كه متاسفانه اغلب دختران و پسران در ایام بلوغ خود میل و رغبی به منابع ارزشمند كلسیم نشان نداده و از حركت و فعالیت و نور آفتاب گریزانند در حالی كه كمبود كلسیم گرفتگی عضلات ، مورمورشدن عضلات ساعد و ساق پا ، كند شدن تپش قلب و نبض ، درد مفاصل ، خرابی دندانها ، بی خوای ، بی قراری ، اختلال در رشد و نرمی استخوان را در پی خواهد داشت .

 آهن ، تقویت كننده سیستم ایمنی بدن بر علیه عفونت ها
وی تصریح كرد : منابع غذایی كلسیم در درجه اول شیر و ماست و پنیر ،ساردین ، انواع ماهی ها و تخم مرغ از منابع حیوانی و كنجد ، بادام ، فندوق ، آرد ، سویا ، تخم كتان ، كلم بروكلی ، مغز تخم كدو و آفتابگردان و عدم و جوی دوسر هستند .

دكتر مظهری با بیان اینكه آهن از دیگر نیازهای تغذیه ای با اهمیت است ادامه داد : هر چند از دوران جنینی به این ماده مغدی نیاز داریم ولی بالاترین نیاز به آهن در دو سال اول زندگی ، دوران بلوغ و در خانمها دوران بارداری و شیردهی می باشد كه این ماده معدنی وظایف متعددی را به عهده دارد كه بارزترین آنها نیاز به ساختن و تشكیل هموگلوبین در خون و میوگلوبین در ماهیچه ها بوده و مضافا آهن یكی از تقویت كننده های سیستم ایمنی بدن بر علیه انواع عفونتها و بهبود دهنده خلق و خو و افزایش دهنده اشتهاو نیز پیشگیری از مسمومیت ناشی از سرب می باشد.

وی كم خونی، فقر آهن با نشانه های خستگی ، ضعف ، سردرد ، بی حوصلگی ، بی قراری ، كم اشتهایی ، كاهش توجه و تمركز ، رنگ پریدگی به خصوص در مخاطهای لب، كاهش بهره هوش ، بیش فعالی ، اختلالا تمركز و یادگیری را از عوارض كمبود آهن دانست و یادآور شد :  عصاره گوشت و انواع گوشتهای قرمز ، جگر ، زرده تخم مرغ ، مرغابی و انواع ماهی ها منابع حیوانی آهن و عدس ، لوبیای سفید ، تخمه آفتاب گردان ،باقالی ، جوی دوسر ، نخود ، آردهای حاوی سبوس ، بادام ، فندوق و زردآلوی خشك شده منابع گیاهی آهن هستند.

متخصص تغذیه و رژیم درمانی افزود: ویتامین c و مواد غذایی حاوی ویتامین c ، ماهی و آبزیان و اسیدهای ارگانیك مانند استید سیتریك ، بازدارنده های جذب مانند فیتات ها و فیبرها ، تركیبات موجود در قهوه و چای ، اسفناج و آوریشن و شیر و پروتئین سویا از جمله عوامل تاثیرگذار در جذب آهن هستند.