سلامت نیوز : روزی پیامبر(ص) یكی از یاران خود را مشغول وضو گرفتن و مصرف آب زیاد دیدند و به او فرمودند: چرا اسراف می‌كنی، ای سعد!
سعد گفت: آیا در آب نیز اسراف است؟! حضرت فرمودند: آری هر چند در كنار نهر باشی!
این تذكر پیامبر(ص) درس بزرگی برای همه زمان‌ها به ما می‌دهد و این كه هر چند خداوند نعمت‌های الهی و زیبایی‌های بسیاری را در اختیار انسان‌ها قرار داده و استفاده از آنها را برای ما مشروع دانسته است اما دركنار آن اسراف و تبذیر را ناروا دانسته و انسان‌ها را از انجام آن باز می‌دارد. براساس پژوهش‌های قرآنی، واژه اسراف بیش از 23 بار در آیات متعدد قرآن و به اشكال مختلف تكرار شده و همچنین در نكوهش اسراف، احادیث و روایات متعددی از بزرگان دین و علما بیان شده است. خداوند اسراف در خواب و بیداری، حرف زدن بیهوده و پرخوری را مورد مذمت و نكوهش قرار داده است. همان گونه كه در آیه 31 سوره اعراف آمده است: «از نعمت‌های الهی بخورید و بیاشامید، اما اسراف نكنید كه خداوند اسراف‌كاران را دوست ندارد.» اسراف و تبذیر علاوه بر این كه مورد مذمت و نكوهش خداوند است در دنیای كنونی و جامعه انسانی نیز نامطلوب است به نحوی كه دولت‌ها، ملت‌های خود را تشویق به صرفه‌جویی و استفاده صحیح از انرژی می‌كنند و حتی كسانی كه اسرافكارند، مورد جریمه و برخورد قرار می‌گیرند. طی سال‌های اخیر شاهدیم كه به دلیل مصرف بالای انرژی در كشور و رشد بالای مصرف‌گرایی، بحث صرفه‌جویی و جلوگیری از اسراف بسیار مورد توجه قرار گرفته است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ با نگاهی به تاریخ ایران و همچنین جامعه مذهبی كشورمان از گذشته تا حال حاضر، می‌توان گفت ایرانیان از گذشته بر قناعت و صرفه‌جویی و احترام به نعمت‌های الهی مقید بوده‌اند. با تفسیری از ادبیات و شعرای كشور می‌بینیم كه آنها در آثارشان اسراف را نكوهش كرده‌اند به طوری كه در گلستان و بوستان سعدی بابی در فضیلت قناعت وجود دارد. سعدی می‌گوید: «ای قناعت، توانگرم گردان... كه ورای تو هیچ نعمت نیست.» ایران به سبب وجود منابع عظیم انرژی از تأمین كنندگان انرژی در جهان نیز محسوب می‌شود و سالانه مقادیر زیادی سوخت به خارج از كشور صادر می‌شود اما باید توجه داشت كه وجود منابع عظیم نفت و گاز در كشور دلیلی برای مصرف بیش از اندازه نیست.
براساس آمار منتشر شده در سال‌های گذشته، سرانه مصرف آب، گاز، برق، دارو، نان و صرف وقت برای انجام یك كار معین در ایران چند برابر استانداردهای جهانی است. به عنوان مثال، در حال حاضر مصرف سرانه انرژی در ایران به ازای هر نفر بیش از 5برابر مصرف سرانه كشوری مانند اندونزی است و به عبارتی دیگر، 2برابر كشور چین و 4برابر فرانسه است. سرانه مصرف برق در ایران 3برابر میانگین جهانی است و همچنین براساس آمار جهانی، در كشور ما 70 درصد بیشتر از الگوی جهانی آب مصرف می‌شود در حالی كه مصرف سوخت در خودروهای بنزینی در كشور حدود 11 لیتر در روز است، در كشورهای دیگر همچون ژاپن و آلمان 5/2 لیتر در روز است.
اسراف و زیاده‌روی در مصرف را در موارد دیگری همچون حوزه سلامت نیز می‌توان مشاهده كرد. به عنوان نمونه، میانگین سرانه اقلام دارو در هر نسخه در ایران 6 و در جهان دو قلم است، یعنی به عبارتی 3 برابر مصرف میانگین جهانی. زمان مكالمه روزانه در ایران 40 و در جهان 10 دقیقه است یعنی ما چهاربرابر میانگین جهانی از طریق تلفن‌های ثابت و همراه با دیگران حرف می‌زنیم. با آمارهای منتشر شده، این ادعا كه ایرانیان بیش از هر ملت دیگری و بویژه بیش از استانداردهای جهانی در هدر دادن منابع غذایی، انرژی و حتی وقت خود پیشتازند، به دور از واقعیت نیست. هر چند ایران سرشار از منابع غنی انرژی در جهان است اما با توجه به شرایط سرزمینی، وجود كویرهای گسترده در كشور و گستردگی مناطق خشك، خطر خشكسالی در كشور وجود دارد.

با نگاهی به گذشته نه چندان دور ایران می‌توانیم شواهدی از خشكسالی را شاهد باشیم.
به عنوان نمونه خشكسالی بزرگ در سال‌های 1298-1296 كه تلفات جانی فراوانی در ایران سبب شد را می‌توان از جمله بزرگترین بروز خشكسالی تاریخ كشور دانست.
این خشكسالی مصادف با جنگ جهانی اول بود، در زمانی كه علی‌رغم اعلام بی‌طرفی در جنگ از سوی حكومت ایران بخش‌هایی از ایران توسط نیروهای روسیه و انگلستان اشغال شد.
این خشكسالی را می‌توان یكی از مصائب بزرگ تاریخ دانست، خشكسالی كه باعث شد بسیاری از جمعیت ایران به سبب گرسنگی و سوء تغذیه و بیماری‌های ناشی از آن نابود شوند.
قطعاً كشوری كه چنین پیش‌زمینه ذهنی دارد باید بیشتر ضرورت قناعت و تعادل در مصرف را درك كند و در مصرف بهینه كوشا باشد.
مسلم است، اسراف و تبذیر در میان مردم رایج شده به طوری كه می‌توان گفت اسراف به عادت مردم تبدیل شده است و همین باعث شده كه ایران در مقایسه با سایر كشورهای جهان در عدم استفاده بهینه از انرژی پیشتاز باشد اما اسراف پیامدهای دیگری دارد كه از خسارت‌های مالی نیز زیانبارتر است كه می‌توان اتلاف عمر را از این دست پیامدهای زیانبار اسراف نامید.
این موارد كه بیان شد را می‌توان نمونه‌ای از اسراف در كشورمان دانست كه سالانه میزان بالایی از وقت، انرژی و سرمایه كشور را به هدر می‌دهد و دلیلی در تأخیر توسعه و پیشرفت كشور محسوب می‌شود.
عصر حاضر با توجه به كمبود منابع انرژی و همچنین نیاز روزافزون بشر به انرژی و از طرف دیگر آلودگی‌های محیط‌زیست، انسان‌ها را بر آن داشت تا در مصرف صحیح انرژی و بهینه‌سازی آن دست به كار شوند و با مدیریت صحیح مصرف انرژی از منابع محدود به نحو احسن استفاده و بهره‌برداری كنند.
ایران نیز با توجه به روند رو به رشد اقتصادی و نیاز روزافزون به استفاده از انرژی از این مقوله مستثنی نیست به طوری كه با توجه به مصرف انرژی در ایران در مقایسه با سایر نقاط جهان در سال‌های اخیر شاهد برنامه‌های مدونی در كشور بوده‌ایم كه با هدف صرفه‌جویی در استفاده از منابع طبیعی صورت گرفته است. این برنامه‌ها امروز با عنوان هدفمندسازی یارانه‌ها در كشور اجرا می‌شود كه هدف از اجرای این طرح، توزیع عادلانه ثروت و اختصاص بخش عمده‌ای از درآمد حاصل از آن به بخش تولید و صنعت كشور است. با آغاز طرح هدفمندسازی یارانه‌ها براساس آمار منتشر شده مجموعاً 15 میلیارد دلار صرفه‌جویی در كشور انجام شده كه این صرفه‌جویی‌ها به جیب اقتصاد رفته است.
آن گونه كه آمارها خبر می‌دهند طی هدفمندسازی یارانه‌ها، در مصرف نفت و گاز نرخ رشد منفی 10 درصدی را داشته‌ایم و در مصرف آب رشد منفی 8/8 درصد و در مصرف گندم كاهش 22 درصدی را شاهدیم. مسلماً با اختصاص درآمدهای حاصل از این طرح ملی اقتصادی كه با عنوان جراحی اقتصادی شناخته می‌شود به بخش صنعت و تولید كشور و كمك به بنگاه‌های تولید، می‌توان شاهد توسعه و پیشرفت كشور باشیم.
دكتر محمدباقر صدری، عضو انجمن اقتصاددانان ایران با بیان اینكه هدفمندی یارانه‌ها براساس برنامه سوم توسعه است،‌ به می‌گوید: هدف نهایی در هدفمندسازی یارانه‌ها بهینه‌سازی مصرف در جامعه است تا با ایجاد تعادل، در مصرف انرژی كشور بهینه‌سازی انجام گیرد و در نهایت درآمدهای حاصل از این طرح در بخش صنعت و تولید كشور صرف شود.
وی‌ می‌افزاید: البته در مصرف تنها قیمت‌گذاری تأثیرگذار نیست. برای نمونه افزایش قیمت سوخت در مصرف آن چندان تأثیر نداشته است كه می‌توان دلیل اصلی آن را عدم استاندارد خودروها دانست كه به دلیل عدم رعایت استاندارد در تولید، سوخت بالایی مصرف می‌كنند. دكتر صدری می‌گوید: ایران تنها كشوری نیست كه هدفمندسازی یارانه‌ها را اجرا كرده است، بلكه قبل از ایران، تركیه و برزیل نیز این برنامه‌ اقتصادی را اجرا كرده‌اند. به گفته وی، در بحث تحول بزرگ اقتصادی نیاز است كه فرهنگ‌سازی و كار فرهنگی شود به نحوی كه در بحث هدفمندسازی یارانه‌ها تنها نگاه به اهداف ملی نیست بلكه باید كار فرهنگی انجام شود. البته در این حوزه كار كمتری شده است. همچنین طی سالیان اخیر شاهد نوع جدیدی از اسراف در جامعه بوده‌ایم كه در قالب مسافرت‌های مذهبی صورت می‌گیرد. به عنوان نمونه، حج بزرگترین تجلی وحدت مسلمانان و نشانگر قدرت و عظمت جهان اسلام است. ولی متأسفانه در چند دهه اخیر اتفاقاتی در حواشی سفر حج حادث می‌شود كه بسیار دل‌آزار است. علی رغم نصایح فراوان علما حجاج ایرانی به آنها عمل نمی‌كنند. از جمله معضلاتی كه به یك اپیدمی تبدیل شده است موضوع خرید‌های كلان حاجیانی است كه گویا سفر حج را با یك مسافرت تجاری اشتباه گرفته‌اند. هرچند رسم خرید سوغات جزو رسوم پسندیده‌ای است كه مورد توصیه ائمه اطهار (ع) است ولی افراط در خرید وسایل از كشور عربستان باعث شده است، عملاً میلیون‌ها دلار ارز هر ساله توسط حجاج از كشور خارج می‌شود.
حل این معضل احتیاج به یك فرهنگ‌سازی عظیم دارد كه نیازمند هشیاری مردم است.
«رهبر انقلاب سال گذشته در دیدار كارگزاران حج، پرداختن بیش از حد به مسائلی نظیر خرید سوغاتی در حج را از جمله موانع تمركز كامل بر مسائل معنوی حج برشمردند و می‌فرمایند: آوردن هدیه‌ای از حج برای خانواده، خوب است اما اسراف در این كار و صرف وقت فراوان برای خرید كالا و سوغات، علاوه بر هزینه هنگفت آن باعث جلوگیری از توجه كامل به محتوای حقیقی حج می‌شود و باید برای آن فكری ‌كرد.»