سلامت نیوز : به طور حتم وضع قوانین و مقررات در هر جامعه، برای برقراری نظم و امنیت افراد جامعه است و در صورت بروز جرم لازم است براساس همان قوانین مجازات مجرمان اجرا شود و از طرفی بركسی پوشیده نیست كه اسلام دین رأفت و مهربانی است از این رو در قوانین كشورمان كه براساس قوانین شرع و اسلام وضع شده است، اعدام نیز یكی از انواع مجازات‌های درنظر گرفته شده است. به گفته جامعه‌شناسان و روانشناسان اعدام در مواردی كه باعث ایجاد امنیت و آرامش عمومی می‌شود، لازم است ولی آیا اجرای آن در ملأ عام نمی‌تواند موجب ترویج خشونت در جامعه شود؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ البته به گفته رئیسی معاون اول قوه‌قضائیه اعدام در ملأعام حكم قاضی بوده و لازم‌الاجراست و قطعاً مطمئن باشید كه قاضی تمام جوانب و حتی جو جامعه را سنجیده و این حكم را صادر كرده است. اما آیا دستگاه قضا هیچوقت این حكم قاضی را با آمار بالای پرونده‌های قضایی مقایسه نكرده است؟ اعدام‌هایی كه به گفته مسئولان قضایی موجب عبرت گرفتن سایرین می‌شود.اگر واقعاً مجازات اعدام و اجرای آن در ملأعام موجب عبرت گرفتن می‌شد، چرا اینقدر آمار پرونده‌های موجود در این زمینه در قوه قضائیه بالاست؟ آیا با این روش می‌توان به پائین آوردن آمار جرم و متنبه‌كردن افراد دست یافت؟ روانشناسان و جامعه‌شناسان در این باره معتقدند اعدام در ملأعام در درازمدت موجب اعمال خشونت‌آمیز در میان جوان و نوجوانان می‌شود. در این باره با تعدادی از كارشناسان گفت‌وگویی انجام داده‌ایم كه می‌خوانید.

دكتر علیرضا شریفی یزدی، مدیر گروه جامعه‌شناسی پژوهشكده خانواده در این باره به می‌گوید : دو نگاه در بحث اعدام وجود دارد یكی این كه اعدام به عنوان یك ابزار برای تنبیه مجرمان و بیداركردن دیگران است و ابزاری برای پیشگیری از رشد جرم و جنایت در سطح جامعه است و دیگر این كه به مردم بفهمانیم اگر كسی شما را مورد ستم قرار داد آن فرد به مجازات اعمالش رسید و می‌توانند احساس امنیت كنند ولی مفهومی كه امروزه در دنیا مطرح شده این است كه اعدام روش مناسبی برای مفهوم مجازات نیست به دو دلیل یكی این كه دستگاه قضا در هر جا ممكن است دچار اشتباه شود و بر اساس این اشتباه اگر فردی اعدام شود دیگر جای بازگشت وجود ندارد و دیگر این كه اعدام مجازاتی است كه مربوط به دوره‌های پیشین بوده و امروز استفاده از آن مناسب نیست به همین دلیل در بسیاری از كشورها مجازات اعدام در قوانین جزا وجود ندارد و در كشورهایی هم كه در قوانین تعریف شده است، خیلی كم مورد استفاده قرار می‌گیرد ولی با توجه به شرایط و قوانین موجود در كشور ما اعدام جزو قوانین و الزامی است.

دكتر شریفی در ادامه اظهار می‌دارد: در مورد اعدام در ملأ عام به دلیل تبعات منفی آن بر جامعه قرار است محدودیت‌هایی در آن اعمال شود و فقط نوع خاصی از اعدام‌ها در ملأ عام انجام شود كه قاضی نوع آن را تشخیص می‌دهد تا كمكی به آرامش مردم كند مثلاً در مواردی كه رعب و وحشت عمومی ایجاد شده و مردم نگران رویداد خاصی باشند، برای ایجاد احساس امنیت و آرامش عمومی اعدام در ملأ عام صورت می‌گیرد.

وی معتقد است: اعدام در ملأعام می‌تواند عامل بازدارنده جرم باشد ولی متأسفانه هنوز اثبات نشده و این پدیده جنبه‌های سوء روانی و اجتماعی زیادی دارد زیرا وقتی اعدام در ملأ عام صورت می‌گیرد هیچ كنترلی روی افرادی كه برای تماشا می‌آیند، وجود ندارد به همین خاطر درچند نكته قابل بحث است، یكی افزایش خشونت، زیرا خشونت ذاتاً موجب خشونت زایی می‌شود و دیگر این كه اثر روانی نامطلوب این پدیده روی كودكان، زنان و كسانی كه دارای ناراحتی قلبی هستند بسیار منفی است و از طرف دیگر به دلیل وابستگی‌های عاطفی در اقوام فرد اعدامی این پدیده ممكن است موجب نهادینه‌شدن خشونت در آنها شده و دست به خشونت‌های بیشتر بزنند همان طور كه مشاهده شد كسانی كه اعدام می‌شوند، بچه‌ها و وابستگانشان هم رفتارهای خشونت آمیز از خود بروز داده‌اند تا جایی كه ممكن است این پدیده تبدیل به قهرمان‌پروری شود.وی همچنین می‌افزاید: بشدت معتقدم تا جایی كه امكان دارد بهتر است هرگونه رفتار خشونت‌آمیز در ملأعام انجام نشود.

مجید ابهری، متخصص علوم رفتاری نیز درباره اعدام در ملأعام معتقد است: هر مجازاتی دو محور دارد; محور بازدارندگی و پیشگیری و محور تنبیه كه در مورد بازدارندگی بسیاری از مجازات‌های جاری در كشور خاصیت بازدارندگی خود را از دست داده‌اند، یعنی زندان به عنوان یكی از اهرم‌های مجازات نه تنها خاصیت بازدارندگی ندارد، بلكه خود یكی از علل تكرار بزهكاری است.مجازات اعدام كه بیشتر برای جرایمی مثل قتل، سرقت‌های مسلحانه، تجاوز، آدم‌ربایی و جرایم مواد مخدر است، از دیگر مجازات‌های پیش‌بینی شده در قانون است.ابهری می‌گوید: اعدام در ملأ عام به شكل رایج دو اثر بر روحیه اجتماعی جامعه دارد، یكی اثر بازدارندگی است كه بسیار موقت و كوتاه‌مدت است چرا كه بزودی از حافظه جامعه پاك می‌شود و اگر قرار بود اعدام خاصیت بازدارندگی داشته باشد، الآن نباید هیچ قاتل و متجاوزی در كشور وجود داشته باشد و دیگر اینكه اعدام در ملأعام موجب گسترش روحیه افسردگی در جامعه می‌شود چرا كه تماشای منظره اعدام می‌تواند آثار رفتاری مختلفی داشته باشد كه یك بعد آن هشدار و بازدارندگی است ولی ابعاد دیگر آن باید توسط روانشناسان، رفتارشناسان و آسیب‌شناسان اجتماعی مورد ارزیابی قرار گیرد.

مجید ابهری ادامه می‌دهد: اعدام در ملأعام برای جرم‌های ضداجتماعی ممكن است آثار پیشگیرانه داشته باشد، اما اثر خشونت‌زایی و افسردگی آن بیشتر است و در درازمدت موجب پیدایش خشونت مخصوصاً در نوجوانان و جوانان می‌شود.دكتر علی‌اصغر اصغرنژاد، روانشناس و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشكی تهران نیز در این رابطه می‌گوید: وقتی انسان شاهد كشته شدن كسی باشد از لحاظ عاطفی و روحی دچار ترس و اضطراب و نگرانی می‌شود.وی ادامه می‌دهد: احتمال دارد اعدام در ملأعام برای افرادی كه ممكن است مرتكب جرم شوند، عامل بازدارنده باشد ولی آثار منفی و مخربی بر روحیه اجتماعی جامعه می‌گذارد ولی در مواردی كه مجرمی موجب رعب، وحشت و نگرانی عمومی شود، اعدام در ملأعام می‌تواند موجب اطمینان خاطر و احساس آرامش در افراد شود.ولی متأسفانه در مورد كودكان خشونتی كه در این عمل وجود دارد می‌تواند موجب نهادینه شدن ترس و ایجاد اضطراب در آنها شود.

دكتر غفرانی، قرآن‌پژوه نیز در این باره به جمله‌ای بسنده می‌كند: در قرآن سوره نور آیه 2 به این دعوت شده كه تنبیه را عمومی ببینند تا درس عبرتی برای همگان شود.حكم اعدام قطعاً از مجازات‌های موردنیاز جامعه است همانگونه كه قرآن می‌فرماید: «ولكم فی القصاص حیائ یا اولی الالباب لعلكم تتقون» (و برای شما در حكم قصاص حیات، زندگی است برای صاحبان عقول تا باشد كه شما از قتل بپرهیزید.)موضوع پیرامون اجرای حكم اعدام در ملأ عام است كه حتی در مواردی نیز در قانون به آن تصریح شده است اما به لحاظ جامعه شناسی تكرار این موضوع هم اهمیت آن را كم می‌كند و هم از تأثیرگذاری آن كاسته می‌شود.حضور افراد بی‌شمار در سحرگاه برای تماشای حكم اعدام یك یا چند نفر ملاك درستی برای تأثیرگذاری اعدام در ملأعام نیست. چه این كه كنجكاوی بشر درخصوص موضوعی همچون «مرگ و زندگی» همیشگی بوده است و تصاویری از مرگ و زندگی یك فرد، جذابیت خود را دارد.