سلامت نیوز: سلولهای بدن انسان مراحل پیچیده ای را برای رشد و تكثیر طی می كنند گاهی اختلال كوچكی در رشد طبیعی باعث می شود كه سلولها بصورت غیر طبیعی و به میزان بیش از اندازه تكثیر گردند كه به این رشد غیر طبیعی سرطان گفته می شود.


علت رشد بی رویه سلولهای بدن چیست ؟
در حال حاضر به نظر می رسد كه علت حدود هفتاد و پنج درصد سرطانها عوامل محیطی باشند. از جمله عوامل محیطی می توان به مواد شیمیایی مثل مواد موجود در دود سیگار یا مواد شیمیایی موجود رنگها یا داروها اشاره كرد .علاوه بر آن اشعه ماورای بنفش موجود در نور خورشید یا اشعه ایكس از عوامل شناخته شده سرطان هستند كه اگر فرد بصورت كنترل نشده در معرض آنها باشد دچار سرطان خواهد شد.

علاوه بر عوامل محیطی ، عوامل ارثی نیز عامل انواع دیگری ازسرطانها هستند بطوریكه در بعضی از انواع سرطان ، نزدیكان فرد مبتلا نیز ممكن است بصورت ارثی مبتلا شوند .

شایعترین سرطانها كدامند ؟
پروستات،پستان ، ریه ، روده بزرگ ، مری و معده از ارگانهای شایع سرطان میباشند. البته اعضاء دیگر نیز می توانند به این بیماری مبتلا شوند كه از جمله پوست ، رحم ، تخمدان ، كبد ، زبان ، كلیه ، مثانه ، لوزالمعده و غیره رامیتوان نام برد .

شیوع سرطان چقدر است ؟
سرطان یكی از علل عمده مرگ و میر در دنیا است بطوریكه در سال دوهزار و هفت باعث حدود هشت میلیون مرگ شده است كه حدود سیزده درصد كل علل مرگ و میر را تشكیل می دهد. آمار نشان می دهد كه در سال دوهزار و سی سرطان باعث دوازده میلیون مرگ خواهد شد .

انواع روشهای درمانی برای سرطان کدام است ؟
شیوه های مختلفی برای درمان سرطان وجود دارد که گاهی برای افزایش تاثیر درمانی ، تركیبی ازآنها مورد استفاده قرار می گیرید . از این شیوه ها می توان به جراحی ،شیمی درمانی، پرتو درمانی و هورموندرمانی اشاره كرد .

برای پیشگیری از سرطان چه اقداماتی میتوان انجام داد ؟
همانطور كه می دانید پیشگیری بهتر از درمان است .
روش اولبرایپیشگیری انجام فعالیتهای است که زمینه ساز جلوگیری از ابتلا به سرطان باشند.از جمله این فعالیتها که می توان به موارد ذیل اشاره کرد :
- فعالیتهای بدنی مانند ورزش کردن بمدت حداقل نیم ساعت بصورت یک روز در میان باعث تنظیم سوخت وساز بدن و کاهش احتمال سرطان می شود .
- تغذیه صحیح مانند استفاده از سبزیجات و میوهای تازه و مایعات به میزان زیاد در رژیم غذائی و پرهیز از غذاهای صنعتی ،خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد.
- اصلاح عادات اشتباه مانند سیگار کشیدن واستفاده ازالکل ، خطر ابتلا به سرطان را کاهش میدهد.

- پرهیز از زندگی در مکانهایی که هوای آلوده دارند و پرهیز از قرار گرفتن طولانی مدت در برابر نور خورشید بدون استفاده از کلاه آفتاب گیر یا ضد آفتاب ( مانند کشاورزان ) بترتیب در کاهش سرطانهای ریه و پوست موثر اند.
- واکسیناسیون در برابر ویروس هپاتیت بی در افرادی که بیشتر در معرض خطر ابتلا هستند مانند نزدیکان افراد مبتلا و کارکنان بیمارستانها و ترجیحا همه مردم در کاهش سرطان کبد موثر است.

روش دوم برای پیشگیری ، انجام بررسی هایی است که باعث تشخیص زودرس سرطان می شوند. با این کار سرطان در مراحل اولیه با درمانهای ساده
قابل ریشه کنی می باشد و نتایج درمانی مناسبتر حاصل می شود .

برای تشخیص سرطان در مراحل ابتدائی چه کارهای می توان انجام داد ؟
قدم اول ، معتقد بودن به این روش می باشد بطوریکه هر فرد در ابتدا باید ترس از سرطان را از خود بیرون کند . در واقع ترس از سرطان هولناکتر از خود سرطان است. اگر بیمار ترس بیمورد نداشته باشد با انجام آزمایشات لازم ، بیماری در مراحل اولیه قابل شناسائی می شود و می توان بیماری را در مراحل ابتدایی کشف کرد و درمان مناسب را بکار برد .

به یاد داشته باشید که انجام این آزمایشات به معنی ابتلا به سرطان نیست بطوریکه در اکثرموارد نتیجه این بررسیها منفی است و در موارد محدود و نادری که نتیجه مثبت حاصل میشود نوعی تشخیص قابل درمانمطرح خواهد شد. به این بررسیهای اولیه اصطلاحا بررسیهای غربالگری گفته می شود زیرا افراد مستعد بیماری را از افراد سالمغربال می کنند.

قدم دوم،انجام دادن این بررسیها است که بسته به عضو مورد نظر و سن و جنس فرد متفاوت است و در زیر به بعضی از آنها اشاره می شود. توجه داشته باشید که انجام این بررسیها در تمام افراد ذکر شده ضروری است حتی اگر سالم باشند و هیچگونه علامتی نیز نداشته باشند .

آزمونهای غربالگری برای سرطان پستان کدامند ؟
- هر خانمی از بیست سالگی به بعد باید بطور ماهانه پستانهای خود را از نظر وجود توده معاینه کند.
- هر خانمی در محدوده سنی بیست تا چهل سال باید هر سه سال جهت معاینه پستان به پزشک خانواده خود مراجعه نماید .
- هر خانمی از سن چهل سال به بالا باید بطور سالانه جهت معاینه پستان به پزشک خانواده خود مراجعه نماید.

- هر خانمی در سن چهل سالگی باید ماموگرافی انجام دهد .
- هر خانمی از سن چهل سالگی تا هفتادو پنج سالگی باید هر سال یا هر دو سال ماموگرافی انجام دهد.
- هر خانمی باید بعد از هفتادو پنج سالگی باید هر سه سال ماموگرافی انجام دهد .

سوالات رایج :
- ماموگرافی چیست ؟ نوعی عکس برداری از پستان است که بدخیمی های آن را در مراحل اولیه تشخیص میدهد.
- آیا ماموگرافی برای شیردهی ضرر دارد ؟ خیر.
- آیا انجام منظم ماموگرافی باعث سرطان پستان میشود ؟ خیر.

توصیه های رایج :
- اگر در افراد فامیل نزدیک فردی مبتلا به سرطان پستان میباشد پزشک خود را مطلع نمایید و از او راهنمائی بگیرید.

آزمونهای غربالگری برای سرطان پروستات کدامند ؟
- هر مرد بالای پنجاه سال باید از نظر پروستات توسط پزشک معاینه شود و سالانه ازمایش خون ویژه پروستات انجام دهد.

آزمونهای غربالگری برای سرطان دهانه رحم کدامند ؟
-هر خانم بالای سی سال باید سالانه آزمایش پاپ اسمیر بدهد .
- آگر آزمون پاپ اسمیر در سه نوبت یا بیشتر منفی باشد و فرد طی ده سال انجام منظم آن هیچگونه گزارشی مبنی بر غیر طبیعی بودن آزمونهای پاپ اسمیر نداشته است می تواند ادامه این آزمون را قطع کند.
- اگر خانمی تحت جراحی خروج رحم قرار گرفته است نیاز به انجام این آزمون ندارد.

آزمونهای غربالگری برای سرطان روده بزرگ کدامند ؟
روشهای مختلفی برای این کار وجود دارد . در زیر به مطمئن ترین روش اشاره میشود:
- هر فرد سالمی باید در سن پنجاه سالگی تحت کولونوسکوپی قرار گیرد.لازم است که این بررسی درصورت طبیعی بودن هر ده سال تکرار شود. در این روش توده های غیر طبیعی موجود روده بزرگ قابل تشخیص و حتی قابل درمان خواهد بود.

سوالات رایج :
- کولونوسکوپی چیست ؟ کولونوسکوپی به معنی مشاهده روده بزرگ توسط دستگاهی است که تمام طول روده بزرگ را طی می کند و تصویر روده را به پزشک نشان میدهد.

توصیه های رایج :
- اگر در افراد فامیل نزدیک فردی مبتلا به سرطان روده بزرگ میباشد پزشک خود را مطلع نمایید و از او راهنمائی بگیرید.

آزمونهای غربالگری عمومی کدامند ؟
هر مرد یا زن سالمی لازم است که از سن بیست سالگی بطور دوره ای برای چک آپ ویژه سرطان به پزشک خانواده خود مراجعه کند . پزشک خانواده معاینات لازم را از اعضاء مختلف از جمله تیروئید ، پوست،تخمدانها،غدد لنفاوی ، بیضه ، دهان و غیره انجام می دهد و ترک عادات پر خطر از جمله استفاده از سیگار ، تماس زیاد با نور آفتاب و غیره را گوشزد می کند.

علائم پر خطر ی که مراجعه پزشک را ایجاب می کنند کدام است ؟
در صورتیکه به هر یک از علائم زیر مبتلا هستید باید به پزشک مراجعه کنید.
- خونریزی هنگام اجابت مزاج. این علامت از بواسیر یا زخم مقعد یا التهاب و زخم روده بزرگ ممکن است بروز کند ولی یکی از علائم مهم برای سرطان روده بزرگ می باشدلذا در صورت ابتلا به این عارضه به پزشک خود مراجعه کنید تا علت اصلی آن مشخص شود .
- زخمی که بهبود پیدا نمی کند. بعضی از انواع سرطانهای پوست بصورت زخم بروز می کنند. در صورتیکه ترمیم و بهبودی زخم بیش از اندازه بطول انجامد باید به پزشک مراجعه کرد .

- تغییر در شکل یا اندازه خالهای روی بدن. اغلب خالهای بدن خوش خیم هستند ولی در صورت وجود علائم مذکور به پزشک مراجعه نمایید .
- کاهش اشتها و کاهش وزن بارز. در صورتیکه بدون استفاده از رژیمهای لاغری دچار کاهش اشتها و وزن شوید به پزشک مراجعه نمایید .
- لمس توده در پستان. اگرطی معاینات دوره ای ، توده ای در سینه خود لمس کردید حتما به پزشک مراجعه کنید .
- مشاهده ادرار خونی.در صورتیکه ادرار شما خونی بود به پزشک مراجعه کنید.

بویژه اگر این عارضه بدون درد باشد می تواند ناشی از سرطان کلیه باشد وبرای تشخیص قطعی باید به پزشک مراجعه کرد .
- گرفتگی صدا بمدت طولانی. اگر به مدت طولانی دچار گرفتگی صدا یا سرفه های مزمن شدید جهت معاینه حنجره به پزشک مراجعه نمایید .
- اگر هنگام بلع غذا احساس گیر کردن غذا در مسیر عبور آن داشتید به پزشک مراجعه نمائید.
- اگر در افراد فامیل نزدیک ، فردی مبتلا به سرطان میباشد پزشک خود را مطلع نمایید و از او راهنمائی بگیرید.

منبع: مجله پزشکی مادر