سلامت نیوز: صدای زنگ خطر را می‌شنوید؟ زنگ خطری كه از میان كاغذها می‌آید؛ كاغذهایی پر شده از آمار و ارقام كه در اداره سازمان ثبت احوال روی هم چیده شده است؛ آمارهایی كه نشان می‌دهد فقط در سه ماهه نخست امسال 1805 كودك كمتر از 15 سال ازدواج كرده‌اند، در حالی كه این رقم در 12 ماه سال گذشته كمتر از هزار بوده است.

اسفند سال گذشته یكی از اعضای انجمن حمایت از حقوق كودكان مدعی شد كه آمار ازدواج كودكان ایرانی از سال 1385 تا 1389 رشدی 45 درصدی داشته است.

انتشار این آمار بلافاصله با واكنش تند سازمان ثبت احوال مواجه شد و این سازمان اعلام كرد كه نه تنها آمار ازدواج كودكان در سال گذشته بیشتر نشده، بلكه در آن مدت كاهشی 50 درصدی نیز داشته است.

چالش میان این دو گروه به جایی نرسید و سرانجام مشخص نشد كه دقیقا كدام یك درست می‌گویند، هرچند اگر پژوهشگری می‌خواست صرفا به آمارهای سالنامه ثبت احوال مراجعه كند، مسلما با كاهش 50 درصدی موافق می‌شد.

مدافعان حقوق كودك نیز به آمارهایشان كه ظاهرا از منابع غیررسمی بود، شك نداشتند و بر آنها تاكید می‌كردند، اما به هر حال مقایسه آمارهای جدید منتشر شده در امسال و سال گذشته نشان می‌دهد ازدواج زیر 15 ساله‌ها در حال افزایش است.

هر چند در 12 ماه سال 1388 تعداد این ازدواج‌ها در كل كشور 1149 بود كه در سال 1389 به 1452 رسید و در سال 1390 با كاهشی قابل توجه، 743 مورد اعلام شد، اما تنها در سه ماهه نخست امسال تعداد ازدواج‌های زیر 15 ساله‌ها به‌رقم 2000 نزدیك شد و اگر وضعیت آماری این سه ماه را به كل سال تعمیم بدهیم، احتمالا امسال شمار ازدواج‌های زیر 15 سال به بیش از 7000 نفر خواهد رسید كه چنین رقمی تقریبا در یك دهه گذشته بی‌سابقه بوده است.

ثبت، آخرین حلقه زنجیر است

شمار كودكان زیر 15 سالی كه در سه ماهه نخست امسال ازدواج كرده‌اند فقط در سایت سازمان ثبت احوال منتشر نشده است بلكه روز گذشته، رسما از سوی علی‌اكبر محزون، مدیركل آمار، اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت احوال نیز اعلام شد.

وی به ایسنا گفت، همه این ازدواج‌ها با مجوز دادگاه به ثبت می‌رسد و حتی ازدواج كودكان زیر 10 سال نیز پس از اخذ تایید دادگاه ممكن است.

به گفته این مسئول، ازدواج‌های زیر 15 سال بر اساس مراحل قانونی، ابتدا باید در دفاتر ثبت ازدواج و طلاق سازمان ثبت اسناد به ثبت برسد و سپس یك نسخه از اعلامیه ازدواج به سازمان ثبت احوال فرستاده شود.

مدیركل آمار، اطلاعات جمعیتی و مهاجرت سازمان ثبت‌احوال توضیح داد: اگر ازدواج زیر 10 سالی انجام شود، مسلما فرآیند قانونی خود را طی كرده است و سازمان ثبت احوال تنها به عنوان آخرین حلقه زنجیره‌ای كه باید اعلامیه ازدواج و طلاق را به ثبت برساند، این اقدام را انجام می‌دهد.

قانونی كه اشكال دارد

بهروز مهاجری، قاضی دادگستری برای پاسخ به این پرسش كه چگونه قانون به كودكان كمتر از 10 سال حق ازدواج می‌دهد، در حالی كه آنها هنوز توانایی تمییز دادن خوب و بد ساده زندگی را از هم ندارند، ترجیح می‌دهد سیر تحول قوانین مربوط به ازدواج را در كشور تشریح كند.

آن طور كه مهاجری توضیح می‌دهد، بر اساس ماده 1041 قانون مدنی مصوب سال 1313، ازدواج دخترهای كمتر از 15 سال و پسر‌های كمتر از 18 سال ممنوع بود، مگر در شرایط استثنا كه از طرف مدعی‌العموم پیشنهاد می‌شد. اما این استثنا برای دختران كمتر از 13 سال و پسران كمتر از 15 سال صدق نمی‌كرد، یعنی آنها به هیچ وجه نمی‌توانستند ازدواج كنند.

به گفته او، در سال 1361 قانون تغییر كرد و ازدواج پیش از بلوغ ممنوع شد. سن بلوغ در آن زمان برای دختر 9 سال و برای پسر 15 سال در نظر گرفته شده بود.

مهاجری با اشاره به این كه آخرین قانون در این زمینه مربوط به سال 1381 است، می‌گوید: در این قانون تاكید شده است كه ازدواج دخترهای كمتر از 13 سال و پسرهای كمتر از 15سال منوط به علم ولی به شرط رعایت مصلحت با تشخیص دادگاه صالح صحیح است.

معنای قانونی كه مهاجری به آن اشاره می‌كند این است كه قانونگذاران دست والدین را باز گذاشته‌اند تا كودكانی را كه هنوز حتی به سن قانونی ازدواج نرسیده‌اند، به عقد هم در آورند كه البته باید پیش از آن اجازه دادگاه را نیز كسب كنند.

این نوع ازدواج‌ها به گفته او معمولا به دلیل فقر مادی نیست، بلكه در استان‌هایی رخ می‌دهد كه بشدت به سنت‌ها و آداب و رسوم قومی معتقدند و به همین دلیل ترجیح می‌دهند خودشان برای آینده فرزندانشان از بدو تولد تصمیم بگیرند.

از دیدگاه این حقوقدان، قانون سال 1313 از قانون فعلی برای تعیین دقیق سن ازدواج منطقی‌تر است، چرا كه در شرایط كنونی حتی اطفال پنج ساله نیز ممكن است بسته به صلاحدید دادگاه و والدینشان متاهل شوند و این در حالی است كه كودكان، درك چندانی از زندگی مشترك و مهارت‌های لازم برای آن ندارند و در بزرگسالی از این‌كه حق انتخاب همسرشان را نداشته‌اند، احساس نارضایتی خواهند كرد و مهم‌تر از همه این كه ازدواج در سنین پایین به آسیب‌های جسمی و روحی جبران‌ناپذیری در كودكان منجر می‌شود.

منبع: جام جم آنلاین