سلامت نیوز : اوتیسم یکی از بیماری های مربوط به اختلالات تکاملی است که طی آن کودک دچار اختلال شدید رشد تکاملی می شود. اوتیسم طیف بسیار گسترده ای دارد و از خفیف تا موارد شدید بیماری را دربرمی گیرد. این اختلال معمولا در دوران کودکی بروز پیدا می کند و اولین علایم قبل از ۳سالگی ظاهر می شود. گاهی از ۵ماهگی یا ۲سالگی علایمی بروز پیدا می کند که بسته به شدت بیماری، عارضه و علایم آن در مبتلایان متفاوت است.ژنتیک یکی از علل بروز این بیماری است؛ وجود ژن های خاصی در کنار یکدیگر به پیدایش بیماری در فرد منجر می شود.

با این که این بیماری مادام العمر است اما فرد مبتلا با آموزش های مستمر می تواند زندگی خوبی داشته باشد، در این مطلب به معرفی علایم و درمان این بیماری می پردازیم.اوتیسم شامل ۳دسته علایم اصلی است که بسته به شدت بیماری در مبتلایان متفاوت است. در اولین دسته، علامت از دست دادن توان برقراری ارتباط با دیگران قرار دارد. کودک مبتلا به اوتیسم رابطه ای با محیط اطراف برقرار نمی کند؛ به عبارتی نمی تواند به چشم دیگران نگاه کند، واکنش به محبت دیگران نشان نمی دهد و با شنیدن صداهای دیگران، واکنش انفعالی نشان می دهد.

دکتر پیمان هاشمیان فوق تخصص روان پزشکی اطفال با بیان این مقدمه به خراسان می گوید: والدین از ۶ماهگی به راحتی می توانند ابتلا به این اختلال را در کودکان خود تشخیص دهند. با او حرف بزنند به چشمهایش نگاه کنند و او را وادار به واکنش های هیجانی کنند. درباره کودکی که به ارتباط چشمی تمایلی ندارد و یا میزان تمایل وی بسیار کم است، والدین باید آگاهانه تر عمل کنند. یکی از واکنش های طبیعی کودکان ترس از افراد غریبه است؛ کودکی که فرد آشنا و غریبه برایش تفاوتی ندارد احتمالا دچار نوعی اختلال رشد تکاملی است. گاهی کودک دیر به حرف می افتد، وارونه حرف می زند حرف هایش قابل فهم و جملاتش منطقی نیست که این علایم جزو دسته دوم علامت های اوتیسم است و دردسته سوم گاهی در کودکان اوتیسم، حرکات تکراری و کلیشه ای مانند لرزش دست یا گردن مشاهده می شود و کودک از حرکات بی هدف خود لذت می برد.نکته این جاست که کودکی ممکن است فقط علایمی از دسته اول یا دوم را داشته باشد. در واقع این بیماری طیف گسترده ای با علایم متفاوت را در برمی گیرد. گاهی کودک فقط ارتباط اجتماعی ضعیفی دارد و در مقابل دارای هوش بسیار زیادی است. ممکن است کودک فقط نتواند ارتباط چشمی برقرار کند و ارتباط اجتماعی را دوست نداشته باشد که به این طیف «آسپرگر» گفته می شود. پیش آگهی بیماری از اوتیسم بسیار بهتر است و کودکان مبتلا می توانند به راحتی درس بخوانند و موفق باشند اما در اجتماع رابطه دوستانه ای با کسی برقرار نمی کنند.

دکتر هاشمیان با اشاره به این که در ۸۵درصد موارد تاخیر رشد تکامل در کودکان اوتیسم با عقب ماندگی ذهنی همراه است، تصریح می کند: تاخیر رشد کلامی، زبانی، رفتاری، شناختی، روانی، اجتماعی و هیجانی در کودکان اوتیسم مشاهده می شود و ۱۵درصد دیگر از هوش متوسط و حتی بالایی برخوردارند. بعضی از کودکان اوتیستیک مهارت های فوق العاده ای دارند و توانمندی های خارق العاده شان را اگر با تمرین و تکرار به فعلیت برسانند، بسیار موفق خواهند بود، بسیاری از آن ها در رابطه اجتماعی بسیار ضعیف باقی می مانند و هرگز در این زمینه رشد نمی کنند.

نکته این جاست که رابطه اجتماعی یک فرد اوتیستیک در طول دوران زندگی و در صورتی که تحت درمان باشد، معمولا بهبود پیدا می کند اما از آن جا که ما انتظار داریم هرچه رشد بیشتر باشد، مهارت اجتماعی بیشتر باشد، این کودکان همیشه نسبت به همسن و سال های خود عقب هستند. درست به همین دلیل است که نوجوانان اوتیستیک در مرز بلوغ به دلیل خودآگاهی نسبی که نسبت به خود و محیط پیرامون پیدا می کنند پرخاشگر، عصبی و زودرنج می شوند زیرا تفاوت رشد خود را در حوزه های مختلف با همسالانشان درک می کنند. در چنین مواردی والدین با مراجعه به متخصصان از عود بیماری شکایت می کنند، در صورتی که بیماری عود نکرده بلکه نوجوان نسبت به شرایط و وضعیتش آگاه تر شده است و از این موضوع رنج می برد.

ضرورت تشخیص زودهنگام و درمان

این فوق تخصص روان پزشکی کودکان با اشاره به این که تشخیص زودهنگام عارضه در درمان نقش مهمی دارد، می گوید: برخی از کودکان دشوار که رفتارهای بسیار تند و خشن دارند، ارتباط چشمی برقرار نمی کنند و از تعامل با مادر یا پدر یا نزدیکان امتناع می ورزند. این کودکان باید حتما به متخصص ارجاع داده شوند.متاسفانه در برخی موارد والدین با این تصور که وقتی کودک بزرگ شود، این مشکلات برطرف می شود، موضوع را دست کم می گیرند که این کار بسیار اشتباه است. پس از تشخیص بنا به صلاحدید پزشک درمان های متفاوتی ارائه می شود که اصلی ترین آن بازی درمانی است. در صورتی که عارضه قبل از ۳سالگی تشخیص داده شود، ۱۰ساعت بازی درمانی در هفته انجام می شود و پس از آن بازی درمانی به همراه گفتار درمانی و کار درمانی ادامه پیدا می کند و به ۴۰ساعت افزایش می یابد.

بدیهی است که طی دوره درمان به علایم کودک توجه می شود زیرا این علایم شیوه درمان را مشخص می کند؛ مثلا گاهی کودک اوتیستیک به لمس کردن یا صدای بلند بسیار حساس است، گاهی احساسات خود را تشخیص نمی دهد، تحریک پذیری بسیار بالا یا پایین دارد، با دیدن نور اذیت نمی شود یا نور زیاد تاثیری برایش ندارد. در این شرایط درمان به منظور ایجاد تعادل در شرایط کودک است و سعی می شود وی یکپارچگی شخصیتی و هیجانی و احساسی پیدا کند. هر قدر کودک زودتر و بهتر به این یکپارچگی برسد، بهتر می تواند با محیط اطرافش تعامل داشته باشد.

هدف اساسی درمان

دکتر هاشمیان با اشاره به این که هدف اصلی از درمان کودک اوتیستیک این است که کودک با دیگران ارتباط برقرار کند، تاکید می کند: یکی از اساسی ترین اصول آموزش و درمان کودکان اوتیستیک صبوری است. والدین این کودکان باید بسیار صبور باشند و به درمان هایی که در طول زمان جواب می دهد امید داشته باشند و بدانند درمان یک روزه و یا چند هفته ای جواب نمی دهد.