سلامت نیوز : برایش تنها تكه‌نانی مهم است كه شب در سفره بگذارد تا خواهر كوچكش سیر شود و دارویی تا مادر دیالیزی‌اش بخورد بلكه كمتر درد بكشد، دوست دارد هنرپیشه شود! با صدای ملتمسی خنكای بادبزنش را تبلیغ می‌كند و میان شهر صفرهای قرارداد رؤیای بازیگرشدنش را به میلیون‌ها آرزوی دیگر می‌پیوندد و گم می‌شود.
درد مشترك بچه‌ها
به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ شرایط زندگی برای كودكان كار به گونه‌ای است كه تعلق و تعهدات به هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در آنها تضعیف شده و شرایطی را برای آنها به وجود می‌آورد كه بسیاری از آنان به خود و جامعه آسیب‌های جدی می‌رسانند.كودكان كار به دنبال تأمین غذا، سرپناه، امنیت، محبت و پولند، اما در كنار آن گرفتار باندهای تجارت سیاه، افیون، تكدیگری، قاچاق، دزدی و البته گاهی جمع‌آوری یا دستگیر می‌شوند.این قصه میلیون‌ها كودك كار است كه در سراسر كره خاكی از حق كودكی خود محرومند و مخفیانه و آشكارا در خیابان‌ها، كارگاه‌ها، معادن، مزراع و كوره پز خانه‌ها و... مشغول كار سخت و زیان آورند.در اغلب كشورهای جهان به دلیل عدم حمایت از تشكل‌های حمایتی و فقدان قوانین محكم، این موضوع هر روز بغرنج‌تر می‌شود.
آمار كودكان كار
بر اساس اعلام سازمان بین‌المللی كار (ILO) وابسته به سازمان ملل، بیش از 90 درصد كودكان با حقوق اولیه خود آشنا نیستند. آمار این سازمان نشان می‌دهد سالانه ۲۵۰ میلیون كودك ۵ تا ۱۴ ساله در جهان از حق كودكی خود محروم و نزدیك به نیمی از آنان وارد بازار كار می‌شوند.این آمار تنها شامل كودكان كار پیدا است. عده‌ای هم به طور پنهان به كار گمارده می‌شوند كه بالاترین آمار خشونت، سوءاستفاده جنسی و مالی را به خود اختصاص داده‌اند.در ایران آمار مختلفی در مورد تعداد كودكان كار وجود دارد. بنابر اعلام مركز پژوهش‌های مجلس، در ایران حدود سه میلیون و 200 هزار كودك به مدرسه نمی‌روند كه این رقم با آمار كودكان كار بی‌ارتباط نیست. براساس آمار در كشور ما 80 درصد كودكان خیابانی، كودكان كار هستند.
خداحافظ سلامت
سلامت كودكان خیابانی در خطر است. این كودكان معمولا به علت ماجراجویى و بى‌باكى، بیشتر از دیگران در معرض آسیب‌ها و خطر اعتیاد قرار مى‌گیرند، اما موضوع مهم‌ترى كه سازمان‌های جهانى بر آن تاكید دارد، اعتیادى است كه منجر به ایدز مى‌شود.براساس بررسی‌های انجام شده درایران،86 درصد كودكان كار كاهش وزن،82 درصد بیماری‌های پوستی ، 80 درصد كوتاهی قد، 77 درصد بیماری‌های دهان و دندان، 73 درصد بیماری‌های چشم، 64 درصد بیماری‌های قلبی، 61 درصد بیماری‌های دستگاه تنفسی، 60 درصد بیماری‌های گوش و حلق و بینی و 60 درصد بیماری‌های دستگاه گوارش دارند.در بحث یادگیری نیز 56 درصد كودكان كار بیسوادند که از این تعداد 64 درصد كمبود شناخت محیط، 61 درصد مشكلات گفتاری 61 درصد كمبود خفیف ذهنی، 32 درصد كمبود حافظه، 30 درصد مشكلات یادگیری و 21 درصد كمبود كنجكاوی دارند.
قانون چه می‌گوید؟
براساس ماده 32 پیمان‌نامه جهانی حقوق كودك، كودك باید در برابر كاری كه رشد و سلامت وی را تهدید می‌كند، حمایت شود و دولت‌ها باید حداقل سن و شرایط كار كودكان را مشخص كنند.طبق اصل سی‌ام قانون اساسی، دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را تا پایان دوره متوسطه برای همگان فراهم سازد.ایران همچنین با پیوستن به كنوانسیون حقوق كودك متعهد شده است كودكان را در برنامهریزی‌های كلان خود در اولویت قرار دهد. در معیارهای دینی ما نیز كودك هدیه‌ای الهی نامیده شده كه رشد و تعالی او وظیفه خانواده و جامعه است.
قانون‌های قطاری
كودك كار، پدیده اجتماعی عمیقی است كه سازمان‌های بسیاری را درگیر می‌كند، اما تا حد زیادی قابل حل است.جمهوری اسلامی ایران سال 1373 پیمان‌نامه جهانی حقوق كودك را با شروطی امضا كرده و در مورد كودكان كار و خیابانی، پیمان‌نامه را بصراحت پذیرفته است.سال 1382 وزارت رفاه مصوبه‌ای در این زمینه داشت و دو سال بعد قانون ساماندهی كودكان خیابانی به تصویب هیات وزیران رسید.براساس این قانون 11 ارگان دولتی و غیردولتی مسوول ساماندهی كودكان خیابان هستند. سه سال بعد، سال 87 قانونی با عنوان ساماندهی متكدیان در شورای‌عالی اداری كشور تصویب شد. این قانون پاسخی بود به مسئولان وقت بهزیستی كه دلیل عدم اجرای آیین‌نامه ساماندهی را وجود خلأ‌هایی می‌دانستند.
بازهم آیین‌نامه
هنوز آیین‌نامه ساماندهی كودكان خیابان اجرایی نشده كه زمزمه‌هایی از آیین‌نامه‌ای جدید برای تصویب در هیات دولت به گوش می‌رسد و از آن با عنوان طرح بر زمین مانده نام برده می‌شود.البته گفته شده تصویب آیین‌نامه جدید، دیگر عبارت خلأ قانونی را از فهرست محدودیت‌های سازمان بهزیستی برای كمك به این كودكان حذف می‌كند.موسوی، مدیركل دفتر آسیب‌های اجتماعی وزارت كار، تعاون و رفاه اجتماعی می‌گوید: با تصویب هیات دولت، آیین‌نامه جدیدی برای ساماندهی كودكان در دست خواهیم داشت كه با اصلاح مواردی از آیین‌نامه قبلی در جهت ساماندهی كودكان خیابانی اقدام خواهد شد؛ البته هنوز جزئیات این آیین‌نامه منتشر نشده است.این قانون كه در مقایسه با قانون قبلی، قابلیت اجرایی بیشتری دارد، وظایف دستگاه‌های مختلف را به روشنی مشخص كرده است.
واكنش انزجاری
چندی پیش مجتبی عبداللهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران از تدوین طرح جمع‌آوری و ساماندهی كودكان كار و دستفروشان خبر داد و گفت: شركت ساماندهی مشاغل با دستفروشانی كه در معابر و محل تردد شهروندان ایجاد مزاحمت می‌كنند، مقابله می‌كند.كودكان كار از سوی مردم مورد ترحم واقع می‌شوند، اما ثریا عزیزپناه، مدیر هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق كودكان معتقد است: اگرچه حضور كودكان در خیابان‌ها بحثی است انسانی اما حضور آنان در معابر و ایجاد مزاحمت برای رهگذران، خود واكنش انزجاری در افراد ایجاد می‌كند كه این انزجار به كودكان نیز منتقل می‌شود.
بی‌قانونی
مساله این است كه در بحث كودكان خیابانی، ارگان‌های مختلف یكدیگر را متهم به كم‌كاری می‌كنند. محمد نفریه، معاون اجتماعی سازمان بهزیستی كشور با بیان این‌كه هیچ قانون مشخصی برای ساماندهی كودكان كار و خیابان وجود ندارد، می‌گوید: در حال حاضر هیچ‌یك از ارگان‌ها به وظیفه خود عمل نكرد‌ه‌اند، اما مجتبی عبداللهی، معاون خدمات شهری شهرداری تهران تاكید می‌كند: در حال حاضر تنها نهادی كه به موضوع ساماندهی كودكان دستفروش ورود پیدا كرده، شهرداری است.حسین زارع‌صفت، مدیرعامل سازمان رفاه، خدمات و مشاركت‌های شهرداری تهران هم گفت: شهرداری تنها وظیفه جمع‌آوری و احداث مراكز و تامین تجهیزات را دارد و بیش از وظایف خود انجام می‌دهد؛ در حالی كه ارگان‌های دیگری كه موظف به پذیرششان هستند یا از تحویل آنها طبق قانون خودداری كرده یا با تاخیر انجام می‌دهند.
بی‌مسوولیتی
بنابر آمار، سال گذشته سازمان بهزیستی 7000 كودك را ساماندهی كرده است، اما با توجه به تعداد این كودكان به نظر می‌رسد نهادهای مربوط بخوبی وظیفه خود را در این زمینه انجام نمی‌دهند.از سویی، اعلام مدیركل دفتر امور آسیب‌دیدگان اجتماعی سازمان بهزیستی مبنی بر جمع‌آوری و ساماندهی بیش از 6000 كودك خیابانی در كشور را داریم؛ اما آیا دستگیری كودك كار كمكی به حل مشكل می‌كند؟در این خصوص پای صحبت فرشید یزدانی، عضو انجمن حقوق كودك نشستیم. او با انتقاد از دستگیری كودكان كار تصریح می‌كند: متاسفانه مسوولان ما یا به دنبال حذف سریع كودكان از شهر به منظور زیباسازی شهر هستند یا با رویكردی پلیسی و امنیتی به دنبال دستگیری كودكان برآمده‌اند.این‌طور ساماندهی‌های فصلی و موسمی از سوی سازمان‌های مسئول، دور باطلی است كه در كمتر از یك ماه به بازگشت مجدد كودك به چرخه اقتصاد منجر می‌شود و بررسی نقش آسیب‌های اجتماعی این كودكان پنهان باقی میماند.
طرح شكست‌خورده
سیامك زند رضوی، استاد جامعه‌شناسی و از فعالان این حوزه نیز معتقد است: در وهله اول باید دولت این كودكان را به رسمیت بشناسد و زمینه اجرای پیمان‌نامه جهانی حقوق كودك را فراهم آورد تا مقدمه‌ای برای حضور موثر سازمان‌های غیردولتی در روند ساماندهی این كودكان باشد.به هر حال كودكان كار بزرگ می‌شوند و جایشان را كودكان دیگری می‌گیرند، اما در روندی كه سال‌هاست در این زمینه برای ساماندهی آنها در پیش گرفته شده تغییری اساسی پیش نمی‌آید و تا قوانین تصویب شوند و دعواها پایان یابد، كودك كار صبح فردا باز طبق عادت كفشش را می‌پوشد و راه می‌افتد و باز برای او فرقی نمی‌كند امروز چه روزی است.
شرایط زندگی برای كودكان كار به گونه‌ای است كه تعلق و تعهدات به هنجارها و ارزش‌های اجتماعی در آنها تضعیف شده و شرایطی را برای آنها به وجود می‌آورد كه بسیاری از آنان به خود و جامعه آسیب‌های جدی می‌رسانند.
نظر شما