سلامت نیوز : با وقوع زلزله در استان آذربایجان‌شرقی بار دیگر زنگ خطر وقوع زلزله در
پایتخت برای مسئولان دولتی به‌صدا در آمد كه تمامی تعهدات مالی خود را برای
احیای بافت‌های فرسوده و ناپایدار این كلانشهر به فراموشی سپرده‌اند؛ چرا
كه باردیگر زلزله‌شناسان پیش‌بینی كرده‌اند كه احتمال وقوع زلزله 7 ریشتری
در تهران وجود دارد. بهرام عكاشه پدر زلزله‌شناسی ایران معتقد است كه
نتایج مطالعات حكایت از آن دارد كه احتمال دارد زلزله تهران رخ دهد. با این
حال، سید محمد‌هادی ایازی، سخنگوی شهرداری تهران می‌گوید: «برای مقابله
با زلزله در تهران آمادگی كامل داریم.» این در حالی است كه علیرضا جعفری،
مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران به صراحت به روزنامه تهران‌امروز اعلام
می‌كند: «متاسفانه مسئولان دولتی زمانی كه یك حادثه دلخراش وناگوار در كشور
به‌وجود می‌آید به فكر احیای بافت‌های فرسوده می‌افتند. آنها فراموش
كرده‌اند كه قبل از مدیریت بحران باید به مدیریت پیشگیری فكر كرد كه در
تهران نیز یكی از آیتم‌های مدیریت پیشگیری اجرای تعهدات دولت درخصوص احیای
بافت‌های فرسوده و ناپایدار شهری است.»
سایه شوم زلزله بر بافت‌های ناپایدار پایتخت
به گزارش سلامت نیوز به نقل از تهران امروز ؛ به‌رغم آنكه كلانشهر تهران روی خط زلزله قرار داشته و عبور دو گسل
زلزله‌خیز ری و شمیرانات از تهران احتمال وقوع این حادثه طبیعی را در شهر
تهران بیشتر كرده، متاسفانه زمانی مسئولان دولتی به فكر مدیریت پیشگیری
می‌افتند كه كار از كار گذشته است. با وجود مطالعاتی كه در حوزه مدیریت
بحران درخصوص این كلانشهر انجام شده، بافت‌های فرسوده و ناپایدار مهم‌ترین
مشكل تهرانی‌ها در زمان وقوع بلایای طبیعی است اما دولت هنوز نتوانسته
براساس تاكید قانونگذار به احیای بافت‌های ناپایدار در كلانشهرها به ویژه
تهران و اشاره قانون برنامه چهارم وپنجم توسعه به تعهدات مالی خود در این
حوزه عمل كند.
مطالعات متخصصان زلزله‌شناسی ایران نشان می‌دهد حرکت صفحه
عربستان‌سعودی و تحرک آن به سمت شمال، فشار شدیدی به سرزمین ایران وارد
می‌کند. بهرام عكاشه معتقد است کشور ایران همیشه در استرس شدیدی است و
سال‌هاست که این فشار بیش از حد را تحمل می‌کند، به‌گونه‌ای كه هر لحظه بیم
زلزله‌ای 7 ریشتری در مناطقی از ایران وجود دارد. پدرزلزله شناسی ایران به
روزنامه تهران امروز یادآور می‌شود:«180 سال پیش آخرین زلزله 7 ریشتری در
تهران اتفاق افتاده است و بازگشت دوباره آن 150ساله است.» آنطور كه بهرام
عكاشه توضیح می‌دهد، گسل ری و شمال تهران و گسل‌های اوشان، فشم و گسل‌های
زیر ساختمان‌های تهران فعال هستند و در طول 225 سالی که تهران پایتخت بوده،
انتظار زلزله وجود داشته است. پدرزلزله شناسی ایران یادآور می‌شود: «منتظر
زلزله 7 ریشتری در تهران، قزوین، تالش، گلستان و خراسان‌رضوی هستم. این
برداشت شخصی نیست بلکه بر مبنای یکسری مطالعات تخصصی است.» احتمال وقوع
زلزله در تهران باعث شد كه ستاد مدیریت بحران كشور وشهر تهران از 12سال
گذشته تشكیل شود اما هنوز این ستاد درابتدای راه خود قرار دارد. عكاشه
معتقد است كه وقوع یك زلزله 6.3 ریشتری نباید چند صد نفر کشته و دو، سه
هزار نفر مجروح برجای گذارد.
اقدامات مدیریت شهری تهران برای مقابله با زلزله
سید محمد‌هادی ایازی، سخنگوی شهرداری تهران به صراحت اعلام می‌كند كه
تهران برای مقابله با وقوع زلزله آمادگی دارد. ایازی معتقد است با وجود
اقداماتی كه در چند سال اخیر مدیریت شهر تهران برای آمادگی تهران برای
مقابله با زلزله احتمالی انجام داده است اما اگر زلزله‌ای به مقیاس زلزله
ارومیه نیز در تهران ایجاد شود، خرابی‌های زیادی را به‌وجود خواهد آورد. او
دلیل خرابی در تهران را تراكم جمعیت و ساخت‌وساز در تهران می‌داند و
می‌گوید:«ساخت سوله‌های بحران، مراکز اقامتی در بوستان‌های شهری و
بوستان‌های حاشیه‌ای، آموزش مردم برای مقابله با زلزله، راه‌اندازی
گروه‌های دوام و... از جمله اقدامات صورت گرفته است.»
تهران پس از زلزله
مطالعات متخصصان زمین‌شناسی كشور نشان می‌دهد در صورتی كه یك زلزله 8
ریشتری در گسل شمالی تهران ایجاد شود با شدت 9 درجه مركالی تمامی مناطق
شمالی تهران تخریب خواهد شد و اگر چنین زلزله‌ای در گسل جنوبی تهران با شدت
8 درجه مركالی ایجاد شود آدم و سازه‌ای در تهران باقی نخواهد ماند. این در
حالی است كه زلزله بیش از 342 میلیارد تومان خسارت سنگین به پایتخت وارد
می‌كند. براساس مطالعات انجام شده توسط متخصصان ژاپنی و ایرانی چنانچه
زلزله 7.2 ریشتری درگسل‌های شمال تهران در منطقه شمیرانات و گسل‌های جنوب
تهران در منطقه شهرری به‌وقوع بپیوندد حداقل 1.5میلیون نفر فوت می‌شوند و
معادل همین میزان هم مجروح و زخمی و 1.5 میلیون نفر دیگر هم آواره و
بی‌خانمان می‌شوند. دراین تحقیقات كه به صورت مشترك توسط متخصصان زلزله و
زمین‌شناسی ژاپنی و ایرانی انجام شده، و عوامل مختلفی مانند جمعیت شهر،جنس
زمین، نبود مكان‌هایی برای امداد وجود معابر تنگ و بافت فرسوده نیز در این
مطالعات در نظر گرفته شده، تمامی نتایج این محاسبات تخریب‌های تخمین زده
شده را به‌صورت دقیق مشخص می‌كند.بهرام عكاشه در این باره به روزنامه تهران
امروز تاكید می‌كند: «باید به این مسئله توجه داشته باشیم كه شهر تهران با
وجود اقداماتی كه درخصوص كاهش خطرپذیری آن انجام شده، باز هم آسیب‌پذیر
است.
به‌عنوان مثال همچنان در تهران 40 درصد بافت فرسوده وجود دارد كه همین
مسئله باعث خواهد شد در صورت وقوع زلزله خرابی‌های زیادی به همراه داشته
باشد.»آنطور كه پدرزلزله شناسی تهران توضیح می‌دهد، به‌عنوان مثال 80 درصد
بیمارستان‌هایی كه در پایتخت قرار دارند، فرسوده هستند در نتیجه شما چگونه
انتظار دارید در صورت وقوع زلزله مراكز درمانی ما بتوانند خدمات درمانی به
حادثه دیدگان ارائه دهند؟ یا در حال حاضر در تهران 740 هزار علمك گاز و
همچنین 11 هزار كیلومتر لوله‌كشی گاز وجود دارد كه تمامی این مسائل با وقوع
زلزله تخریب‌های زیادی را به بار خواهد آورد. زمانی كه زلزله بم به وقوع
پیوست، حجم بالای خسارات جانی و مالی باعث شد تا مسئولان به فكر ایجاد
سازمانی برای مدیریت بحران در سطح كشور و البته تهران شوند اما به‌دلیل
گستردگی‌ای كه تهران به‌عنوان پایتخت كشور داشت سازمان‌دهی مدیریت بحران
شهر تهران برعهده مدیریت شهری قرار گرفت. در بررسی‌های اولیه وجود بافت
فرسوده، نامناسب بودن معابر و عدم به‌هم پیوستگی شبكه بزرگراهی پایتخت
مهم‌ترین عوامل مخربی بود كه در زمان وقوع بحران در این كلانشهر به دست آمد
در نتیجه برنامه‌ریزی برای بهسازی كالبد شهری در اولویت‌های شهرداری تهران
قرار گرفت.
بهرام عكاشه، متخصص زمین‌شناسی درخصوص اقداماتی كه شهرداری
تهران انجام داده به روزنامه تهران‌امروز می‌گوید: «شهرداری تهران در چند
سال اخیر حركت‌های خوبی را برای مدیریت بحران در پایتخت انجام داده است اما
با شرایط فعلی تهران و با ترافیك سنگینی كه دارد و در برخی از ساعات تمامی
بزرگراه‌ها و معابر آن بسته می‌شود زیاد نمی‌توان انتظار داشت در صورت
وقوع زلزله گروه‌های امداد و نجات سریع بتوانند به وظایف خود عمل كنند.» او
با اشاره به بافت فرسوده‌ای كه در تهران وجود دارد نیز به این مسئله تاكید
می‌كند: «مقاوم‌سازی تهران حداقل به 50 سال زمان نیاز دارد. تهران در این
200سال به گونه‌ای ساخته شده است كه به هیچ وجه با بهسازی بافت فرسوده آن
نمی‌توان جلوی فاجعه یك زلزله 7 تا 8 ریشتری را گرفت.»
نوشدارو بعد از مرگ سهراب
سال‌هاست كه كارشناسان شهری نسبت به احیای بافت‌های فرسوده و ناپایدار
در كلانشهرها به ویژه تهران هشدار داده‌اند، اما به‌رغم آنكه در قانون
وظایف 31 ارگان مسئول در این حوزه به تفكیك مشخص شده و تمامی این ارگان‌ها
برای احیای بافت‌های ناپایدار ردیف بودجه از دولت دریافت می‌كنند، اما در
پایتخت تنها مدیریت شهر تهران است كه برنامه‌های مدونی را در این حوزه
اجرایی كرده است. علیرضا جعفری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران در این
باره به روزنامه تهران‌امروز می‌گوید:«متاسفانه مسئولان دولتی یادگرفته‌اند
كه بعداز وقوع یك حادثه دلخراش و جدی مانند زلزله در كشور در همان روزهای
اول نسبت به احتمال وقوع این حادثه طبیعی در تهران هشدار دهند اما همین
مسئولان تعهدات مالی و تسهیلاتی كه قرار بود برای احیای بافت‌های ناپایدار
در اختیار اقشار كم‌درآمد ساكن در بافت‌های فرسوده قرار دهند را عملیاتی
نمی‌كنند.» هشدار مسئولان دولتی نسبت به وقوع زلزله در تهران به مانند همان
نوشدارو بعد از مرگ سهراب است. در حالی كه خود را موظف به اعلام این
احتمال به تهرانی‌ها می‌دهند اما هیچگاه خود را موظف به انجام تعهدات
قانونی در این حوزه نمی‌دانند.
جعفری ادامه می‌دهد:«آنچه كشور و در بعد
كوچك‌تر تهران در خصوص بروز زلزله به آن نیاز دارد، مدیریت پیشگیری است اما
اكنون آنچه از عملكرد مسئولان دولتی برمی‌آید آنها بیشتر به فكر مدیریت
بحران آن هم بعد از وقوع حوادث طبیعی هستند.»در حال حاضر مدیریت شهر تهران
در حوزه مدیریت پیشگیری اقدام به احیا و نوسازی بافت‌های فرسوده و ناپایدار
كرده است. هرچند اقداماتی كه در چند سال اخیر شهرداری تهران در این حوزه
انجام داده است به نسبت كل كشور باعث شده تا تهران در وضعیت مطلوبی قرار
گیرد اما باز هم كافی نیست و نمی‌توان ادعا كرد كه شهر تهران بعد از وقوع
زلزله آسینی نمی‌بیند.»
جعفری با اشاره به اینكه در كنار مدیریت شهر تهران
31 ارگان دیگر نیز درخصوص احیا و نوسازی بافت‌های ناپایدار مسئول هستند، به
روزنامه تهران‌امروز می‌گوید:«به‌رغم تسهیلاتی كه شهرداری تهران در احیای
بافت فرسوده برای ساكنان این محدوده‌ها در نظر گرفته اما همچنان مسئولان
دولتی در ارائه تسهیلات بانكی به شهروندان ساكن در بافت فرسوده آن هم در
شرایطی كه قانون به ارائه این تسهیلات تاكید دارد؛تعلل می‌كند همین مسئله
باعث شده تا مردم در احیای بافت‌های ناپایدار خانه‌های خود رغبت كمتری نشان
دهند.» آمارها نشان می‌دهد كه با وجود متقاضیان زیادی كه برای دریافت
وام‌های 20 تا25 میلیون تومانی احیای بافت فرسوده به بانك‌های عامل مراجعه
كرده‌اند، درصد كمی موفق شدند كه از هفت‌خوانی كه بانك‌ها در مقابل آنها
قرار داده‌اند بگذرند. این در حالی است كه همچنان با وجود گذشت 5 ماه از
سال 91 هنوز خبری از ارائه این تسهیلات به شهروندان تهرانی نیست. علیرضا
جعفری، مدیرعامل سازمان نوسازی شهر تهران هشدار می‌دهد:«هزینه‌هایی كه دولت
در قالب تسهیلات مالی به شهروندان ساكن در بافت‌های ناپایدار ارائه می‌دهد
به مراتب كمتر از هزینه‌هایی خواهد بود كه در زمان وقوع زلزله برای مدیریت
بحران پیش آمده می‌پردازد. »
تهیه نقشه بحران مناطق 22گانه تهران
بعد از وقوع زلزله در بم كه باعث به‌وجود آمدن خسارات فراوانی در این
شهرستان شد. مسئولان تصمیم به‌ایجاد سازمانی به منظور برنامه‌ریزی برای
پیشگیری و افزایش آمادگی در برابر سوانح در شهر تهران گرفتند. به‌این منظور
سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران با بهره گیری از تجربیات نهادها و
سازمان‌های مسئول در امر امداد رسانی به‌این شهرستان تشكیل شد و از آن
زمان تاكنون پیشرفت‌های خوبی را در زمینه آماده‌سازی تهران در برابر حوادث و
بلایا به دست آورده است. تهیه و تدوین نقشه‌های بحران در محلات از
مهم‌ترین گام‌هایی است كه‌این سازمان در سال‌های اخیر به منظور آمادگی هر
چه بیشتر پایتخت در برابر حوادث طبیعی از جمله زلزله تهیه كرده است.
عبدالله مظفری، معاون پیشگیری و كاهش خطر پذیری ستاد پیشگیری و مدیریت
بحران شهر تهران درباره احتمال وقوع زلزله در تهران، نقاط حادثه‌خیز و
میزان خسارات احتمالی به پایتخت در صورت وقوع زلزله، به روزنامه
تهران‌امروز می‌گوید: «یكی از كارهای خوبی كه در سازمان صورت گرفته تهیه
نقشه مدیریت بحران محلات شهر تهران است كه‌این كار برای اولین‌بار در كشور
انجام گرفته است. این نقشه 70 لایه اطلاعاتی را شامل می‌شود. ظرفیت‌های
مراكز بحران زدا مثل بیمارستان‌ها، مدارس و مساجد، ظرفیت‌های محل‌های بحران
زا مثل پمپ‌بنزین‌ها، سایت‌های نگهداری و فروش مواد شیمیایی، محل‌های
لایه‌های شریان‌های حیاتی مثل محل عبور لوله‌های آب و گاز و قنات‌ها و...
مشخص شده كه تا زمان حاضر 33 درصد از كل كار حاضر شده و تا پیش از 20مهر كه
روز ملی كاهش بلایای طبیعی است 100درصد نقشه‌های مدیریت بحران محلات تهران
تكمیل و در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد.» او درباره جزئیات این نقشه
می‌گوید: این نقشه‌ها برای هر 374 محله تهران به‌صورت مجزا تهیه شده است.
با وقوع زلزله در استان آذربایجان‌شرقی بار دیگر زنگ خطر وقوع زلزله در پایتخت برای مسئولان دولتی به‌صدا در آمد كه تمامی تعهدات مالی خود را برای احیای بافت‌های فرسوده و ناپایدار این كلانشهر به فراموشی سپرده‌اند
نظر شما