شنبه ۲۳ دی ۱۳۸۵ - ۰۰:۰۰
کد خبر: 546

سلامت نیوز-امروزه از چند بیماری به عنوان مشکلات اصلی بهداشتی و پزشکی دنیا نام برده می شود که اغلب شامل سکته های قلبی و مغزی ، انواع سرطان و ایدز می شوند.

مقابله با انگلی که زشتتان می کند

   در حالی که بیماری هایی هستند که از حیوان به انسان منتقل می شوند و بدون آن که به آنها توجه زیادی شود ، از عوامل بیماری زای مهم ، بخصوص در منطقه خاورمیانه محسوب می شوند.
یکی از این بیماری ها مالاریاست که خوشبختانه در حال حاضر در تمام کشورها کنترل شده است و دومین بیماری لیشمانیوز است که در نوع پوستی خود سالک نامیده می شود و در حال حاضر بیش از 21 هزار نفر را در استان های پرخطر کشورمان مبتلا کرده است.
با تمام این تفاسیر ، تلاش برای تهیه واکسنی به منظور ایمن سازی در مقابل انگل این بیماری چندان موفق نبوده است ؛ ولیکن پژوهشگران ما بتازگی موفق شده اند با استفاده از دستگاه های ژنتیکی گامهای امیدوارکننده ای را برای ساخت واکسن این بیماری بردارند. ما نیز در همین زمینه با دکتر محمدرضا رضوی ، رئیس آزمایشگاه انگل شناسی مولکولی انستیتو پاستور ایران به گفتگو می نشینیم.

لیشمانیوز چه بیماری ای است و به چه اشکالی بروز پیدا می کند؟
لیشمانیوز یک بیماری بومی خاورمیانه است که بر اثر آلودگی با گروهی از تک یاخته ها به نام لیشمانیا ایجاد می شود و به دو شکل پوستی با ایجاد ضایعات پوستی و مخاطی و نیز به صورت احشایی ظاهر می شود. در نوع پوستی آن به عنوان سالک شناخته می شود که کمتر از یک سال خودبه خود خوب می شود ؛ البته در محل ضایعات پوستی ، اسکاری بجا خواهد گذاشت که معمولا در دختربچه ها با مشکل زیبایی همراه است.
این بیماری در شکل خود ، اندام های داخلی بدن را مبتلا می کند ، به این معنا که ژن بیماری از طریق خون وارد کبد و طحال می شود و در سیستم لنفاوی وی نیز به تعداد زیاد تکثیر پیدا می کند و در نهایت موجب اختلال در اندام های داخلی بدن می شود که البته بیشتر در سنین کودکی شخص را مبتلا می کند.

پراکندگی جغرافیایی و چرخه انتقال بیماری در مناطق پرخطر کشور چگونه است؟
چند کانون قدیمی برای شکل احشایی این بیماری در کشور داریم که عمدتا در آذربایجان شرقی ، استان فارس و در استان خراسان (به صورت تگ گیر) دیده می شوند.
در نوع احشایی سگ به عنوان مخزن بیماری ، بخصوص در مناطقی که دامداری رواج دارد ، محسوب می شود ؛ چراکه انگل این بیماری براحتی در اندام های درونی سگ سانان پراکنده می شوند ، در حالی که لزوما علائم این بیماری در حیوانات مشاهده نمی شود.
در واقع نوعی پشه خاکی ، هنگام خون خواری از جانوان آلوده ، انگل را همراه با دسته خاصی از سلولها وارد بدن خود می کنند. این انگل در دستگاه گوارش پشه مراحل مختلف خود را طی می کند و با خون خواری از جانور سالم منتقل می شود.
حال اگر به جای جانور از انسان خون خواری شود ، انگل وارد بدن شده و در سلولهای سیستم ایمنی تکثیر می شود و سپس علائم بالینی آن بروز می یابد.

نشانه های بالینی این بیماری چیست؟
معمولا نشانه های بیماری در کودکانی که پیشتر با انگل تماس نداشته اند ، براحتی ظاهر می شود که شامل بزرگی کبد و طحال ، کاهش وزن ، بزرگی غدد لنفاوی و بی اشتهایی می شود. با این حال در نوع پوستی این بیماری که کمتر با مرگ همراه است ، بیماری براحتی قابل تشخیص نیست و نیاز به طی مراحل کشت انگل در آزمایشگاه دارد.

آیا در ایران نوع خاصی از لیشمانیوز رواج دارد؟
در ایران بیشتر نوع پوستی بیماری در تعدادی کانون های قدیمی و برخی کانون های جدید گسترده است. البته گونه های مختلف لیشمانیوز در هر منطقه خاص هستند که در ایران به گونه مهم ماژور (جوندگانی چون موش مخزن بیماری هستند) و تروپیکا (سگ مخزن بیماری محسوب می شود) تقسیم می شوند.
در واقع در مکانهایی که جونده داشته باشیم ، احتمال وجود لیشمانیوز پوستی در اثر گونه ماژور وجود دارد و در مناطقی که شرایط زیست محیطی برای زندگی سگها مناسب باشد ، گونه تروپیکا را داریم. آنچه نباید از نظر دور بماند ، این که با توجه به نبود امکانات آزمایشگاهی کافی در مناطق پرخطر کشور ، تشخیص بیماری در نوع پوستی با مشکلاتی روبه روست.

آیا آلودگی بالیشمانیا می تواند شخص را نسبت به بیماری لیشمانیوز ایمن کند؟
در نوع پوستی معمولا اگر گزشی اتفاق بیفتد و شخص در مراحل اولیه درمان نشود ، اگر گزشی از همان گونه اتفاق بیفتد ، شخص ایمن می شود یا اگر شخص دیر درمان شود یعنی بدن وی زمان مناسبی برای ایجاد پاسخ ایمنی و مصونیت داشته باشد ، باز هم ایمنی اتفاق می افتد.
نتیجه آن که اگر محل گزش و اسکار ایجاد شده ، اجازه دهد بهتر است درمان خیلی سریع آغاز نشود.

لیشمانیوزتوسط سیستم ایمنی به عنوان یک عامل خارجی براحتی قابل شناسایی نیست
 

معمولا زمانی که گزشی اتفاق می افتد ، محل گزش با خارش همراه است و معمولا پس از 2 هفته ، در مخاط پوست زخمی ایجاد می شود که شروع به گسترش به سمت خارج می کند.

تشخیص این بیماری چگونه صورت می گیرد؟
اصولا روند تشخیص در نوع پوستی لیشمانیوز باید بسیار دقیق صورت گیرد ؛ چراکه عدم نمونه گیری از محل مناسب می تواند به تشخیص غلط منجر شود. بر این اساس بهترین شیوه تشخیص کشف انگل است.
البته یک شیوه تشخیص دیگر نیز برای این بیماری وجود دارد و آن روش PCR است که به دلیل حساسیت بالایی که دارد، قادر به تشخیص تک یاخته عامل بیماری است. با این حال این روش به امکانات خاص نیاز دارد ، به همین دلیل در حال حاضر کاربرد آن در کشور محدود است.
در این روش به طور اختصاصی ژنهای مربوط به انگلها را در بیماران آشکار می کند. در عین حال روش دیگری که می تواند مفید باشد ، به کارگیری از واکسن است.

آیا تاکنون برای ساخت واکسن بیماری در دنیا، اقدام موثری صورت نگرفته است؟
لیشمانیوز اصولا بیماری بومی خاورمیانه است. با توجه به مشکلات منطقه تاکنون آن طور که باید روی تولید واکسن بیماری کار نشده است ؛ واکسن هایی هم که طی دهه های گذشته با استفاده از انگل زنده تولید شده ، نتیجه مناسبی به همراه نداشته است.
مساله اینجاست که چرخه بیماری در بدن بسیار پیچیده است. لیشمانیوز در درون سیستم ایمنی رشد و تکثیر پیدا می کند. به این ترتیب توسط سیستم ایمنی به عنوان یک عامل خارجی ، براحتی قابل شناسایی نیست و تا زمانی که پاسخ ایمنی سلولی علیه اینها ایجاد شود ، خود در مقاومت نسبت به بیماری نقش دارد. با این حال در حال حاضر با امکاناتی که در زمینه تهیه واکسن های DNA و ژنتیکی فراهم شده ، می توان واکسن هایی ساخت که امکان بیشتری برای کنترل و مقاوت علیه این بیماری را فراهم کنند.
امروزه این دسته از واکسن ها علیه بسیاری از بیماری های ویروسی ساخته شده اند و نتایج مثبتی به دنبال داشته اند.

اساس کار در ساخت این واکسن در کشور چه بوده است؟
برای ساخت واکسن ، ابتدا ژنی را از یک عامل بیماری زا شناسایی کرده ، تکثیر می دهیم. سپس آن را درون یک ناقل مناسب قرار می دهیم و وارد بدن می کینم. این ژن وارد سلولهای بدن شده و از روی آن ، پروتئینی ساخته می شود که به سطح سلول انتقال می یابد و توسط سیستم ایمنی شناسایی و علیه آن واکنش صورت می گیرد. ژن انتخابی ما در این روش باید ژنی باشد که محصول آن آنتی ژن مناسب (ایمونوژن) است.
در لیشمانیوز سعی شده ژنهای مختلفی از این نوع شناسایی شوند. مطالعات نشان داد که مکانیسم اثر ژن انتخابی (A2rel) که برای نخستین بار در کانادا گزارش شد ، در لیشمانیا حفظ شده است.
بنابراین این ژن در بیماریزایی لیشمانیا ، نقش داشته ، پس ممکن است به عنوان واکسن هم بتوان از آن استفاده کرد. ما این ژن را در رآکتور مناسب منتقل و در جانداران آزمایشگاهی استفاده کردیم. پاسخ این ژن در هر دو نوع احشایی و پوستی بررسی و مشخص شد در هر دو مدل ، ژن از راه تزریق می تواند محافظت نسبت به عامل بیماری را همراه آورد. البته این آزمایش ها در مناطقی که بیماری به شکل آندمیک وجود دارد ، باید همچنان ادامه پیدا کند.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha