سلامت نیوز :یکی از موضوعات مهمی که در حوزه تربیت فرزند مطرح می شود، این است که از چه زمانی می توانیم از بچه ها توقع انجام کاری را داشته باشیم. به عبارت دیگر چه زمانی می توانیم مسئولیت انجام کاری را به عهده فرزندانمان بگذاریم و توقع انجام آن را داشته باشیم.
به گزارش سلامت نیوزبه نقل از روزنامه خراسان طرح این مسئله به ویژه دردوره ای که والدین بیش از حد به برآوردن نیازهای کودک می پردازند و انجام کار توسط آن ها را تا جای ممکن به تعویق می اندازند، بسیار ضروری به نظر می رسد. زیرا اگر کودک طی سال های رشد و تکامل خود هرگز درنیابد که در چارچوب خانواده وظایف و مسئولیت هایی برعهده دارد، بدیهی است که در دوران بزرگسالی از زیر بار وظایف و مسئولیت های خود شانه خالی کند. در این باره پای صحبت های دکتر مهری شیرازی فوق تخصص روان پزشکی اطفال و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توان بخشی نشستیم.
توان ذهنی، قدرت بدنی
وی با اشاره به این که زمانی که کودک قدرت ذهنی و توان بدنی کافی برای انجام کاری را دارد، می توان از او خواست وظیفه ای را به عهده بگیرد، به خراسان می گوید: پدر و مادر به خوبی متوجه می شوند که کودک از چه زمانی قدرت بدنی و توان ذهنی انجام کاری را دارد و نمی توان سن مشخصی را برای همه کودکان اعلام کرد. مهم این است که این فرصت را به موقع به کودک بدهیم و بگذاریم که اشتباه کند یا کاری را ناقص انجام دهد اما تلاشش را بکند.
هر زمان والدین دریافتند کودک می تواند بخشی از کارهای شخصی اش را انجام دهد، باید به او اعتماد و او را تشویق کنند که کارهایی را انجام دهد و خطاهایش را بپذیرند تا مهارت کافی پیدا کند. البته در هر مرحله باید بر انجام کار، توانایی و مهارت کودک تاکید کنیم و از او بخواهیم آن کار را ادامه دهد.همچنین باید کودک را در انجام کارهای مشترک خانه سهیم کنیم.مثلا از او بخواهیم لباس های کثیفش را جدا کند و در سبد مخصوص بگذارد. اگر به موقع به او مسئولیت ندهیم، عادت به انجام کار نمی کند و می پندارد که وظیفه ای در خانه ندارد و وظیفه پدر و مادر است که کارهایش را انجام دهند.
احترام به حقوق دیگران
دکتر شیرازی با بیان این که احترام گذاشتن به حقوق دیگران از کودکی در خانواده آموزش داده می شود، تصریح می کند: یکی از بهترین روش های آموزش این اصل، سهیم کردن کودک در انجام کارهای خانه است. به عنوان مثال اگر کودک اتاق خودش را مرتب نکند اما در کارهای منزل مشارکت داشته باشد، احترام به حقوق دیگران را یاد گرفته است زیرا اتاق او، حریم شخصی اش است اما مشارکت در کارهای خانه، احترامی است که به حقوق دیگران می گذارد و وظیفه ای است که باید به عنوان یک عضو برای دیگران انجام دهد.
بنابراین کودک که تا پیش از این صرفا دریافت کننده خدمات بوده است باید بتواند طی مراحل رشد و تکامل به اندازه توان بدنی و ذهنی خود خدماتی ارائه کند. در غیر این صورت فرد مسئولیت پذیر بار نمی آید و در بزرگ سالی هم توقع دارد دیگران مسئولیت ها ووظایفش را به دوش بگیرند.
مفهوم مسئولیت پذیری برای کودک
کودک باید بداند کارهای زیادی روزانه در خانه انجام می شود و هر کس مسئول انجام کاری است و او هم به عنوان یکی از اعضا باید خدماتی را ارائه کند. یکی از بهترین روش ها برای شناخت کودک از این مفهوم این است که فهرست کارهایی را که روزانه در منزل انجام می شود بنویسیم و برای او بخوانیم.
این که چه کسانی این کارها را انجام می دهند و چه کسانی از آن خدمات استفاده می کنند. این کار باعث می شود که کودک کاملا دریابد خدماتی که دریافت می کند بدون تلاش و کوشش و وقت و هزینه فراهم نشده است و او هم باید در این میان نقشی داشته باشد.
برقراری ارتباط صحیح
این عضو هیئت علمی دانشگاه تهران ادامه می دهد: برای آموزش کلیه مسائل تربیتی در گام اول باید ارتباط خوبی با کودک داشته باشیم تا بتوانیم نکات آموزشی را به او منتقل کنیم. بهتر است وقت کافی برای فعالیت های لذت بخش و تفریح و بازی با کودک بگذاریم و ارتباط خوبی با کودک برقرار کنیم.
کارهای خوب و توانمندی های او را تحسین و بعد قوانین و مقرراتی را تعیین کنیم. از دیگر توصیه ها می توان به استقبال از تقلید کردن کارها توسط کودک، کنار گذاشتن حساسیت های نابجا و پذیرفتن خطاهای کودک، صبور بودن در قبال کارهای انجام شده توسط کودک، پرهیز از عجله و جلوگیری از مضطرب شدن کودک اشاره کرد.وی اظهار می کند: برای این که والد خوبی باشیم باید ویژگی های مثبت کودک را پرورش دهیم، برایش وقت بگذاریم، شنونده خوبی برای حرف های کودک باشیم و شأن و اعتبار خود را حفظ کنیم.
در ادامه مطلب به ارائه چند راهکار از سایت والدگری می پردازیم:
* بهترین راه برای بار آوردن کودکان مسئولیت پذیر این است که خودتان الگوی خوبی برای وی باشید. اگر از او می خواهید وسایلش را سر جایش بگذارد، لباس هایش را مرتب کند و اسباب بازی هایش را جمع کند، خودتان در منزل این کارها را انجام دهید و وسایلتان را دور و بر خانه پرت نکنید.
* دقیقا بگویید از او چه کاری می خواهید و برایش توضیح دهید. به عنوان مثال بگویید الان وقت ناهار است باید بشقاب ها را روی سفره بچینیم و به او نشان دهید چگونه این کار را انجام دهد.
* اولویت ها را مشخص کنید. وقتی تقاضا می کند او را به پارک ببرید بگویید حتما می رویم چون هوا خوب است اما اول باید کارهای منزل را انجام دهم. به او بگویید که شما هم تفریح را دوست دارید اما باید کارها را هم انجام دهید بنابراین متوجه می شود که شما قصد ندارید سر او را گرم کنید بلکه کارها را اولویت بندی کرده اید.
* به جای جملات منفی از جملات مثبت استفاده کنید. به جای «اگر این کارو نکنی...» بگویید «اگر می خواهی بازی کنی اول باید لباس های میهمانی را درآوری»، اگر چند بار این جملات را تکرار کنید، انجام این کارها برایش به شکل یک عادت درمی آید و نیازی نیست مرتب به او یادآوری کنید.
* به تلاشش توجه کنید نه مقدار کاری که انجام داده است. اگر اتاقش را کامل مرتب نکرده یا اسباب بازی هایش را خوب نچیده است، خودتان بقیه کار را انجام دهید. اگر او را سرزنش کنید تصور می کند نمی تواند شما را راضی کند بنابراین دست از تلاش برمی دارد. یادتان باشد هر قدر بیشتر کارهایش را انجام دهد، بر آن مسلط تر خواهد شد.
* از جملات تشویق آمیز استفاده کنید. به عنوان مثال بگویید «دیدم که سعی کردی تمام غذایت را بخوری و بشقابت را در ظرفشویی بگذاری. اما باید این کار را آهسته انجام دهی چون ممکن است بشقاب بشکند».
* تحملتان را بالا ببرید. شلوغ کاری و شیطنت بخشی از دنیای بچه هاست حتی موقع انجام کار بنابراین از کوره در نروید و حتی اگر بچه ها شلوغ کاری کردند بگویید قرارمان این نبوده اما این شلوغ کاری برای یک دفعه قابل تحمل است و برای بار دوم تنبیه خواهد داشت.
* با همسرتان هماهنگ باشید. اگر تصمیمی گرفتید و از فرزندتان خواستید انجامش بدهد، قاطعیت به خرج دهید. با همسرتان هماهنگ باشید و درباره قوانین خانه و انتظاراتتان از کودک به صورت شفاف و واضح با او صحبت کنید.
* تأکید کنید که در قبال انجام کارهایش پاداشی دریافت نمی کند. کودک باید بداند مانند دیگر اعضای خانواده وظایفی دارد که باید انجام بدهد، بدون این که انتظار پاداشی داشته باشد. کارهای خانه یک کار گروهی است که همه در آن شریک هستند و او هم باید بخشی از آن را بر عهده بگیرد. در ابتدا کودک را برای انجام ندادن کارهای محوله تنبیه نکنید بلکه با او وارد مذاکره شوید و بپرسید به کدام کارها علاقه دارد و چرا کاری را که از او خواسته شده، انجام نداده است و برای جبران باید چه کار کند.
یکی از موضوعات مهمی که در حوزه تربیت فرزند مطرح می شود، این است که از چه زمانی می توانیم از بچه ها توقع انجام کاری را داشته باشیم. به عبارت دیگر چه زمانی می توانیم مسئولیت انجام کاری را به عهده فرزندانمان بگذاریم و توقع انجام آن را داشته باشیم.
نظر شما