سلامت نیوز : ابتلاء به دیابت با بیشترین اختلال متابولیسم بدن و افزایش قند خون همراه است كه ممكن است بر اثر كاهش ترشح انسولین از غده لوزالمعده و یا كاهش فعالیت بیولوژیكی آن و یا هر دو ایجاد شود.دیابت به دو دسته تیپ یك، نوع وابسته به انسولین و دیابت تیپ دو یا دیابت غیروابسته به انسولین تقسیم می‌شود دیابت تیپ یك غالباً در جوانان و گاهاً در افراد مسن غیرچاق بروز می‌كند. سلول‌های مترشحه انسولین در این گروه از دیابتی‌ها به هیچ محركی پاسخ نمی‌دهند و الزاماً برای كاهش قند خون به انسولین خارجی نیاز است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایسنا ؛ انسولین در مبتلایان به دیابت تیپ دو،تا حدودی نه به میزان كافی در خون وجود دارد. این دیابت در افراد چاق و غیرچاق به اشكال مختلف تظاهر می‌كند و اغلب به داروهای ضدقند خوراكی پاسخ می‌دهد و در مواردی هم به تزریق انسولین نیاز دارد.

***وجود 200 هزار دیابتی در استان یزد

دكتر «محمد افخمی اردكانی»، مسوول مركز تحقیقات دیابت یزد در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) - منطقه یزد اظهار كرد: یزد با یك میلیون نفر جمعیت، 200 هزار دیابتی دارد.وی گفت: 180 تا 200 هزار نفر در محدوده سنی 25 سال به بالا در استان به دیابت مبتلا هستند و جمعیت مبتلایان به این بیماری در دو جنس (زن و مرد استان) برابر است.مسوول مركز تحقیقات دیابت یزد با تاكید بر ضرورت عدم مصرف فست‌فودها برای پیشگیری و مبتلا نشدن به دیابت گفت: ‌هم‌چنین ورزش كردن می‌تواند از سن ابتلا به دیابت پیشگیری كند.

افخمی ادامه داد: برگزاری جلسات ماهیانه و هفتگی با دیابتی‌ها، برگزاری كلاس‌های آموزشی آشپزی سالم هر دو ماه یك‌بار برای ارگان‌ها و اقشار مختلف مردم و افراد دیابتی، كارگاه‌های تیم وركینگ، سمینارهای بازآموزی بیماران و پزشكان، كارگاه‌های پخت صحیح غذای سالم از فعالیت‌های مركز تحقیقات دیابت یزد است.مسوول مركز تحقیقات دیابت یزد میزان استقبال مردم و بیماران از كارگاه‌ها و دوره‌های آموزشی مركز را مطلوب دانست و از ارگان‌هایی مانند شیلات، بهزیستی، تربیت بدنی، شهرداری، فرمانداری و استانداری خواست تا با در اختیار قرار دادن امكاناتشان به مركز تحقیقات دیابت، امكان آموزش برای پرسنل خود و مردم عادی را فراهم كنند.

***رشد چشم‌گیر بیماران دیالیزی در استان یزد

دكتر «محمدرضا وفایی‌نسب»، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید صدوقی یزد گفت: رشد دیابت در یزد، رشد چشمگیر بیماران دیالیزی در استان را به‌همراه دارد.وی گفت: بیماران دیالیزی از بیماران خاص در حوزه معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكی هستند؛ چون چهار دسته بیماران دیالیزی، هموفیلی، تالاسمی و ام. اس در دسته‌بندی بیماران خاص هستند و هم‌اكنون 320 بیمار دیالیزی، در حوزه معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكی یزد قرار دارند.

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید صدوقی یزد با اشاره به این‌كه همه بیمارستان‌های استان به بخش دیالیز مجهز هستند، ادامه داد: هم‌اكنون 87 تخت دیالیز در استان فعال است و 320 بیمار از خدمات آن بهره‌مند می‌شوند.وفایی‌نسب با بیان این‌كه دیالیز برای این دسته از بیماران رایگان است، در ادامه در خصوص بیماران دیالیزی خاطرنشان كرد: با توجه به رشد دیابت در یزد، رشد بیماران دیالیزی هم در این استان چشمگیر است و در نتیجه آمار دیالیز نیز در یزد رو به افزایش است.

وی افزود: در این راستا مردم و دانشگاه علوم پزشكی باید در مراقبت از كلیه‌ها توجه كافی را داشته باشند بنابراین مردم باید بیماری‌هایی مانند دیابت، فشارخون، گلودردهای چركی و ... از مهم‌ترین عوامل آسیب‌رسان به كلیه‌ها را جدی بگیرند. از سوی دیگر باید به این نكته توجه داشت كه پیوند كلیه شرایط خاصی دارد و دسترسی به كلیه آسان نیست.

***تجهیز مرکز دیابت یزد به دستگاه سونوگرافی داپلر برای بررسی عروق محیطی پای دیابتی‌ها

دکتر«ابوالبقائی»، مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد از تجهیز مرکز دیابت یزد به دستگاه سونوگرافی داپلر برای بررسی عروق محیطی پا ویژه بیماران دیابتی خبر داد.وی با اشاره به شیوع دیابت در کشور به ویژه در استان یزد اظهار كرد: دیابت،عامل زمینه‌ساز برای ابتلاء به دیگر بیماری‌ها نظیر بیماری‌های قلب وعروق، كلیه و عروق چشم و... است که درمان این بیماری‌ها هزینه‌های فراوانی را در پی دارد.مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد با تاکید بر پیشگیری از بروز دیابت، گفت: بیماران دیابتی می‌توانند با فعالیت‌های ورزشی و تغذیه مناسب از بروزاین عوارض پیشگیری کنند.

دکتر ابوالبقایی با اشاره به وجود تنها مرکز دولتی لیزر چشم بیماران دیابتی در مرکز تحقیقاتی و درمانی دیابت یزد افزود: تنها دو مرکز لیزر ویژه درمان عوارض چشمی مبتلایان به دیابت در استان وجود دارد یکی مرکز تحقیقات دیابت، مرکزی دولتی با تعرفه‌ای مناسب و دیگری مركزی واقع در بیمارستان‌های خصوصی با حضور متخصصان مجرب است.وی همچنین از حضور اساتید برجسته دانشگاه در رشته‌های فوق تخصصی غدد، كلیه و متخصصان پوست و چشم در این مرکز برای معاینه و درمان بیماران خبر داد.مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد با اشاره به تجهیز مرکز متبوع به دستگاه بررسی عروق محیطی پای دیابتی گفت: این دستگاه با تقبل بیمه، خدمات خوبی به بیماران دیابتی ارائه می‌کند.

دکتر ابوالبقایی توصیه کرد بیماران دیابتی که عوارض عروق محیطی پا در آنها ایجاد نشده سالیانه یک بار با نظر پزشک متخصص خود نسبت به بررسی عروق پا اقدام كنند.وی هم‌چنین از حضور پزشکان برجسته متخصص داخلی، اعصاب، روانپزشک و جراح و متخصص کلیه و مجاری ادرای برای بیماران دیابتی در آینده نزدیک در این مرکز تحقیقاتی درمانی خبر داد.مدیر مرکز تحقیقات دیابت یزد گفت: سیاست‌های دانشگاه علوم پزشکی شهید صدوقی یزد و ریاست این دانشگاه متمركز بر پیشگیری و درمان دیابت است.دکتر ابوالبقایی ازافرادی که در معرض ابتلا به دیابت هستند، خواست برای بررسی به این مرکز واقع در کوچه اورژانس بیمارستان افشار مراجعه كنند.

***سن بالای 30 سال از علل ابتلا به دیابت بارداری

یك كارشناس مامایی در یزد سن بالای 30 سال را از علل ابتلا به دیابت بارداری برشمرد.«صدیقه علیشاهی» افزود: سلول‌های بدن در دیابت بارداری نسبت به گلوكز(قند خون) تحمل خود را از دست می‌دهد كه البته این وضعیت همیشه برای نخستین بار در دوران بارداری تظاهر می‌كند به‌طوری‌كه در این حالت مادر ممكن است نسبت به شرایط عادی بیشتر تشنه، گرسنه و خسته شود كه همگی از علائم شایع دوران حاملگی است و طبیعی تلقی می‌شود.

وی با اشاره به بی‌علامتی دیابت بارداری افزود: از همین‌رو تقریباً در همه زنان باردار بین هفته‌های 24 تا 28 بارداری تست تحمل گلوكز درخواست می‌شود.این كارشناس مامایی ادامه داد: برای انجام این تست زن باردار در آزمایشگاه یك لیوان شربت گلوكز می‌نوشد و پس از یك ساعت قند خون چك می‌شود. امكان انجام این آزمایش را در هر ساعتی از روز وجود دارد و چنانچه نتیجه آن از حد نرمال و طبیعی بیشتر باشد، انجام آزمایش‌های تخصصی‌تر توصیه می‌شود.علیشاهی افزود: چنانچه زن باردار حداقل یكی از عوامل خطر(ریسك فاكتورها) را داشته باشد باید تست تحمل گلوكز در ماه‌های نخست بارداری انجام شود.

وی گفت: عوامل خطرآفرین، سن بالای 30 سال، سابقه خانوادگی دیابت، سابقه ماكروزومی قبلی (تولد نوزاد بزرگ و با وزن بیشتر از 4 كیلوگرم)، چاقی (اندكس توده بدن بالای 30)، وجود گلوكز در ادرار،‌ تولد نوزاد ناهنجار یا مرده، پر فشاری خون ، سابقه ابتلا به دیابت حاملگی در بارداری‌های پیشین و سقط خودبخودی بدون علت دو نوبت یا بیشتر است.این كارشناس مامایی در ادامه علائم بالینی دیابت حاملگی را پرنوشی،‌ پرخوری، پرادراری، افزایش فشار خون، چاقی، خارش بدن و حملات افزایش قند خون برشمرد.علیشاهی افزود: در اكثر موارد دیابت بارداری علایم و نشانه‌های واضحی ندارد اما در صورت وجود علایم مهم‌ترین آن پرخوری، پرادراری و پرنوشی است.

وی تصریح كرد: عوارضی چون استرس عصبی، عفونت، پر فشاری خون (غالباً در ماه‌های پایانی بارداری)، افزایش خطر مسمومیت حاملگی و زایمان پیش از موعد، همچنین افزایش عمل سزارین و صدمات زایمانی از عوارض دیابت دوران بارداری است.این كارشناس مامایی گفت: هم‌چنین در صورت عدم كنترل قند خون، بروز اختلالات متابولیكی، ناهنجاری‌های مادرزادی، بزرگی و زردی نوزاد و حتی سقط و افزایش مرگ جنینی ازعوارض جنینی دیابت دوران بارداری است.علیشاهی گفت: كودكان متولد شده از مادرانی با دیابت دوران حاملگی با خطراتی چون بروز چاقی در دوران كودكی و بروز دیابت حاملگی در نوزادان دختر مواجه هستند.

وی به مادران باردار توصیه كرد درمان دیابت حاملگی به شدت بیماری بستگی دارد از این‌رو بیمار علاوه‌بر داشتن برنامه غذایی صحیح باید قند خون خود را با استفاده از دستگاه‌های خانگی كنترل قند خون و یا نوارهای حساس به قند خون كنترل كند.این كارشناس مامایی با بیان این‌كه باید در رژیم غذایی، تعادل صحیحی میان پروتئین، چربی و كربوهیدرات وجود داشته باشد، گفت:همچنین ویتامین‌های لازم،‌ مواد معدنی و كالری لازم باید تامین شود.

علیشاهی با توصیه به مادر باردار مبنی بر پرهیز از مصرف مواد شیرین گفت: نتایج مطالعات حاكی از آن است كه فعالیت‌های ورزشی سبك، به بدن در سوزاندن گلوكز كمك می‌كند هم‌چنین سبب كاهش قند خون می‌شود به طوری كه 30 دقیقه فعالیت هوازی نظیر پیاده‌روی در روز برای بسیاری از زنان مبتلا به دیابت حاملگی سودمند است.وی با بیان این‌كه فعالیت‌های ورزشی شدید به همه توصیه نمی‌شود، افزود: برای آگاهی از فعالیت ورزشی مناسب و مفید با پزشك مشورت شود.این كارشناس مامایی خاطرنشان كرد: حدود دو سوم زنان مبتلا به دیابت حاملگی در حاملگی‌های بعدی نیز به این عارضه مبتلا می‌شوند.

***دیابت فاكتور مستعدكننده ابتلاء به بیماری‌های لثه

دكتر «رضا ملا»، یك متخصص بیماری‌های دهان در یزد گفت: اغلب افراد از مشكلات لثه‌ای در بیماران دیابتی اطلاع دارند اما در تاثیر بیماری لثه بر دیابت بی‌اطلاعند در صورتی كه در تحقیقات متعددی تاثیر بیماری لثه بر بیماری دیابت ثابت شده است.وی اظهار كرد: بیماری دیابت می‌تواند تاثیر نامطلوبی بر سایر ارگان‌های بدن داشته باشد و دهان و دندان نیز از ارگان‌های تاثیرپذیر از دیابت است.

این متخصص بیماری‌های دهان مهم‌ترین مساله در خصوص دهان و دندان در افراد دیابتی را بیماری‌های لثه دانست و گفت: بیماران دیابتی استعداد بیشتری نسبت به سایرین در ابتلا به بیماری‌های لثه دارند به‌طوری‌كه در این افراد بافت لثه با تاخیر ترمیم می‌شود. همچنین خونریزی بیشتر لثه، تخریب و تحلیل بافت لثه و بافت نگه‌دارنده دندان‌ها و بروز بیماری‌های لثه در افراد دیابتی بیشتر دیده می‌شود.

دكتر ملا گفت: افراد مبتلا به بیماری دیابت به دنبال ایجاد پلاك میكروبی در دهان سریع‌تر و با شدت بیشتری به تخریب لثه دچار می‌شوند.وی افزود: باورهای غلطی مبنی بر تخریب حتی بافت‌های لثه در بیماران دیابتی وجود دارد كه افراد تصور می‌كنند در صورت داشتن بیماری دیابت، حتماً به بیماری‌های لثه نیز دچار می‌شوند. حال آن كه علت اصلی در بیماری لثه ایجاد پلاك میكروبی در دهان است و دیابت ایجادكننده بیماری لثه نیست بلكه می‌تواند به عنوان یك فاكتور مستعدكننده برای بیماری لثه شناخته شود.

این متخصص بیماری‌های دهان یكی دیگر از بیماری‌های دهان و دندان در افراد دیابتی را خشكی دهان به علت مصرف داروهای دیابت برشمرد و افزود: مخاط دهانی در چنین افرادی حساس‌تر است و چون مخاط خاصیت ضدپوسیدگی برای دندان‌ها دارند، در صورت كم شدن مخاط مشكلات دندانی بروز می‌كند.

دكتر ملا با بیان اینكه‌ آبسه‌های لثه‌ای نیز در افراد دیابتی شایع‌‌تر است، افزود: این شیوع به علت كاهش توان دفاعی بدن افراد دیابتی در مقابل عفونت است.وی ‌تصریح كرد: ‌در افرادی كه بیماری دیابت آنها كنترل شده باشد غالباً این عوارض را انتظار نداریم و عوارض بیماری دیابت از جمله مشكلات دهان و دندان برای افرادی صدق می‌كند كه كنترل مناسبی بر بیماری دیابت خود ندارند.

این متخصص بیماری‌های لثه گفت:‌ اغلب افراد از مشكلات لثه‌ای در بیماران دیابتی اطلاع دارند اما در تاثیر بیماری لثه بر دیابت بی‌اطلاعند چنانچه در تحقیقات متعددی تاثیر بیماری لثه بر بیماری دیابت ثابت شده است به‌طوری‌كه عفونت لثه به دنبال خونریزی و زخم لثه‌ها می‌تواند مانند ایجاد زخم در سایر قسمت‌های بدن برای افراد دیابتی مهم باشد و باید برای بهبود زخم و عفونت به پزشك مراجعه شود.

دكتر ملا با بیان این‌كه بروز هرعفونتی در افراد دیابتی می‌تواند كنترل قند خون را دشوار كند، در ادامه بحث مهم در بروز بیماری لثه را پیشگیری از این بیماری دانست و گفت: بیماری لثه در صورت بروز می‌تواند لثه را برای همیشه مستعد بیماری كند.وی در خصوص پیشگیری و درمان بیماری‌های لثه‌ای توصیه كرد: مسواك زدن روزانه، استفاده صحیح از نخ دندان، معاینه 6 ماه یكبار دهان و دندان سبب پیشگیری از این بیماری‌ها شود و یا در صورت بروز در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود. همچنین در صورت بروز بیماری‌های لثه افراد باید با توجه به تشخیص پزشك به جرم‌گیری دندان و یا جراحی‌های لازم اقدام كنند.

این متخصص بیماری‌های دهان در خصوص خونریزی لثه گفت: افراد باید برای برطرف كردن پلاك میكروبی، مسواك زدن را به طور صحیح و روزانه انجام دهند. این كار در افرادی كه به التهاب لثه دچار هستند به علت خونریزی پس از مسواك زدن انجام نمی‌شود حال آن كه چنانچه فرد تا 10 روز مسواك زدن مداوم را انجام دهد با كاهش میزان خونریزی این عارضه درمان می‌شود.دكتر ملا در خصوص درمان بیماری‌های لثه در افراد دیابتی تصریح كرد:‌ درمان در افراد دیابتی تفاوتی با سایرین ندارد و در افراد دیابتی در صورت تشخیص پزشك برای جراحی باید قند خون فرد دیابتی كنترل شده باشد و برای كاهش احتمال عفونت در این افراد باید اقدامات خاص درمانی انجام شود.

* احتمال ابتلای دیابتی‌ها به آب مرواردی دو تا چهار برابر بیش از دیگران

* شیوع بیشتر عارضه كم‌خونی عصب بینایی در بیماران دیابتی

دكتر «ابوالقاسم رستگار»، یك جراح و متخصص چشم در یزد گفت: در افراد دیابتی دو تا چهار برابر بیشتر از افراد نرمال كدر شدن عدسی و به دنبال آن آب مروارید رخ می‌دهد.وی دیابت را یكی از چهار علت عمده كاهش دید و حتی نابینایی در جهان برشمرد و افزود: آب مروارید و آب سیاه از عوارض دیابت است.این جراح و متخصص چشم گفت: معاینه عمومی بخش‌های مختلف چشم، ارزیابی دید رنگ و بررسی میدان دید برای تشخیص علائم ناشی از دیابت ضروریست.رستگار با بیان اینكه شبكیه نخستین بخش درگیر چشم براثر ابتلاء به دیابت است، گفت: این مشكل با نوع محل و شدت ضایعه اختلالات دید متفاوت است.

وی از دیگر اختلالات ناشی از قند خون را بالنی شدن عروق كوچك شبكیه برشمرد و افزود: در این عارضه خون از دیواره عروق آسیب‌دیده به خارج نشت و بیماری شبكیه‌ای زمینه‌ای ایجاد می‌شود و در صورت تجمع این مایع در قسمت شبكیه (منطقه حساس بینایی) اختلال دید شدیدتر است از همین‌رو اكسیژن‌گیری شبكیه مختل و در نتیجه عروق جدید برای تامین میزان اكسیژن مورد نیاز در شبكیه تشكیل می‌شوند كه این عروق جدید به مراتب شكننده‌تر و قابلیت تراوش بیشتری دارند و گاهی به خونریزی داخل چشم و تاری ناگهانی دید منجر می‌شوند كه این حالت را مرحله تكثیری دیابت در چشم می‌نامند.

این جراح و متخصص چشم تجمع نوعی چربی به‌صورت منطقه‌ای در پلك، فلج شدن عضلات خارج چشمی كه حركات چشم را تنظیم می‌كند را از درگیری قسمت‌های دیگر چشمی غیر از شبكیه برشمرد و افزود: ‌حدقه چشم در بیماران دیابتی بیشتر مساعد عفونت‌های قارچی خاص است، قرنیه در این بیماران حس كمتری دارد، عنبیه به دنبال بیماری قند ممكن است محل تجمع عروق اضافی شود كه این خود عاملی برای ایجاد آب سیاه است،عدسی در افراد دیابتی با میزان قند خون بالا به اختلال انكساری دچار شده و افرادی با دید طبیعی به كاهش دید دچار می‌شوند كه باید از نظر قند خون بررسی شوند.

رستگار كدر شدن عدسی را از تغییرات دیگر چشمی براثر ابتلاء به دیابت برشمرد و افزود: ممكن است این عارضه به آب مروارید منتهی شود به‌طوری‌كه در افراد دیابتی دو تا چهار برابر بیشتر از افراد نرمال كدر شدن عدسی و به دنبال آن آب مروارید رخ می‌دهد و زمان بروز و آغاز آن از سنین كم است.وی اظهار كرد: عصب بینایی در بیماران دیابتی بیشتر مستعد ابتلاء به عارضه «كم‌خونی»(ایسكمی) است كه در مواردی كاهش دید نیز به همین علت است.

این جراح و متخصص چشم درمان خاص عوارض چشمی ناشی از دیابت را كنترل قند خون، درمان لیزری و جراحی شبكیه دانست و گفت: مناسب‌ترین اقدام عملی در بیماران مبتلا به عوارض قند خون در چشم درمان با اشعه لیزر سبز است كه درمانی اساسی و نتیجه‌بخش است و در چندین جلسه عملی به آسانی و سرپایی انجام می‌شود و انجام نشدن آن در شرایط لازم زیان‌های ‌جبران‌ناپذیری را در پی دارد.دكتر رستگار با بیان این‌كه چنانچه میزان دید، ثابت و كنترل شود و یا بدتر نشود، اشعه لیزر می‌تواند به افزایش دید منجر شود، یادآور شد: به‌هنگام اشعه درمانی درد خفیفی احساس می‌شود و حتی پس از آن در شرایطی به علت تورم نواحی مركزی شبكیه، میزان دید اندكی كاهش می‌یابد و حتی دید در شب تا حدودی مختل و تشخیص رنگ‌های مختلف با مشكل روبرو می‌شود كه همه این عوارض نسبت به نتیجه درمان ناچیز است چون نتیجه در بیش از دو سوم موارد مثبت گزارش شده است.