این درحالی است كه آموزش‌هایی با مبنای تغذیه سالم، كه بر تغییر روش‌های زندگی تكیه دارد، چند سالی است در كشور ما باب شده و اجرای طرح‌های نوین، رفته رفته، موجب به‌وجود آمدن فضاهای آموزشی مدرن و كارآمدی شده است كه در فضای ایرانی و مناسب با مخاطب ایرانی، شكل گرفته است.
در این میان یكی از تازه‌ترین طرح‌هایی كه با همكاری مشترك دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت و دفتر سلامت خانواده، در حال اجراست، «طرح بومی‌سازی برنامه‌های غذایی» نام گرفته است و به كوشش متولیان امر تغذیه در چند استان كشور مراحل مقدماتی را می‌گذراند.
دكتر سید مرتضی صفوی – مدیركل دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت – با اشاره به لزوم آموزش‌های عملی در زمینه ارتقاء سطح تغذیه جامعه می‌گوید: «این موضوع كه آموزش‌های عملی را برای تحقق اهداف تغذیه مدنظر داشته باشیم، كاری است كه پیش از این نیز با آموزش‌های پخت غذای سالم برای بچه‌هایی كه از شیر گرفته می‌شوند. در خانه‌های بهداشت، انجام شده است و در حال حاضر طرح بومی‌سازی برنامه‌های غذایی، گام تازه‌ای است كه امیدواریم نتیجه آموزش‌های تئوری را چند برابر كند.»
همدان، پرچم‌دار اصلاحات
دكتر مینا مینایی، كارشناس ارشد تغذیه و مدیر گروه مادر و كودك، كه سرپرستی اجرای طرح را برعهده دارد، معتقد است كه توصیه‌های تغذیه‌ای اگر بومی شوند، ضمانت اجرای بیشتری خواهند یافت، چراكه تهیه غذای سالم یا استفاده از مواد غذایی كه دسترسی به آنها ساده است، پیچیدگی خاصی ندارد و به‌خصوص برای كسانی كه در مناطق محروم‌تر به‌سر می‌برند، یادگیری پخت غذای سالم با استفاده از مواد غذایی اولیه‌ای كه به شكل روزانه، پیش از این هم استفاده می‌كرده‌اند، با استقبال مواجه خواهد شد. چه كسی را می‌توانید مثال بزنید كه بتواند سطح سلامتی خود را به‌راحتی ارتقا بدهد و از آن سرباز زند؟»
وی در ادامه به شكل اجرای این طرح اشاره می‌كند و می‌گوید: «طرح بومی‌سازی برنامه‌های غذایی، در حال حاضر برای كودكان زیر 5 سال در تمام استان‌ها در حال پیگیری است و ما به‌عنوان اولین قدم از دانشگاه‌های استان‌های مختلف خواسته‌ایم تا با كمك كارشناسان تغذیه استان و كارشناسان كودكان هر مركز، اطلاعات مربوط به غذاهای بومی مورد استفاده برای كودكان زیر 5 سال همان منطقه را جمع‌آوری كنند تا ما در مراحل بعدی با استفاده از برنامه‌های كامپیوتری میزان مواد مغذی، پروتئین‌ها، انرژی و... این غذاها را ارزیابی كنیم و در جایی كه كمبود وجود دارد، راهكاری عملی با استفاده از مواد غذایی همان منطقه اجرا كنیم.»
دكتر مینائیان با بررسی روند مثبت اجرای این طرح از استان همدان به‌عنوان استان پیشگام در جمع‌آوری اطلاعات یاد می‌كند و معتقد است كه طرح مذكور در سایر استان‌ها نیز در حال پیگیری است.
دكتر مینائیان در پاسخ به چگونگی اصلاحات تغذیه‌ای و اینكه آیا غنی‌سازی هم در خلال این طرح صورت می‌گیرد یا خیر، می‌گوید: در طرح بومی‌سازی برنامه غذایی كودكان، ما به غنی‌سازی نمی‌پردازیم بلكه سعی می‌كنیم تا كمبودهایی كه در برنامه غذایی منطقه‌ای وجود دارد با استفاده از مواد غذایی قابل دسترس در همان منطقه جبران كنیم، به‌عنوان مثال اگر در تغذیه تكمیلی یا غذای سفره‌ای كه در منطقه خاصی طبخ می‌شود، درصد آهن پائینی وجود دارد سعی می‌كنیم با استفاده از گوشت، جگر و یا سایر منابع غذایی آهن‌دار، این مشكل تغذیه‌ای را حل كنیم یا اگر انرژی غذایی پایین است، راهكاری مثل افزودن كره به غذای كودك را پیشنهاد می‌كنیم.»
دوره آزمون و خطا گذشته است
دكتر سیدضیاءالدین مظهری، متخصص تغذیه و رئیس انجمن تغذیه ایران، با اشاره به گام‌های مثبتی كه در سال‌های اخیر در زمینه بومی‌سازی دانش تغذیه صورت گرفته است، می‌گوید: «این قدم‌ها كه در راستای بومی‌سازی دانش تغذیه برداشته می‌شود، بسیار امیدواركننده است چراكه تا پیش از این تمام دریافت‌های ما در زمینه تغذیه، برگرفته از دانش غربی‌ها بود و اگر ما بتوانیم این دانش را با خواستگاه‌های اقلیمی هماهنگ كنیم، انتقال اطلاعات بسیار راحت‌تر می‌شود.»
وی در ادامه به این موضوع اشاره می‌كند كه مسأله تغذیه و بهبود برنامه‌های غذایی از طریق ایجاد تغییرات كوچك و مؤثر در شیوه زندگی در بعد جهانی، حرف اول را می‌زند و محققان امروزه به این نتیجه رسیده‌اند كه تغذیه‌درمانی یكی از مؤثرترین راه‌های كنترل بیماری‌های غیرواگیر محسوب می‌شود تا جایی كه بسیاری از كارشناسان، ریشه بسیاری از این بیماری‌های غیرواگیر را تغذیه غلط برشمرده‌اند.
دكتر مظهری همچنین اضافه می‌كند: «در همین راستا، اگر شناختی جامع از باورهای قدیمی و عادات غذایی استان‌های مختلف به دست آوریم كه ریشه در هزاره دارد و نقاط قوت آنها را گسترش دهیم و نقاط ضعف را برطرف كنیم، نه‌تنها از هدر رفتن هزینه‌های خانوار جلوگیری می‌كنیم بلكه به پیشگیری از بروز بیماری‌ها می‌پردازیم كه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.
او همچنین از همكاری دانشگاه‌های علوم پزشكی با خانه‌های بهداشت و همگام شدن كارشناسان كودك و تغذیه به‌عنوان برگ برنده‌ای در اجرای این طرح یاد می‌كند و معتقد است كه دوره نتیجه‌گیری از روی آزمایش‌های آزمون و خطا به‌سر آمده است و اگر با انجام چنین طرح‌هایی، پژوهش در مملكت ما ریشه بگیرد، وضعیت مطلوب‌تری در انتظار همگان است.
این همان Local Food است
دكتر مسعود كیمیاگر، متخصص تغذیه و مدیر گروه تغذیه دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، هم این موضوع را كه غذاهای بومی را جایگزین غذاهای وارداتی كنیم، مثبت ارزیابی می‌كند و می‌گوید: «درواقع اینكه اشكالات غذایی را كه به شكل روتین و هر روزه به بچه‌ها می‌دهیم، برطرف كنیم، بسیار عملی‌تر از آن است كه از پایه و بنیان غذای جدیدی را جایگزین كنیم چراكه انجام اصلاحات كوچك همیشه كارسازتر بوده است.»
وی در ادامه به كارهای تحقیقاتی كه پیش از این در این زمینه و با همت انستیتو تغذیه ایران انجام گرفته است اشاره می‌كند و می‌گوید: «درواقع این غذاهای محلی و بومی همان Local Foodها هستند كه ما پیش از این هم تجربه استفاده از خوراك‌های عدس به همراه سایر غلات و حبوبات مفید برای مادران باردار و كودكان را در منطقه اسلامشهر داشته‌ایم كه با نتایج مثبتی در ارتقای سلامت مادران باردار و تولد نوزادان سالم، همراه بوده است، لذا طرح، طرح خوبی است اما نحوه اجرای آن می‌تواند نتایج را مثبت یا منفی كند.»
در این میان سایر كارشناسان تغذیه و بهداشت نیز همگی معتقدند كه طرح بومی‌سازی برنامه غذایی كودكان زیر 5 سال ازجمله طرح‌هایی است كه در صورت اجرای صحیح نتایج مثبتی را دربرخواهد داشت اما بدبینی آنها از آنجایی شروع می‌شود كه اغلب طرح‌های این‌چنینی با عدم پیگیری‌های بعدی از سوی متولیان امر، در مراحل میانی، رها می‌شود و تنها صرف هزینه‌ای انجام می‌شود و طرح موفقی، نیمه‌كار می‌ماند.
نظر شما