سلامت نیوز : مرضیه وحید دستجردی، در مصاحبه تفصیلی با خبرنگار بهداشت و درمان فارس، که حدود یک ساعت و 40 دقیقه طول کشید، دستاوردهای دوره مدیریتش را تشریح کرد او در این مصاحبه از اقدامات وزارت بهداشت برای تکمیل شبکه بهداشت و درمان شهری و روستایی، افزایش پذیرش دانشجویان علوم پزشکی در اکثر رشته ها برای تأمین نیروی تخصصی مورد نیاز در کشور،حل مشکل قدیمی، زباله های بیمارستانی، ساخت و ساز و نوسازی بیمارستانهای فرسوده به خصوص در تهران، اجرای برنامه دندانپزشک خانواده، تلاش برای حذف رابطه مالی بین پزشک و بیمار و رایگان شدن خدمات درمانی در بخش دولتی گفت.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از فارس ؛ اما شاه بیت سخنان وی اجرای برنامه پزشک خانواده بود که به قول خودش انقلاب و تحول اساسی در نظام سلامت است که به قول فردی که خود را «وزیر پزشک خانوده» نامیده است، بسیاری مشکلات نظام سلامت کشور را حل می‌کند، این بار از او پرسیدیم که از مشکلات و معضلات نظام سلامت بگوید که باز هم سخن به پزشک خانواده افتاد. انگار به اعتقاد اولین وزیر زن جمهوری اسلامی همه اتفاقات، برنامه‌ها، معضلات و گرفتاریها با این برنامه گره خورده است.

فارس: مهمترین دستاوردهای حوزه سلامت را اشاره کردید مهمترین معضل نظام سلامت کشور ما چیست؟

وحید دستجردی: شاید مهمترین مسئله ما این است که بتوانیم برنامه پزشک خانواده را در سراسر کشور بر اساس دستورالعمل نسخه 02 اجرا کنیم و استقرار دهیم. این مهمترین مسئله اساسی وزارت بهداشت است. اگر بتوانیم برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع را در کل کشور در شهرها و روستاها مستقر کنیم. کل معضلات سیستم بهداشت و درمان کشور رفع می‌شود.

اولاً دسترسی مردم به خدمات سلامت بیشتر می‌شود.پاسخگویی به مردم هم بیشتر می‌شود و می‌توانیم بگوییم پاسخگویی به مردم به حد ایده‌آل خودش می‌رسد.بودجه و اعتبار خوبی برای اجرای این برنامه تأمین می‌شود. سازمان‌های بیمه‌گر برای سلامت مردم و مشارکت جدی‌تر می‌شود. دولت مشارکت جدی می‌کند و به این ترتیب هزینه‌های پرداخت از جیب مردم برای سلامت به شدت کاهش می‌یابد.

فارس: بسیاری از مزایای پزشک خانواده حتی با جزییات آن تاکنون اعلام شده است و شما هم به آن اشاره کردید اما در مورد برنامه پزشک خانواده مباحث و حرف و حدیث‌های زیادی وجود دارد که شما هم از آن اطلاع دارید.این برنامه از زمان برنامه توسعه چهارم مطرح بود و به دلایلی اجرا نشد و با اشکالات اجرایی مواجه شد. اما می‌دانیم در سال گذشته و بعداز گزارش شما در هیئت دولت درباره این برنامه، با دستور رئیس جمهوری اجرای این برنامه در کشور و به خصوص در شهرها کلید خورد. رئیس جمهور بالاخره دستور اجرای این برنامه را صادر کرد و از شما خواست که این برنامه را به جای پنجساله، دوساله و تا پایان کار دولت دهم اجرا کنید.

اما مسئله این است که با وجود امیدهای زیادی که به این برنامه بسته شده است این امیدها با بیم‌های جدی هم مواجه است و با وجودی اینکه شما و بسیاری از صاحبنظران، برنامه پزشک خانواده را تنها نسخه شفابخش نظام بیمار بهداشت و درمان کشور می‌دانید؛ مشکلات زیادی در مسیر راه است. از جمله مباحث مالی و اعتباری این برنامه که هنوز خیلی دقیق اعلام نشده و با ابهامات زیادی مواجه است. نگرانی‌هایی هم وجود دارد که بیمه‌ها مثل گذشته اعتبارات را با تأخیر پرداخت کند.هنوز گروه‌های مهمی از جامعه پزشکی به خصوص پزشکان متخصص و همین طور پرستاران و ماماها نسبت به نحوه اجرای این برنامه انتقاد دارند. از طرف دیگر بسیاری از مردم و کارشناسان معتقدند که هنوز شرایط و مقدمات اجرای این برنامه در کشور فراهم نشده است.

مسئله دیگر خود مردم هستند که طبق فرهنگ موجود بسیاری از آنها هنوز می‌خواهند هنگام بیماری مستقیم نزد پزشک متخصص یا فوق تخصص برود. حتی برخی مردم می‌گویند ما پزشک عمومی را قبول نداریم. به هر حال چه بخواهیم و چه نخواهیم این تفکر و فرهنگ عامه در بین گروه‌هایی از مردم وجود دارد و به هر حال عده‌ای این برنامه را نوعی محدودیت تلقی می‌کنند.

همه این نگرانی‌ها از یک طرف، نگرانی جدی دیگر این است که بسیاری از دلسوزان حوزه سلامت که به برنامه پزشک خانواده دل بسته‌اند، نگران شکست اجرای این برنامه به علت شتابزدگی در اجرای آن هستند اگر به هر دلیل طی دو سال آینده و حتی بیشتر این برنامه شکست بخورد؛ مهمترین استراتژی و برنامه نجات نظام سلامت کشور برای همیشه از بین می‌رود. بنابراین به نظر می‌رسد شما ریسک بزرگی را قبول کرده‌اید. شما این ریسک را قبول دارید‌ یا نه و برنامه شما برای رفع موانع و این نگرانی‌ها چیست؟ به خصوص اینکه خیلی از موانع در حوزه اختیارات وزیر بهداشت نیست و ممکن است برای شما گران تمام شود. شما نگران نیستید؟

وحید دستجردی: ببینید، کارهای بزرگ، کارهای پرریسکی هستند. یعنی اگر آدم یک جا بنشیند و بخواهد همه چیز امن و امان باشد نباید دست به هیچ کاری بزند. شما هر حرکتی بکنید، این حرکت ممکن است برای شما یکسری عوارض داشته باشد و ممکن است در هر حرکتی آسیب ببیند. هر چه کار بزرگتر باشد ریسک و عارضه آن هم بیشتر است.

کار بزرگ حتماً کار سختی است ولی ما باید مرتباً علف‌های هرز را از جلوی راه هرس کنیم و برداریم. باید مسیر را هموار کنیم تا کار جلو برود. ضمن اینکه اگر ایده آلی منظرمان باشد از ترس اینکه این ایده‌آل و این هدف بسیار مهم و حیاتی محقق نشود کاری نکنیم و هیچ وقت شروع نکنیم و بگوییم اگر عمل کردیم و شکست خوردیم هدف بزرگمان مخدوش می‌شود و بالاخره این قبه نور از بین می‌رود و تیره و تاریک می‌شود در این صورت هیچ وقت عمل نمی‌کنیم و در این صورت چه فرقی به حال ما دارد. همین وضعیت فعلی می‌ماند.

ما باید عمل کنیم؛ باید حرکت کنیم اینکه امروز بنشینیم غصه بخوریم که در آینده چنین و چنان می‌شود؛ هیچ وقت کار عاقلانه‌ای نیست. کار عاقلانه این است که ما باید یک دورنما و چشم انداز وسیع را که می‌بینیم از حالا مقدمات و تمهیدات آن را آماده کنیم. همه ساز و کارهایی را که لازم دارد، فراهم کنیم. از همه نیروهایی که می‌توانن به ما کمک کنند کمک بگیریم. توکل به خدا کنیم، حرکت کنیم و پا در مسیر بگذاریم، جلو برویم هرکجا هم که مانعی پیش آمد آن مانع را سعی کنیم با قوت و قدرت از جلو پایمان برداریم. اینکه بنشینیم بگوییم یک برنامه خیلی مهمی داریم و این برنامه خیلی عالی است اما از ترس اینکه شکست بخوریم حرکت نکنیم به نظر من کار عاقلانه‌ای نیست.

فارس: برای حل این مشکلات چه فکری کردید؟

وحید دستجردی: من نمی‌دانم چرا برخی‌ها می‌خواهند سنگ اندازی کنند آن زمانی که پزشک خانواده نمی‌خواست انجام شود و روی زمین مانده بود همه ما از سؤال می‌کردند که چرا پزشک خانواده اجرا نشد. حالا که می‌خواهیم برنامه پزشک خانواده را اجرا کنیم، پاشنه‌هایمان را ورکشیده‌ایم، عصایمان را هم دستمان گرفته‌ایم، کوله بارمان هم برداشته‌ایم و همه به همه با هم داریم حرکت می‌کنیم، حالا می‌گویند اگر چنین یا چنان شد، یا این کار ریسک دارد، خب بله ریسک دارد. هر کاری که بزرگ باشد ریسک دارد. این کار تحول و انقلاب در نظام سلامت است. حتماً ریسک دارد بنده آبروی خودم که هیچ، آبروی گروه خودمان را هم در وزارت بهداشت برای این کار گذاشته‌ایم. آبروی دولت در گرو این برنامه است. ما باید حرکت کنیم. اگر موفق شدیم فبها المراد. برای این مردم خدمت کردیم و اگر خدایی نکرده موفق نشدیم فدای سر مردم.

ما دلمان می‌خواهد برای مردم کاری کنیم اگر قرار باشد ما نتوانیم کاری انجام دهیم و بگذاریم برای دولت بعد، دولت بعد هم از ترس اینکه شکست بخورد، بگذارد برای دولت بعد. هیچ وقت اتفاقی نمی‌افتد. البته این طور نیست که این برنامه قابل اجرا نباشد. کاملاً قابل انجام است اما همه باید به هم کمک کنیم. امروز خوشبختانه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی پای کار است. نسخه 02 پزشک خانواده را هم امضا کرده‌اند. وزیر این وزارتخانه هم می‌گوید من خودم به این برنامه اعتقاد دارم و برای همین پیگیری می‌کنم. سازمان‌های دیگر هم باید پای کار باشند حداقل به ما اعلام می‌کنند که پای کار هستند. رئیس جمهوری هم که یک حمایت جدی معنوی تا به حال از این برنامه داشته است و ان شاءالله حمایت جدی مادی هم خواهد کرد. برای مردم هم قطعاً اجرای برنامه پزشک خانواده به نفعشان است. اما در مورد مراجعه مستقیم مردم به پزشک متخصص ما راه مراجعه مردم به پزشک متخصص را سد نکرده ایم. 

فارس: ولی هزینه‌اش را باید خودشان پرداخت کنند.

وحید دستجردی: بله، هزینه‌اش را باید خودشان پرداخت کنند مگر همین الان وقتی کسی پیش پزشک متخصص می‌رود. آیا اولا همه پزشکان متخصص با بیمه ها قرارداد دارند. نه، اکثر قریب به اتفاقشان قرارداد ندارند. آنهایی هم که قرارداد دارند، مگر بیمه چقدر از هزینه آنها را می‌پردازد، اگر به عنوان مثال ویزیت پزشک 20 هزار تومان باشد، بیمه 3 هزار و یا 4 هزار تومان آن را بیشتر نمی‌پردازد. بقیه را که حدود 16 هزار تومان است مردم از جیب خودشان می‌پردازند. بنابراین آن مسیر هست و کسی این مسیر را مسدود نمی‌کند.

پزشکی هم که نخواست بیاید در برنامه پزشک خانواده آزاد است. مردم هم آزاد هستند. منتهی این برنامه مشوقی است که وقتی مردم وارد آن می‌شوند. اولاً در سطح اول که پزشک خانواده است مردم حتی برای دارو هیچ هزینه‌ای از جیبشان نمی‌دهند ضمن اینکه برای هر فرد یک پرونده تشکیل می‌شود و همه اطلاعات زندگی فرد در دست پزشک خانواده است. حالا اگر یک نفر پیش پزشک خانواده برود و بگوید مثلاً گلویم درد می‌کند، پزشک خانواده این طور نیست که فقط گلویش را نگاه کند، دارویی بنویسد و بگوید خداحافظ.

پزشک خانواده تمام پرونده و سابقه بیمار را دارد و همه را بررسی می‌کند. هر خطری که ممکن است فرد را تهدید کند، مدنظر قرار می‌گیرد و مراقبت می‌کند. درست است که این پزشک،‌پزشک  عمومی است اما پزشکی است که دوره پزشک خانواده را طی کرده است.

ما آموزش‌های لازم را به آنها ارائه می‌کنیم و مرتباً کارشان را رصد می‌کنیم. به صورت مداوم برای آنها برنامه‌ریزی‌های متعددی انجام می‌شود. ضمن اینکه برای تعدادی از آنها دوره‌های MPH و تخصص پزشک خانواده گذاشته‌ایم تا بتوانند بدون آزمون وارد دوره تخصص بشوند. در دوره تخصص پزشک خانواده این فرد حتی در مورد برخی از کارهای تخصصی داخلی و جراحی هم آموزش می بینند. تا دیگر نیاز نباشد برای هر کاری به پزشک متخصص یا بخش‌های دیگر ارجاع شود.

اگر پزشک خانواده تخصص لازم را برای درمان بیمار نداشت می‌تواند به طور مستقیم او را به پزشک متخصص یا فوق متخصص ارجاع کنند اما اگر بیماری مستقیم پیش پزشک متخصص یا فوق تخصص برود، باید هزینه کلانی را از جیبش بپردازد. و اگر از طریق پزشک خانواده ارجاع شود، فقط 10 درصد هزینه را می‌پردازد. تازه در سیستم هم سرگردان نمی‌شود. پس این برنامه به نفع مردم است.

ما راه اول را( که بیمار مستقیم نزد پزشک متخصص برود) سد نمی‌کنیم راه اول وجود دارد، اما پزشکان زیادی از این برنامه استقبال کردند. مثلًا در دانشگاه علوم پزشکی تهران ما 1040 پزشک خانواده می‌خواهیم که تاکنون 880 نفر ثبت نام کردند. 154 نفر آنها برای عقد قرارداد به بیمه معرفی شدند.

این کار خیلی بزرگی است و ما برای اجرای آن پزشک کم نمی‌آوریم. پزشکانی که علاقه‌مند بودند و تمایل داشتند وارد این برنامه می‌شوند و هر کس هم که نخواست هیچ حقی از او ضایع نمی‌شود. ولی پزشکانی که بیایند ما برای آنها مشوق‌هایی در نظر گرفته‌ایم که هم سطح علمی آنها بالا می‌رود و می‌توانند دوره‌های تخصصی بیشتری را بگذرانند و هم درآمد خوبی پیدا کنند. درآمد ماهانه پزشکان خانواده بین 5 میلیون تا 9.5 میلیون تومان خواهد بود و این به منطقه جغرافیایی و دوری و نزدیکی آن به مراکز شهرها بستگی دارد. علاوه بر آن اگر جمعیت تحت پوشش پزشک خانواده سالمتر باشد، و همان طور اگر تعداد سالمندان، زنان باردار و کودکان بیشتری تحت پوشش داشته باشد، باز هم دریافتی او بیشتر می‌شود.

برای پزشکان متخصص هم که وارد این طرح می‌شوند اگر در بخش دولتی باشند، برای هر ویزیت 3 برابر تعرفه دولتی پرداخت می‌شود و اگر در بخش خصوصی باشند برای هر ویزیت معادل یک تعرفه خصوصی و یک تعرفه دولتی اضافه پرداخت می‌شود. تا مشوقی باشد و پزشکان متخصص هم وارد برنامه پزشک خانواده و نظام ارجاع بشوند. در مورد این مبالغ هم به بیمه‌ها گفته‌ایم تا به صورت 3 ماهه به دانشگاه‌های علوم پزشکی پیش پرداخت کنند.

فارس: الان این برنامه را در چند دانشگاه شروع کرده‌اید، پیش‌پرداخت کرده‌اند.

وحید دستجردی: دارند شروع می‌کنند. برای همین گفته‌ایم پزشکان خانواده با بیمه قرارداد ببندند. چون اگر قرارداد نبندند پیش‌پرداخت، پرداخت نمی‌شود. پس این برنامه به نفع پزشکان هم است ضمن اینکه رابطه مالی بین پزشک و بیمار هم حذف می‌شود. بیمار حداکثر 10 درصد هزینه را به عنوان فرانشیز به پزشک متخصص پرداخت می‌کند. در مورد پزشک خانواده هم که همه خدمات رایگان است و چون رابطه مالی بین پزشک و بیمار به صفر می‌رسد بنابراین پزشک از هرگونه اتهامی مبرا می‌شود و فشاری هم به گرده مردم نمی‌آید.

اکنون سازمان‌های بیمه‌گر اعلام می‌کنند که ما هم پای کار هستیم وزارت تعاون هم قطعاً پشت کار است، معاونت راهبردی ریاست جمهوری هم پشت کار است و وقتی می‌گویند حمایت می‌‌کنیم،‌حتماً این کار را انجام می‌دهند. آقای رئیس جمهور هم دستور داده است که این کار حتماً باید تا پایان این دولت انجام شود. پس بنابراین هزینه های آن را هم تأمین می‌کند. چه چیزی بهتر و بالاتر از دغدغه سلامت مردم امیدواریم که با اجرای این برنامه بتوانیم دغدغه مقام معظم رهبری را که فرمودند مردم به جز درد بیماری رنج دیگری نداشته باشند محقق کنیم.

فارس: برای اجرای کل این برنامه چقدر اعتبار می‌خواهید؟ برآورد کرده‌اید؟

وحید دستجردی: اعتبار آن را ما برآورد کرده‌ایم ولی برآورد ما به تنهایی کفایت نمی‌کند. دوستان ما در سازمان‌های بیمه‌گر هم دارند، روی این موضوع کار می‌کنند. وزارت تعاون، کار، رفاه اجتماعی و معاونت وزارت راهبردی ریاست جمهوری هم جلسات متعددی برای برآورد هزینه این برنامه دارد. اما به تدریج جلو می‌رویم یکدفعه همه 75 میلیون نفر ایرانی زیر پوشش این برنامه قرار نمی‌گیرند. بنابراین به تدریج مشخص می‌شود که چقدر پول لازم است.

فارس: اما ظاهراً قرار است سال آینده همه جمعیت کشور زیر پوشش این برنامه باشد، بنابراین اعتبار کل این برنامه باید در قانون بودجه سال آینده بیاید.

وحید دستجردی: در مورد اعتبار کل این برنامه باید با جاهایی که گفتم به توافق برسیم،‌وقتی به توافق رسیدیم رقم آن را اعلام می‌کنیم. هنوز نمی‌توانیم بگوییم کل بودجه این برنامه چقدر است.

فارس: یکی از ابهاماتی که در مورد این برنامه وجود دارد این است که برخی گروه‌ها مانند زنان، اطفال و بیماران خاص به خدمات تخصصی نیاز دارند. آیا اینها هم باید ابتدا به پزشک خانواده مراجعه کنند؟

وحید دستجردی: هر جا که لازم باشد، پزشک خانواده فرد را به پزشک متخصص ارجاع می‌دهد. در مورد موارد زنان و اطفال هم پیش‌بینی‌های لازم در برنامه شده است. اما باید اول به پزشک خانواده که پزشک عمومی است مراجعه کنند و او بیمار را به متخصص یا فوق متخصص ارجاع می‌کند. همه کارها باید از کانال پزشک خانواده انجام شود با این حال اگر خانمی باردار بود به صورت روتین کارهای او به متخصص زنان ارجاع می‌شود و این مسائل در سیستم پیش‌بینی شده است.

فارس: ماماها چطور؟

وحید دستجردی: ما در تیم پزشک خانواده ماما و پرستار را به عنوان دستیار پزشک عمومی در نظر گرفته‌ایم. اینها کار تخصصی مامایی یا پرستاری نمی کنند و حالت دستیار دارند و خدمات تخصصی پرستاری یا مامایی را انجام نمی‌دهند. خدمات مامایی در شبکه بهداشت و درمان در جای خودش تعریف شده است. ماماهایی که در شبکه هستند، کار بهداشتی و تخصصی خودشان را انجام می‌دهند اما در تیم پزشک خانواده کار دستیار پزشک را انجام می‌دهد.

فارس: فکر می‌کنید ماماها این موقعیت را بپذیرند؟

وحید دستجردی: بله، ببینید، ما الان 30 هزار مامای بیکار در کشور داریم. می‌توانم بگویم همین تعداد هم ماما در شبکه بهداشتی کشور هستند که برای کشور کفایت می‌کند. با اجرای این برنامه می‌توانیم این 30 هزار مامای بیکار را بکار بگیریم و با توجه به اینکه در برنامه پزشک خانواده باید کسانی باشند که کمک کار پزشک باشند؛ گفتیم ماما یا پرستار می‌تواند دستیار پزشک عمومی باشد. اما چون تعداد پرستاران بیکار کم است بنابراین آن 30 هزار مامای بیکار در این برنامه به عنوان دستیار پزشک به کار گرفته می‌شود.

فارس: ولی ماماها در دانشگاه آموزش‌های دیگری دیده‌اند.

وحید دستجردی: به هر حال قرار نیست ماماها به عنوان دستیار پزشک کار پرستار را انجام دهند یا برعکس.

فارس: در واقع شما فقط یک نوع اشتغالزایی را برای ماماها در نظر دارید.

وحید دستجردی: بله، یک نوع اشتغالزایی برای ماماهاست ضمن اینکه ما حتماً می‌خواستیم در کنار پزشک چه خانم و چه آقا حتما یک خانم وجود داشته باشد. ماماها آموزش های خوبی برای مسائل بهداشتی دیده‌اند که در اینجا به درد می‌خورد و از جمله بهترین گروه‌هایی هستند که می‌توانند در این برنامه به مردم خدمت کنند. بنابراین ما حداقل با این کار 25 هزار ماما را به کار می‌گیریم.

بعضی ماماها هستند که به ما می‌گویند حاضریم با 100 هزار تومان و یا 200 هزار تومان حتی در بایگانی کار کنیم اما در این برنامه وارد سیستمی می‌شوند که با آموزش‌های دانشگاهی آنها بی‌ارتباط نیست و در هر صورت در گروه خدمات سلامت هستند.

کسانی که از حوزه مامایی می‌آیند و با این کار مخالفت می‌کنند چون خودشان شغل دارند و گاهی حتی چند شغل دارند، درآمد خوبی هم دارند، به فکر کسانی که بیکار و گرفتار هستند، نیستند. خیلی از این ماماهای بیکار درس خوانده‌اند. برخی از آنها در دانشگاه آزاد درس خوانده‌اند و بعضاً برای تحصیلشان هزینه‌های کلانی داده‌اند و حالا حاضرند حتی با حقوق خیلی کم فقط شغل داشته باشند.

فارس: معضل دیگر حوزه سلامت که خیلی تکرار می‌شود این است که می‌گویند سلامت جزو اولویت‌های دولت نیست و به همین علت قوانین آن اجرا نمی‌شود و بودجه‌های کافی تخصیص نمی‌دهند. برخی می‌گویند علت آن این است که فقط یک پزشک در هیئت دولت وجود دارد، همین‌طور است؟

وحید دستجردی: در دولت با توجه به اینکه دکتر احمدی‌نژاد می‌خواهد برنامه پزشک خانواده را در این دولت اجرا کند، حتماً بودجه و اعتبار لازم را هم اختصاص می‌دهد.می‌گوید ما می‌خواهیم که برنامه‌های سلامت ارتقای جدی داشته باشد و در برنامه‌های متعدد رونمایی از دستاوردها و برنامه‌های مختلف بهداشتی، درمانی و دارویی هم که نیاز به حمایت داشته باشد، شرکت می کند. حمایت معنوی می‌کند و البته به دنبالش حمایت مادی هم می‌آید. همین الان رئیس جمهوری دستور داده است که 30 میلیارد تومان برای تامین هزینه کاشت حلزون شنوایی اختصاص داده است.

فارس: 1500 نفر پشت نوبت کاشت حلزون هستند.

وحید دستجردی: الان 1600 نفر شده‌اند. حالا چقدر از این اعتبار اختصاص پیدا کند، نمی‌دانم اما به هرحال دستور آن را داده است. این‌ها همه علامت حمایت دولت از بخش سلامت است، تمام اعضای کابینه حامی سلامت هستند. امکان ندارد بنده چیزی را در مورد سلامت در دولت مطرح کنم و اعضای کابینه به آن رای ندهند. بعضی مواقع رای صددرصدی می‌دهند و همیشه رای می‌دهند تا به حال موردی نبوده که من پیشنهادی بدهم و در دولت رآی نیاورد. هم رئیس جمهور و هم معاون اول و هم وزرا در بعد سلامت مردم دیدگاه روشن دارد، البته امیدواریم بودجه‌ها تخصیص پیدا کند زیرا گاهی بودجه‌ها گذاشته می‌شود بعد به علت مشکلات و محدودیت‌ها، تخصیص‌ها کم و کسر می‌شود. اگر بودجه برنامه پزشک خانواده دیده شود و تخصیص‌های آن به موقع داده شود معلوم می‌شود که سلامت اولویت اول دولت است.

فارس: رده بندی مشخصی از نظر این اولویت‌ها وجود ندارد؟

وحید دستجردی: من خودم بررسی نکردم، ببینم سلامت اولویت چندم دولت است ولی از روی تخصیص‌ها می‌فهمیم که چقدر اولویت دارد. بالاخره یارانه دارو داریم، بودجه‌های واکسن را داریم.بودجه‌ درمانی و بیماران صعف‌العلاج را داریم همین طور اعتبارات مورد نیاز برای ماندگاری پزشکان در مناطق محروم و پزشک خانواده را نیاز داریم. اینها جزو ردیف‌های بودجه‌ای موردنیاز ما هستند. اگر تخصیص‌های آن را به صورت صددرصدی یا حتی 95 درصدی بدهند معلوم می‌شود که سلامت اولویت دولت است و من امیدوارم این طور بشود.

فارس: در مورد سیاست جمعیتی کشور، شما اعلام کردید که برنامه تنظیم خانواده و کنترل جمعیت حدف شده است و برنامه جدیدی برای سلامت باروری داریم. دقیقاً ‌چه کاری و چه برنامه‌ای انجام می‌شد که اکنون حذف شده است.

وحید دستجردی: ببیند بالاخره برنامه‌های تنظیم خانواده الان دیگر طوری نیست که وزارت بهداشت بخواهد کاری انجام دهد برنامه‌های کنترل جمعیت را مردم خودشان دارند انجام می‌دهند. ممکن است در گذشته در سالهای 64 و 65 وزارت بهداشت شروع کننده برنامه‌های کنترل جمعیت بوده باشد. ولی دیگر تداوم این برنامه‌ها به خصوص در این اواخر با وزارت بهداشت نبوده است.مردم خودشان یا ازدواج نمی‌کردند یا دیر ازدواج می‌کردند یا دیر بچه‌دار می‌شدند یا پیشگیری می‌کردند.بالاخره ما مسائل مختلفی از این قبیل داریم که بیشتر مسائل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی هستند.

فارس: بودجه کنترل جمعیت که گفتید حذف شده چقدر بود؟

وحید دستجردی: در این سه سال که من آمده‌ام بودجه برنامه کنترل جمعیت وزارت بهداشت حدود 16 میلیارد تومان بود و این بودجه فقط برای مناطق خاصی از کشور صرف می‌شد چون بقیه مناطق کشور نیازی به برنامه کنترل جمعیت نداشتند. مردم خودشان کنترل می‌کردند مثلاً در شهرها ما اصلاً کاری برای کنترل جمعیت مردم انجام نمی‌دادیم. مردم خودشان انجام می‌دادند. فرهنگ شده است. ما وقتی دیدیم سال گذشته در فرمایشات مقام معظم رهبری و بعد از آن رئیس جمهوری مسئله افزایش جمعیت مطرح شد. اصلاً این ردیف را عوض کردیم و گفتیم دیگر برنامه کنترل جمعیت نداریم و باید برویم روی برنامه سلامت باروری کار کنیم. این برنامه برای ارتقای سلامت نوزادان، درمان ناباروری و سلامت مادران است.

مشکلات جدی در این زمینه وجود دارد الان بسیاری از زنان در سن بالا ازدواج می‌کنند و برای بچه‌دار شدن مشکل دارند. مسائلی هم در مورد بیماریهای ژنتیک و فامیلی وجود دارد. همین طور برنامه‌های تشخیص‌های قبل از تولد، ترویج تغذیه با شیر مادر را داریم که اگر اعتبار برنامه سلامت باروری را بدهند برای آن استفاده می‌کنیم. بودجه‌ای که برای این کار خواسته‌ایم و هنوز به ما نداده‌ایم 19 میلیارد تومان است.

فارس: اما نزدیک به 10 روش پیشگیری از بارداری وجود دارد که وزارت بهداشت آنها را به مردم معرفی کرده است و مراکزی هم وجود دارند که برخی از این خدمات را در بخش دولتی به مردم ارائه می‌کنند.

وحید دستجردی: دیگر این مراکز وجود ندارد. وقتی ردیف بودجه و برنامه‌ای نباشد اگر کسی خواست کنترل کند خودش می‌رود و می‌خرد. بالاخره یک وسیله است دیگر باید برود و خودش از داروخانه بخرد اما در سیستم دولتی وزارت بهداشت هیچ روش پیشگیری از بارداری ندارد.

فارس: مشاوره قبل از ازدواج چطور؟

وحید دستجردی: مشاوره قبل از ازدواج فرق می‌کند. می‌آیند یکسری صحبت می‌کنند و می‌روند پولی هم نمی‌خواهد اما بقیه موارد را مردم باید خودشان از جیب‌شان پرداخت کنند.

فارس: رتبه ما از نظر شاخص‌های سلامت در دنیا چند است؟

وحید دستجردی: زا نظر شاخص‌های بهداشتی ما لیدر منطقه هستیم.

فارس: از نظر عدالت در سلامت و پرداخت از جیب هم همین طور؟

وحید دستجردی: در دنیا کشورهایی که در منطقه ما هستند همین‌طور کشورهای آفریقایی‌، آسیایی و اروپای شرقی بسیاری از آنها اصلاً آمار و شاخصی درباره مسائل بهداشتی و درمانی به سازمان بهداشت جهانی ارائه نمی‌دهند. تنها کشورهایی که آمار می‌دهند اروپا و آمریکا هستند.

بروید ببینید آیا ترکیه آمار می‌دهد آیا ترکیه آمار ایدز، سالک و مالاریای خودش را می‌دهد. تازه ترکیه یک کشور پیشرفته‌ای است بقیه که هیچی آمار انفلوانزای H1N1 را در منطقه فقط ما می‌دهیم و برخی کشورهای اروپایی، دیگر هیچکی آمار نمی‌دهد.

بنابراین اصلاً ما نمی‌توانیم بگوییم در دنیا چندم هستیم. آمار اغلب کشورها دروغ است. آماری هم که به سازمان بهداشت جهانی می‌دهند دروغ است. من دو بار به مصر سفر کردم وضعیت بهداشتی آن افتضاح است ولی آماری که به سازمان بهداشت جهانی می‌دهند از ایران بهتر است. دروغ می‌گویند. ما اصلاً نیازی نداریم خودمان را با این کشورها مقایسه کنیم واقعیت این است که از نظر شاخص‌های بهداشتی ما یک رشد عجیب و غریب داریم. چطور می‌شود میزان مرگ و میر زنان باردار طی 30 سال از 240 در صد هزار تولد زنده به 21 در صد هزار تولد زنده برسد. در تمام شاخص‌های بهداشتی ما رشد اول منطقه را داریم.ما به جایی رسیده‌ایم که دیگر نگاه نمی‌کنیم سازمان بهداشت جهانی چه می‌گوید که فلان کار را بکنیم یا نکنیم ما الان برای خودمان ایده و برنامه داریم.

فارس: یعنی رتبه‌بندی سازمان بهداشت جهانی را قبول ندارید.

وحید دستجردی: قبول داریم. چون بالاخره می‌خواهیم در سطح جهانی بالا برویم بالاخره به عنوان یک ظاهر و ویترین وجود دارد. ولی زمانی می‌خواستیم خیلی در سازمان بهداشت جهانی بدرخشیم اما الان نمایندگان سازمان بهداشت جهانی که به ایران می‌آیند من به آنها می‌گویم حرفهای شما دیگر «دمده» شده است. ما خیلی جلوتر از این حرفها هستیم.در مورد شاخص‌های بهداشتی ما خیلی عالی هستیم حتی از ترکیه هم بهتر هستیم. ترکیه فقط شهرهایش را تزئین کرده است و روستاهایش را بروید ببینید افتضاح است.

فارس: شاخص ما از نظر عدالت در سلامت را نگفتید.

وحید دستجردی: بله در مورد شاخص عدالت در سلامت ما پائین هستیم. البته عدالت در سلامت نه، فقط در شاخص هزینه پرداخت از جیب مردم پائین هستیم. این یکی از شاخص‌های عدالت در سلامت است و شاخص‌های دیگری هم دارد. مثلاً در مورد دسترسی مردم به خدمات هیچ جای دنیا شبکه بهداشتی و درمانی ما را که در همه جای کشور و حتی روستاها گسترده است ندارد. هیچ جا. اما هزینه پرداخت از جیب مردم بالاست برای اینکه همیشه سازمانهای بیمه‌گر خودشان را کنار کشیده‌اند و نمی‌خواهند پول خرج کنند. دولت‌ها هم وقتی سازمانهای بیمه‌گر خودشان را کنار می‌کشند و درخواست پول ندارند از خدا می‌خواهند دولت‌ها هم پول کمی می‌دهند. هر چه از طرف دولت خرج نشده مردم از جیب خودشان پرداخت کردند.

فارس: پس رتبه جهانی 123 ایران در مورد عدالت در سلامت را قبول ندارید؟

وحید دستجردی: نه. مثلاً آن کشور آفریقایی یا عراق و ترکیه یا مصر که رتبه‌اش از ما بهتر است. وضعیتشان بهتر است، این طور نیست. ترکیه فقط از نظر سیستم درمانش از ما بهتر است چون مردم در سیستم درمان ترکیه یک ریال هزینه نمی‌کنند اما بهداشت‌شان خراب است. ولی در مورد درمان همه هزینه‌ها را دولت ترکیه می‌پردازد.

فارس: یکی از برنامه‌های دولت در حوزه آموزش عالی مسئله تفکیک جنسیتی‌است اما شما با آن مخالفت کردید، چرا؟

وحید دستجردی: من مخالفت نکردم نمی دانم چرا می‌گویند مخالفت کردی اما ما نمی‌توانیم در بیمارستانها تفکیک جنسیتی داشته باشیم چون در مورد بیماران تفکیک جنسیتی نداریم و همه مردم اعم از زن و مرد به بیمارستان مراجعه می‌کنند. شما نمی‌توانید بگویید در بیمارستان شریعتی فقط خانم‌ها یا فقط آقایان مراجعه کنند. آموزش‌های گروه پزشکی ما هم در بیمارستان است.

دانشجویان پزشکی از سال دوم وارد بیمارستان می‌شوند حتی در سال اول هم بسیاری از آموزش‌ها داخل بیمارستان است. دانشجو چون در بیمارستان آموزش می‌بیند. عملاً مجبور است با اشخاص مختلف مردم سر و کار داشته باشد. اما به خاطر اینکه مراعات حال زنان را بکنیم چون ممکن است افرادی علاقه‌مند باشند برای درمان پیش همجنس خودشان بروند. برنامه داریم. اما تمام خدمات پزشکی، پیراپزشکی، مشاوره و غربالگری همگی باید در یک جا انجام بشود که مثلاً خانمها مجبور نباشند برای مسائل زنان و زایمان یکجا بروند و برای چشم و گوش و حلق و بینی به بیمارستان دیگری بروند. بنابراین تصمیم گرفتیم که در هر دانشگاه علوم پزشکی یک بیمارستان جامع زنان هم ایجاد کنیم که همه پرسنل آن زن باشند و خانمها احساس آرامش کنند. اما در بیمارستانهای تخصصی و فوق‌تخصصی امکان اینکه تفکیک جنسیتی بکنیم نداریم.

13 بیمارستان جامع زنان در حال ساخت و توسعه است. چند دانشگاه هم این بیمارستان را ساخته‌اند که در شهرهای اصفهان، مشهد، تهران و شیراز هستند. البته در شیراز یک بیمارستان هست که قرار است توسعه پیدا کند. چون بیشتر خدمات آن در حوزه زنان و زایمان است و قرار است سایر رشته‌ها هم به آن اضافه شود. در تمام بیمارستان های زنان که دایر می‌شود. تمام خدمات رشته‌های تخصصی زنان به  آنان ارائه می‌کند و تمام این خدمات به وسیله پرسنل زن ارائه می‌شود. امیدواریم این 13 دانشگاه علوم پزشکی دیگر هم این کار را شروع کنند و البته باید تمام 50 دانشگاه علوم پزشکی کشور هرکدام یک بیمارستان جامع زنان داشته باشند.

فارس: این بیمارستانها تا کی افتتاح می‌شوند؟

وحیددستجردی: همه آنها الان کار را شروع کردند البته ما از آنها خواسته‌ایم که به دنبال ساخت و ساز جدید نروند چون کار طولانی می‌شود به آنها گفته‌ایم که بیمارستان‌های دیگری را که می‌تواند تغییر کاربردی بدهند یا بیمارستان‌هایی که می‌توانند تخلیه کنند یا بیمارستان‌های جدید را برای این کار تحویل بگیرند و در صورتی که امکان اینکه این بیمارستانها به بیمارستان جامع زنان تبدیل شود این کار را انجام دهند. اما در مورد تفکیک جنسیتی به عنوان مثال در قم تصمیم گرفتند که بیمارستان شهید بهشتی را زنانه کنند اما بیماران تصادفی را که می‌آوردند بیماران زن را به بیمارستان شهید بهشتی می‌بردند و بیماران تصادفی مرد را به بیمارستان دیگری می بردند.

بدین ترتیب خانواده‌ها را از هم جدا می‌کردند که این برای خودش معضلی شده بود. بنابراین در مورد آموزش‌های پزشکی این طور نیست که بتوانیم تفکیک جنسیتی کنیم در خیلی از رشته‌ها مثلاً دندانپزشکی ما 50 دانشجو داریم فقط 3 تای آنها آقا هستند. چطور می‌توانیم برای 3 نفر کلاس بگذاریم؟ در اغلب کلاسها دانشکده‌های پزشکی هم بالای 70 درصد دانشجویان خانم هستند.

اگر بخواهیم جدا کنیم استاد باید دو بار سر کلاس برود حتی اگر ترمی هم جدا کنیم باید یک ترم یک سوم دانشجویان بیایند و یک ترم دو سوم. ضمن اینکه آموزش‌های ما در عرصه خدمات است و بعداً همین پزشکان باید در بیمارستان به همه بیماران اعم از زن و مرد خدمات بدهند. با این حال گفته‌ایم که در هر بخش در کنار یک پزشک مرد یک پزشک زن هم باشد که اگر بیماری خواست پزشک همجنسش او را ببیند بتوانیم نیاز همه را پاسخ دهیم. برای ما پاسخگویی به مردم مهم است ولی اینکه تفکیک جنسیتی به طور کامل اجرا کنیم امکانپذیر نیست.