سلامت نیوز : با وجود واگذاری بیش از 40‌میلیارد دلار قرارداد توسعه میادین نفت و گاز در منطقه آزادگان و پارس جنوبی به شرکت‌های مختلف چینی و تاخیر این شرکت‌ها در اجرای پروژه‌های چند ده‌میلیاردی که بارها مورد اعتراض مسوولان و کارشناسان نفتی کشور قرار گرفته، حالا اما طبیعت و تنوع زیستی بی‌همتای هورالعظیم در منطقه نفتی آزادگان هم بی‌نصیب از آسیب چینی‌ها نمانده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق ؛ تصاویر تهیه شده از محوطه کارگاهی یکی از کمپانی‌های چینی مستقر در تالاب هورالعظیم (میدان نفتی آزادگان) نشان می‌دهد که صید و زنده‌گیری گونه لاک‌پشت فراتی - یکی از کمیاب‌ترین گونه‌های لاک‌پشت ایران – برای تهیه نوعی غذای سنتی چینی موسوم به «سوپ لاک‌پشت لاک‌نرم» نه تنها شایعه نبوده که بلکه مدت‌هاست در جریان است و همچنان ادامه دارد. با این حال هنوز مشخص نیست چرا سازمان حفاظت محیط‌زیست با وجود اطلاع از این موضوع در برابر این اقدام پیمانکار چینی و وزارت نفت ایران سکوت اختیار کرده است.

موضوع صید و زنده‌گیری لاک‌پشت فراتی که از کمیاب‌ترین گونه‌های لاک‌پشت ایران در منطقه به شمار می‌رود از شش ماه قبل بارها توسط برخی محیط‌بانان محیط‌زیست و حتی برخی کارمندان وزارت نفت در هورالعظیم به اطلاع خبرنگار روزنامه «شرق» رسید اما تا این زمان هیچ تصویر و مدرکی دال بر صحت این ادعا در اختیار نبود و برخی مسوولان و کارشناسان اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان نیز با وجود تایید موضوع حاضر به ارایه اطلاعات نبودند.

تلاش خبرنگار «شرق» نیز برای بازدید از تالاب هورالعظیم به دلیل نظامی بودن منطقه و حضور پیمانکاران متعدد نفتی در هورالعظیم بارها بی‌نتیجه ماند اما نتیجه گفت‌وگو با برخی کارگران و کارشناسان مستقر در منطقه نشان داد که با وجود واکنش ایرانی‌ها نسبت به سرو این غذا در محوطه آشپزخانه چینی‌ها، کارگران چینی همچنان کار خود را انجام می‌دهند و با پرداخت وجه ناچیز به ساکنان فقیر و بومی منطقه، آنها را برای صید لاک‌پشت لاک‌نرم در تالاب هورالعظیم ترغیب می‌کنند. در همین حال یکی از کارشناسان شرکت نفت مستقر در منطقه که نخواست نامش فاش شود به خبرنگار «شرق» گفت: سال گذشته در پی شدت گرفتن صید غیرقانونی لاک‌پشت‌ها از هورالعظیم که گفته می‌شود گونه‌ای در خطر انقراض است، ظاهرا محیط‌بانان این موضوع را به اطلاع اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان رساندند و از این رو جلسه‌ای با حضور مدیران شرکت نفت مستقر در منطقه و اداره کل محیط‌زیست استان خوزستان در تاریخ 24 خرداد ماه سال 90 تشکیل شد و تذکرات لازم از سوی مدیر کل وقت محیط‌زیست به شرکت نفت داده شد تا پیمانکار چینی را از این اقدام منصرف کند اما باز هم صید لاک‌پشت‌ها ادامه یافت. وی افزود: لاک‌پشت تنها گونه جانوری نیست که چینی‌ها برای غذا استفاده می‌کنند. آنها از سگ‌های ولگرد و گرازهای موجود در حاشیه نیزارهای تالاب هم برای تهیه غذا استفاده می‌کنند و برای این کار از روستاییان و بومیان بهره می‌برند. این کارشناس در ادامه می‌افزاید: سال گذشته یک دستگاه خودرو پیکاپ در حالی که تعدادی لاک‌پشت فراتی در آن موجود بود، توسط محیط‌زیست توقیف شد که نتیجه آن همان جلسه مشترک محیط‌زیست و نفتی‌ها بود ولی به نظر می‌رسد برای جلوگیری از این تخلفات نیاز به برخوردهای جدی و قهریه و نظارت بیشتر توسط محیط‌زیست است که تاکنون صورت نگرفته و تنها به همان جلسه و چند نامه در سال گذشته بسنده کردند.

به گفته این کارشناس مسوول، لاک‌پشت‌ها به دلیل اینکه گفته می‌شود یک غذای اشرافی محسوب می‌شود تا آمدن مدیران این شرکت چینی معمولا در سطل‌ها نگهداری می‌شوند و وقتی مدیری چینی از تهران به منطقه می‌آید این لاک‌پشت‌ها برای سوپ لاک‌پشت مورد استفاده آشپزهای چینی قرار می‌گیرد به همین دلیل کارگران ظاهرا کمتر این غذا را می‌خورند و اگر قرار باشد غذایی غیراز غذای معمول بخورند از گرازها و سگ‌های شکار شده استفاده می‌کنند.

چرا لاک‌پشت فراتی؟
لاک‌پشت فراتی با نام علمی Rafetus euphraticus یکی از 10 گونه لاک‌پشت شناسایی شده در ایران است که در آخرین رده‌بندی اتحادیه جهانی حفاظت در فهرست گونه‌های در خطر انقراض جهان به ثبت رسیده است. از این 10 گونه، 5 گونه در دریا، 2 گونه خشکی زی و 3 گونه هم ساکن آب‌های شیرین داخلی هستند. در این میان تنها لاک‌پشت فراتی است که از لاک‌نرم بهره برده و چون چینی‌ها بزرگ‌ترین مصرف‌کننده لاک‌پشت‌های نرم در جهان هستند و انگار حالا بعد از حضورشان در ایران نیز قرار نیست ترک عادت کنند ، این بار به لاک‌پشت‌های کمیاب فراتی ایران روی آورده‌اند. هانیه غفاری، دانشجوی دکترای محیط‌زیست که بیش از 10 سال است روی لاک‌پشت فراتی در ایران ، عراق و ترکیه پژوهش انجام داده به «شرق» می‌گوید: لاک‌پشت فراتی همان‌گونه که از نامش پیداست ساکن دجله و فرات و سرشاخه‌های این رودخانه است. در ایران، عراق، ترکیه و نیز سوریه پراکندگی دارد. در ایران این نوع لاک‌پشت در رودخانه‌های دز، کرخه، کارون، تالاب هورالعظیم و شادگان در خوزستان زیست می‌کند.
وی می‌افزاید: متاسفانه پژوهش‌ها روی این‌گونه لاک‌پشت بسیار محدود بوده و در عراق و ترکیه به دلیل اوضاع نامناسب امنیتی و دغدغه‌های دیگر تاکنون کار منسجمی انجام نشده، درترکیه نیز فقط یک نفر روی این موضوع کار کرده است. این پژوهشگر خزنده‌شناس بزرگ‌ترین تهدید لاک‌پشت فراتی را در کشورهای منطقه تخریب زیستگاه با تخلیه فاضلاب و احداث سدهای متعدد عنوان می‌کند و می‌افزاید: بحث تخلیه فاضلاب به رودخانه‌ها در خوزستان بسیار جدی است اما ساخت سدها نیز می‌تواند زیستگاه‌های ساحلی که مورد استفاده لاک‌پشت‌ها برای تخمگذاری قرار می‌گرفتند را نابود کند.

او در پاسخ به این پرسش که آیا تاکنون در جریان تحقیقات خود به موردی از صید لاک‌پشت‌ها برای تهیه غذا برخورد کرده، می‌گوید: در ایران این‌گونه مصرف غذایی ندارد اما بارها از برخی مردم بومی شنیدم که ظاهرا چینی‌ها لاک‌پشت‌های هورالعظیم را می‌گیرند ولی متاسفانه امکان بازدید از این منطقه و تحقیقات بیشتر تاکنون برایم میسر نشده و دانسته‌های من نیز تنها به همین شنیده‌ها ختم شده ولی در اینکه چینی‌ها این کار را می‌کنند شکی نیست. وی می‌افزاید: سوپ لاک‌پشت لاک‌نرم در چین و دیگر کشورهای جنوب شرق آسیا یکی از غذاهای‌گران‌قیمت است. در چین یک گونه لاک‌پشت لاک‌نرم که می‌توانیم آن را گونه خواهری لاک‌پشت فراتی خودمان بدانیم به نام Rafetus swenhoel زیست می‌کرد که آنقدر برای تهیه غذا مورد استفاده‌های تجاری قرار گرفت که نهایتا منقرض شد. متاسفانه از این‌گونه تنها یک فرد باقی مانده و سال‌هاست که دانشمندان در ویتنام و چین در جست‌وجوی فرد دیگری از این جمعیت هستند تا با این ماده باقیمانده جفت‌گیری کند اما هنوز موفق نشدند. در حال حاضر این لاک‌پشت تنها در باغ وحش سوزو در چین نگهداری می‌شود.

این محقق با ذکر این نکته که تاکنون بیش از 20 گونه لاک‌پشت لاک‌نرم در جهان شناسایی شده، می‌افزاید: در عین حال دیگر گونه‌های لاک‌پشت لاک‌نرم به وفور در چین پرورش داده می‌شود تا به عنوان غذای مورد علاقه چینی‌ها در رستوران‌ها سرو شود از این رو چین بزرگ‌ترین مصرف‌کننده انواع لاک‌پشت لاک‌نرم در جهان است.
او می‌گوید: چینی‌ها با لاک‌پشت یک سوپ سنتی تهیه می‌کنند و حتی قبل از آن در حالی که حیوان زنده است گردن لاک‌پشت را می‌برند و خونش را می‌خورند چون معتقدند خون لاک‌پشت عمرشان را زیاد می‌کند و باعث تاسف است اگر در ایران نیز با ذخایر زیستی و گنجینه‌های طبیعی کشورما این‌گونه رفتار کنند.

سوپ لاک‌پشت یک غذای سنتی در استان آنهویی چین است که سال‌هاست به یکی از هشت غذای اصلی و سنتی چینی‌ها بدل شده است. براساس آمارهای موجود تنها تا سال 2007 بیش از یک‌هزار مزرعه پرورش لاک‌پشت لاک‌نرم در چین موجود بوده که اقدام به پرورش لاک‌پشت لاک‌نرم برای تهیه غذای مورد علاقه چینی‌ها می‌کرد. از این رو در سال‌های اخیر قیمت این غذا به دلیل فراوانی تولید تا حد زیادی کاهش یافته است. آمارهای دیگری نیز نشان می‌دهد از سال 2008 تاکنون هر ساله 128‌میلیون لاک‌پشت لاک‌نرم روانه رستوران‌های این کشور شده است. اما برخی گونه‌ها هستند که همچنان از قیمت بالایی در چین برخوردارند.

چرا پای چینی‌ها به هورالعظیم باز شد؟
اینکه پای چینی‌ها چطور به هورالعظیم باز شد، بر‌می‌گردد به مصوبه شورای‌عالی اقتصاد و مصوبه هیات دولت در سال 1387. در این زمان دولت تصمیم گرفت 7500 هکتار از تالاب هورالعظیم در ایران را به مدت 30 سال به وزارت نفت واگذار کند و از سازمان محیط‌زیست و سازمان جنگل‌ها نیز خواست تا دو ماه دیگر این مصوبه را اجرایی کنند. هر چند در مصوبه دولت اشاره‌ای به تالاب هورالعظیم نشده بود و صحبت از منطقه آزادگان بود اما ناگفته پیدا بود که این عرصه جایی نیست جز تالاب زخم‌خورده هورالعظیم. تالابی که گوشه‌ای از مجموعه تالاب‌های بین‌النهرین در غرب آسیا بوده و اکنون 90‌درصد آن از بین رفته تا منشا ریزگردهای آسمان ایران و کشورهای منطقه باشد و تنها کمتر از 10‌درصد آن در ایران باقی مانده و از سال‌ها قبل نیز شرکت نفت در صدد اکتشاف نفت در این منطقه بود. در همین زمان نگارنده بارها با درج گزارش از این اقدام، نسبت به نابودی تنها قسمت باقیمانده تالاب هورالعظیم هشدار داد اما مسوولان سازمان محیط‌زیست تنها موضوع را انکار می‌کردند. سازمان محیط‌زیست زمانی متوجه اهمیت موضوع شد که دیگر زمان برای چانه‌زنی گذشته بود و باید تالاب را دو دستی تقدیم وزارت نفت می‌کرد و در قبال 19 شرط 7500 هکتار از این اراضی را به وزارت نفت می‌داد.

اما این شروط نیز عملی نشد و حالا دلاور نجفی، معاون اسبق سازمان محیط‌زیست در سال 1387 خود معترف است که وزارت نفت تعهداتش را عملی نکرد. از این بدتر حضور پیمانکاران چینی در منطقه بود. پیمانکارانی که نه تنها تعهدات‌شان را در قبال دولت ایران به جا نیاوردند و در نتیجه تعلل‌های بی‌دلیل‌شان تنها باعث شدند‌میلیاردها دلار سرمایه ایران یا از بین برود یا نصیب طرف عراقی در میدان نفتی آزادگان شود. حالا حتی به تنوع زیستی ایران هم رحم نمی‌کنند و کمر همت به نابودی یکی از گونه کمیاب ایران و منطقه بسته‌اند. این در حالی است که لاک‌پشت فراتی از گونه‌های در خطر انقراض جهان قرار دارد و اگر قرار باشد در کنار تخریب زیستگاه و انواع آلودگی‌ها و فاضلاب‌ها که زیستگاه این حیوان را محاصره کرده، همین اندک جمعیت باقیمانده هم سر از سفره و شکم چینی‌ها درآورد، شاید دیگر تا کمتر از پنج سال دیگر چیزی از این حیوان باقی نماند و همان‌گونه که لاک‌پشت نرم خودشان را تا سر حد انقراض خوردند و نابود کردند، لاک‌پشت فراتی را هم نابود کنند. در این میان آنچه شگفت‌آور است سکوت سازمان محیط‌زیست در برابر پیمانکاران متخلف خارجی است که تنوع زیستی ایران را هدف قرار داده‌اند. امروز لاک‌پشت و گراز، شاید فردا قورباغه و وزغ و پس‌فردا گربه‌سانان ایرانی! فقط بستگی به این دارد که پروژه بعدی چینی‌ها در کدام نقطه ایران باشد.

برچسب‌ها

نظر شما

شما در حال پاسخ به نظر «» هستید.
captcha