سلامت نیوز :آمار بالای طلاق نشان می‌دهد پدران و مادران جوان امروز با اختلالات روانی و رفتاری متعددی دست به گریبانند و با این كه در زمان رشدشان زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه ساده‌تر و كم‌خطرتر بوده، اما باز روانشان از معرض آسیب دور نمانده است، حال با وجود این همه تنوع رسانه‌ای، بازی‌های رایانه‌ای، اینترنت و تهاجم فرهنگی بیگانگان كه كودكان ما را نشانه گرفته است آینده جامعه ما چگونه خواهد بود؟

به گزارش سلامت نیوز به نقل از جام جم ؛ مدرنیسم، واژه‌ای كه با شنیدنش پیچیدگی، سرعت و عظمت در ذهن تداعی می‌شود، با سرك كشیدن به تمامی روزنه‌های زندگی امروز، تغییرات شگرفی در سبك زندگی خانواده‌ها پدید آورده و یك خانه‌تكانی همه جانبه را می‌طلبد.این پدیده حتی در حوزه فرزندپروری نیز تأثیر گذاشته و والدین را دچار سردرگمی كرده است. در دنیای امروز، پیشرفت دانش روان‌شناسی، باورها و اندیشه‌های نو و سیل اطلاعات، مرز باورهای سنتی را در نوردیده و لزوم سازگار ساختن و آماده‌سازی كودكان را با شرایط موجود بیشتر آشكار می‌كند.

پدران و مادران امروز، از یك سو با انبوه اطلاعات روان‌شناسی كه از رادیو، تلویزیون، روزنامه‌ها و كتاب‌های متنوع كسب می‌كنند روبه‌رو هستند و از سوی دیگر نمی‌توانند نسخه‌های پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌های با تجربه را درباره تربیت فرزندان فراموش كنند بنابراین در میان نظریات و توصیه‌های گوناگون كه گاه متناقض نیز هستند، سرگردان می‌مانند.كسب دانش درباره روش صحیح تربیتی و اعمال شایسته آن به آموزش‌ها و نسخه‌های تخصصی نیاز دارد كه همخوان و در اندازه دنیای پیچیده عصر ما باشد، پس این دانش باید فراتر از اطلاعات پراكنده رسانه‌ای یا باورهای سنتی قرار گیرد. به راستی برای پرورش فرزندانی سالم و شاداب در میان این همه پراكندگی دنیای صنعتی چه باید كرد؟

آزیتا چهری، كارشناس ارشد روان‌شناسی برای تشریح پاسخ به این سوال، ابتدا به اهمیت سلامت روانی والدین اشاره می‌كند و می‌گوید: با مطالعه همه جوانب بیماری‌های روانی و حتی جسمی در می‌یابیم علل و ریشه این اختلالات به خانواده برمی‌گردد. اضطراب، عدم اعتماد به نفس، افسردگی، وسواس، بدبینی، ترس و... همه و همه به وضعیت روانی و روش فرزندپروری والدین بازمی‌گردد. خانواده نقش اساسی در حفظ و سلامت روانی، اجتماعی و جسمانی كودكان دارد و اولین و مهم‌ترین بافت اجتماعی برای رشد انسان محسوب می‌شود.

او روش فرزندپروری خانواده‌ها را كلید موفقیت یا عدم موفقیت در تربیت صحیح فرزندان می‌داند و این اصطلاح را چنین تعریف می‌كند: «منظور از شیوه فرزندپروری، روش‌هایی است كه والدین برای تربیت فرزندان خود به كار می‌گیرند، نگرش‌هایی كه نسبت به فرزندان خود دارند و معیارها و قوانینی كه برای آنها وضع می‌كنند.»این دانش آموخته روان‌شناسی، روش‌های فرزندپروری را نسبت به فرهنگ، نژاد و گروه‌های اقتصادی متغیر می‌داند و می‌افزاید: باید دانست شیوه‌های نامناسب فرزندپروری منشأ بسیاری از اختلالات روانی در كودكانی می‌شود كه در آینده وظیفه خطیر پدر و مادر بودن را تجربه خواهند كرد و مسلما والدینی كه خود دچار اختلالات روانی باشند نخواهند توانست فرزندانی با روح و روان سالم پرورش دهند.

یافته‌های علمی را به كار ببندیم

اریكسون، پیاژه، بولبی، اسكینر و ده‌ها نفر دیگر از دانشمندان، روان‌شناسان و محققان برجسته‌ای هستند كه پژوهش‌های بی‌شماری درخصوص اهمیت دوران كودكی در بروز ویژگی‌های روانی انسان‌ها انجام داده و یافته‌ها و نظریات خود را در صدها كتاب و مقاله ارائه كرده‌اند كه بارها نكات پراكنده‌ای از آنها را از زبان روان‌شناسان و نویسندگان علمی یا در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی شنیده‌اید.حاصل مدت‌ها تحقیق و تلاش آنها سال‌هاست در دانشگاه‌ها تدریس و منابعی برای پژوهش‌ها و تحقیق‌های علمی روان‌شناسی شناخته می‌شود، اما افسوس كه نمود عینی و عملی آنها در خانواده‌ها و تربیت فرزندان بندرت دیده می‌شود.

آزیتا چهری نیز به یافته‌های خفته در كتاب‌ها اشاره می‌كند و می‌افزاید: سال‌های سال است كه دروغگویی، دزدی، اضطراب، افسردگی و... بوده، هست و خواهد بود. پس نقش این همه پژوهش درخصوص روان انسان و نمود عینی آن چیست؟ آیا بهتر نیست چاره‌ای جدی بیندیشیم و دست روی دست نگذاریم؟آمار بالای طلاق نشان می‌دهد پدران و مادران جوان امروز با اختلالات روانی و رفتاری متعددی دست به گریبانند و با این كه در زمان رشدشان زمینه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه ساده‌تر و كم‌خطرتر بوده، اما باز روانشان از معرض آسیب دور نمانده است، حال با وجود این همه تنوع رسانه‌ای، بازی‌های رایانه‌ای، اینترنت و تهاجم فرهنگی بیگانگان كه كودكان ما را نشانه گرفته است آینده جامعه ما چگونه خواهد بود؟

چهری، مجهز كردن والدین به اطلاعات مفید و صحیح درخصوص فرزندپروری را با توجه به نیاز جامعه ضروری می‌داند و تشریح می‌كند: عصر ما عصر شلوغی است. شلوغ و پرزرق و برق و در مقایسه با دنیای نسل گذشته از زمین تا آسمان فاصله دارد.شاید توصیه‌ها و تجربه‌های سنتی در زمینه برخورد با كودكان در نسل گذشته تا حدود كمی جواب می‌داد، اما امروز دیگر تاریخ مصرف ندارد. مثلا در گذشته والدین دغدغه كنترل كودكانشان را در استفاده از برنامه‌های تلویزیونی، ماهواره‌ای، اینترنتی و بازی‌های رایانه‌ای نداشتند.

به گفته او، در نسل قبل تنها یك تلویزیون بود با چند شبكه محدود، اما امروز چگونگی برخورد والدین و كنترل فرزندانشان در مواجهه با این رسانه‌ها خود اطلاعات و آگاهی‌های جدیدی می‌طلبد كه در تجارب گذشته یافت نمی‌شود.امروز منشأ بسیاری از ناهنجاری‌های روانی و رفتاری كودكان و نوجوانان مانند ترس، خشونت و... منعكس‌كننده برنامه‌های تلویزیونی و بازی‌های رایانه‌ای است كه امكان دارد اختلالات دیگری را نیز برای آنها برای دوران بزرگسالی به یادگار بگذارد.

كسب اطلاعات نادرست و به كار بستن آنها در برخورد با فرزندان می‌تواند ضربات جبران‌ناپذیری بر روح و روان آنان باقی بگذارد. برای مثال تماس بدنی بین نوزاد و مادر در روزهای اولیه تولد و دلبستگی از مباحثی است كه امروزه توسط روان‌شناسان تأكید و تذكر داده می‌شود و آن را آنقدر مهم می‌دانند كه می‌گویند كودكانی كه احساس ایمنی و دلبستگی ایمنی در آنها پدید آمده به دنیا به صورت جایی امن نگاه می‌كنند، در نتیجه زندگی موفق‌تری خواهند داشت.

همین بحث با اعتقاد بسیاری از مادربزرگ‌ها ناسازگار است. اغلب آنها زیاد در آغوش گرفتن نوزاد را منع می‌كنند و معتقدند با این كار نوزاد به اصطلاح بغلی و ناآرام می‌شود. اعمال همین باور غلط ممكن است سرنوشت یك انسان را عوض كند. شاید پاسخ به این سوال كه چه راه‌هایی برای كسب اطلاعات صحیح درخصوص فرزندپروری وجود دارد گرهی از سردرگمی والدین دلسوز باز كند.

كارگاه‌های فرزندپروری

آزیتا چهری، برگزاری كارگاه‌های فرزندپروری توسط دستگاه‌های ذی‌ربط را در این زمینه واجب می‌داند و می‌گوید: وزارت بهداشت در مراكز بهداشت، مراقبت‌های پیش از بارداری را برای مادران در نظر گرفته است و مادران موظفند هر چند وقت یكبار برای گرفتن داروهای تقویتی و مطلع شدن از سلامت نوزاد به این مراكز مراجعه كنند. همچنین اكثر مادران تحت نظر یك پزشك متخصص قرار می‌گیرند تا با تغذیه مناسب و مراقبت‌های ویژه دوران بارداری، سلامت جنین خود را تضمین كنند.

او معتقد است: اگر در كنار این مراقبت‌ها كارگاه‌های فرزندپروری نیز با حضور استادان مجرب و مورد تأئید برگزار شود قطعا در آگاهی دادن به خانواده‌ها مؤثر خواهد بود. در این كارگاه‌ها مادران می‌توانند با ویژگی‌های روانی كودكان، مراحل رشد كودك و نوع رفتار خود با فرزندان آشنا شوند. آنها همچنین می‌توانند در این كلاس‌ها به اهمیت دوران بارداری در روح و روان كودك پی ببرند و راه‌های دستیابی به آرامش را بیاموزند.

این استاد دانشگاه همچنین می‌افزاید: همان طور كه مشاوره قبل از ازدواج تا حدودی رواج پیدا كرده، می‌توان انجام مشاوره برای فرزنددار شدن را نیز تبلیغ كرد تا زوج‌ها آمادگی روحی و روانی و صلاحیت خود را برای پدر و مادر شدن بسنجند.چهری، ارائه خدمات مشاوره برای فرزندپروری توسط ارگان‌های دولتی مربوط را به طور وسیع كارساز می‌داند و می‌افزاید: برخی خانواده‌ها از پس پرداخت مبالغ حق مشاوره برنمی‌آیند، اما اگر این مشاوره‌ها رایگان یا ارزان و قابل دسترس به طور وسیع در اختیار افراد قرار گیرد كار ارزشمندی خواهد بود.

وی رسانه ملی را در آگاهی دادن به والدین بسیار موثر ارزیابی می‌كند و با تقدیر از برخی برنامه‌های آن می‌گوید: مدتی است از تلویزیون نمایش‌های آموزشی با موضوع صدمات بازی‌های رایانه‌ای، اینترنت و... در بین برنامه‌ها پخش می‌شود كه برای باز كردن چشم و گوش والدین مفید است. تلویزیون می‌تواند براحتی اهمیت آموختن روش‌های صحیح فرزندپروری را به مخاطبان القا كند و برنامه‌های آموزشی مفیدی را در این ارتباط تولید نماید.

معمولا همه نظریه‌پردازان روان‌شناسی بر اصول فرزندپروری توافق دارند، اصولی كه می‌گوید مثلا تنبیه بدنی مردود است یا تشویق در یادگیری موثر است و... پس اگر والدین این اصول را بیاموزند، در مطالعات خود و مواجه شدن با نظریه‌ها و اطلاعات مختلف سردرگم نمی‌شوند و سعی می‌كنند در رفتار با فرزندان از آن اصول تخطی نكنند.تمركز بر آگاهی دادن به والدین در خصوص روش صحیح فرزندپروری و حفظ سلامت روان آنها در عصر رسانه كه مانند شمشیر دو لبه‌ای عمل می‌كند از ضروریات و مقتضیات دنیای مدرن است و درك این اقتضا می‌تواند جامعه‌ای سالم و پرنشاط را در آینده نوید دهد، حال آن كه غفلت از اهمیت موضوع، گل‌های پژمرده‌ای را پرورش خواهد داد كه هر باغی را بیابان خواهد كرد.