سلامت نیوز : در زمان برگزاری اجلاس سران جنبش عدم تعهد، خیابان‌های تهران اتفاق تازه‌ای را تجربه کردند، خیابان‌های خالی از گدایان و کودکان خیابانی و معتادان! آنها نه در هیچ خیابانی و نه در هیچ میدان و کوچه‌ای جلوی کسی را برای گدایی، فروش فال و تمیزکردن شیشه ماشین نمی‌گرفتند. شهر خالی و به گفته مسئولان «پاک» شده بود اما اجلاس که به پایان رسید آنها دوباره شهر را در تسخیرخود در آوردند. اما این اتفاق با سوالی از سوی رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران وارد فاز تازه‌ای شد.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ تا پیش از این نهادهای مسئول اعم از شهرداری و بهزیستی با انداختن بار مسئولیت به شانه دیگری، خود را از نتیجه طرحی کلی که مجموعه‌ای از سه طرح بزرگ « ساماندهی معتادان خیابانی»، «‌جمع‌آوری متکدیان» و « ساماندهی کودکان خیابانی» خلاص می‌کردند اما تهران پاک در روزهای اجلاس سران نشان داد که این اتفاق چندان هم رویا نیست و حتی اگر نهادهای مسئول دست به دست هم بدهند این اتفاق برای همیشه در شهرهای کشور خواهد افتاد. اما حالا معاون خدمات شهری شهرداری تهران اعلام کرده که ظرف چهل و هشت ساعت تهران را از این دست آدم‌ها پاک می‌کند. اظهارنظری که بیش از آن که خوشحال کننده باشد، نگران کننده است هم به خاطر نمایشی بودنش (چرا که در طرح‌های ساماندهی، حوزه اختیار شهرداری آنقدرها نیست) و هم به خاطر شتاب معنادارش(چرا که جمع‌آوری این افراد اگرچه کار چندان سختی نیست اما به همین راحتی هم انجام نمی‌شود) و در نهایت به خاطر نگرانی از آینده آنهایی که قرار است با این ضرب‌الاجل از تهران بیرون ریخته شوند!

بازگشت موج تازه‌ای از ایدز

سال 85 که رویه مصرف مواد تغییر اساسی‌کرد و پرسه معتادان در بعضی از محله‌های خاص تهران، معنادار شد، نیروی انتظامی طرحی را با عنوان جمع‌آوری معتادان خیابانی آغاز کرد، طرحی که همواره درباره نتایج آن تردید بوده و حتی بعضی از کارشناسان اجتماعی معتقدند در صورت کامل نبودن چرخه درمان، نمی‌توان با چنین طرح‌هایی معتاد را وادار به ترک کرد. اما این جمعیت قابل توجه که گاه بی‌خطر هستند و گاه تهدید‌کننده، در روزهای اجلاس سران عدم تعهد کجا بودند؟ اگر می‌شود شهر را از دست آنها خارج کرد چرا در تمام طول سال نشود اینگونه عمل کرد؟ به نظر می‌رسد که صرفا جمع‌آوری، گزینه کاملی برای برخورد با معتادان خیابانی نباشد چرا که پس از جمع‌آوری نگرانی‌ها درباره انتقال بیماری‌های آنها بیشتر خواهد شد. مینو محرز، رئیس مركز تحقیقات ایدز بیمارستان امام خمینی(ره) در گفت‌وگو با آرمان به نگرانی تازه‌ای اشاره می‌کند که بخشی از آن مربوط به نگهداری غیر اصولی معتادان پس از جمع‌آوری از خیابان هاست: «آمارها نشان می‌دهند که در طول یک سال درصد قابل توجهی از تعداد مبتلایان به ایدز از راه انتقال جنسی کم نشده است.

نگرانی ما این است که با اجرای برخی سیاست‌ها که بعضا با جمع‌آوری معتادان و نگهداری آنها در یک مکان همراه است، موج دوم ایدز (انتقال از طریق تزریق مشترک ) روند صعودی بگیرد و در نهایت نیز شدتی به موج سوم بدهد.» به گفته وی در جمع‌آوری معتادان، آنها به مراکزی که متادون صرفا جهت مصرف روزانه آنها داده می‌شد، فرستاده و مصرف روزانه خود را دریافت می‌کردند و کمتر در زندان‌ها جمع‌آوری می‌شدند، همین موضوع منجر به اجرای برنامه کاهش آسیب به نحو احسن شد، اقدامی که زبانزد دنیا بود.» این در حالی است که به اعتقاد محرز، روند فعلی نگران کننده و خلاف روش قبلی است:«اما با برنامه جمع‌آوری معتادان و به زندان فرستادن آنها موج دوم شروع شده و در نهایت سرعت رشد موج سوم را بیشتر کرده است.» اما طلایی در این میان نهاد خاصی را مقصر نمی‌داند و معتقد است که مشکل اصلی معیوب بودن این چرخه است:«تا زمانی كه چرخه ساماندهی آسیب‌های اجتماعی معیوب باشد، چندان فرقی نمی‌كند كه شهرداری مسئولیت جمع‌آوری را به درستی یا به صورت ناقص انجام بدهند.»

جمع‌آوری گدایان

در روزهای اجلاس آنها در تهران نبودند. و همین‌مساله بعد از اجلاس بهانه‌ای بود برای مطرح شدن این سوال که چرا نمی‌شود تهران برای همیشه از این چهره خلاصی یابد. معاون خدمات شهری شهرداری تهران گفته که 48 ساعت برای پاکسازی تهران از متکدیان وقت می‌خواهد اما آیا بدون توجه به اتفاقاتی که بعد از جمع‌آوری این افراد می‌افتد می‌توان چنین ضرب‌الاجلی را پذیرفت؟ مجتبی رحماندوست، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با انتقاد از پاکسازی تشریفاتی متکدیان از سطح شهر تهران می‌گوید: «جمع‌آوری متکدیان در عرض کمتر از یک هفته و پیش از برگزاری اجلاس عدم‌تعهد نشان می‌دهد که توان انجام این کار در سایر مقاطع زمانی نیز وجود دارد» او حتی خاطره‌ای هم از این اتفاق در دو دهه قبل پایتخت دارد: «تاکنون در دو مرحله متکدیان از سطح شهر تهران جمع‌آوری شده‌اند، یکبار در سال ۷۶ و پیش از برگزاری اجلاس سران کشورهای عضو کنفرانس اسلامی و یک مرتبه نیز در سال جاری و پیش از برگزاری اجلاس سران عدم‌تعهد شاهد جمع‌آوری متکدیان از خیابان‌های تهران بودیم.

اما از چند روز پیش و بعد از پایان اجلاس سران عدم‌تعهد، متکدیان بار دیگر در شهر تهران دیده می‌شوند که نشان می‌دهد جمع‌آوری این افراد بیشتر جنبه تشریفاتی و مقطعی داشت.»اما حال که معاون خدمات اجتماعی شهرداری تهران اعلام کرده که ۴۸ ساعته شهر را از وجود متکدیان پاک می‌کند واکنش رحماندوست توجه بیشتر به اصول این کار است نه برخورد سلبی و یا یکجانبه:« جمع‌آوری متکدیان از اهمیت بالایی برخوردار است اما مهم‌تر از آن ساماندهی و ایجاد اشتغال برای این افراد پس از جمع‌آوری است.» به گفته وی در بسیاری از کشورها پدیده تکدی‌گری وجود دارد که نمونه‌ای از آن شهر دهلی‌نو در هندوستان است اما این موضوع توجیه مناسبی برای وجود متکدیان در پایتخت کشورمان نیست؛ از همین رو باید به گونه‌ای عمل کنیم که این افراد به شکل مشهود در خیابان‌ها و معابر عمومی حضور نداشته باشند.

در جهت عکس حقوق کودکان

گروهی از خیابان گردها کودکان کار و خیابان هستند که روزهای سختی را پشت سر گذاشته و دست به دامن خیابان و کار و کارگاه‌های غیر مجاز و حتی فال و... شده اند. علی اکبر اسماعیل پور، عضو هیات مدیره انجمن حمایت از حقوق کودکان به آرمان می‌گوید: «‌جمع‌آوری همراه با ارعاب و تهدید کودکان از سطح خیابان‌های شهر در حالی که هیچ‌گونه برنامه مدون و مشخصی برای ارتقای سطح زندگی و توانمندی خانواده‌های آنها وجود ندارد و تنها به منظور زیباسازی شهرها آن گونه که در زمان اجلاس سران شاهد بودیم، اتفاق می‌افتد خلاف موازین حقوق کودکان بوده و چه بسا در جهت تضییع حقوق کودکان و نوجوانان است.» اسماعیل‌پور معتقد است که در بحث آسیب‌های اجتماعی برخوردهای قهری هیچ گاه پاسخ نمی‌دهد و حتی در شهرهای بزرگ اگر چه ممکن است به پاک شدن موقتی خیابان‌ها از حضور کودکان ختم شود اما باعث پناه بردن آنها به کارگاه‌های غیر قانونی و زیرزمینی شده و زمینه ساز فشار روحی‌و جسمی جنسی بیشتر به آنها خواهد شد.»

نگرانی‌های دنباله دار

ضرب‌الاجلی که معاون شهردار تهران تعیین کرده اگرچه برای شهروندانی که از مواجهه هر روزه با گداها و معتادان و کودکان خیابانی خسته شده اند، مناسب و رضایت بخش است اما به طور قطع اگر بنیه تحقیقاتی و آسیب شناسانه نداشته باشد، اندکی بعد قشری را به سوی خیابان‌های تهران بازخواهد گرداند که رفع آسیب‌های آنها اگر نشود گفت غیرممکن، لااقل با توجه به سابقه طرح‌های ساماندهی، بسیار سخت و توانفرسا خواهد بود. ضرب الاجل 48 ساعته آسیب تازه‌ای هم برای شهرهای اطراف تهران دارد و آن سرریز شدن اخراجی‌های تازه به سوی کرج، ری و ورامین است.