سلامت نیوز : نیم‌قرن پیش درمورد افسردگی در كودكان تردید وجود داشت. اما امروز می‌دانیم
كه افسردگی در كودكان با ملاك‌هایی مشابه با بزرگسالان قابل تشخیص است.
افسردگی در كودكان به صورت احساس غم، عصبانیت و ناكامی خود را نشان می‌دهد
كه اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است. اما از آنجا كه نشانه‌های
این اختلال تا حدی با سایر اختلالات مشابه است، تشخیص افسردگی در كودك را
برای خانواده و اولیای مدرسه مشكل می‌کند.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از شرق ؛ در رابطه با نشانه و علایم و
عواملی كه در افسردگی كودكان دخیل است با «دكتر فرحناز نوری» گفت‌وگو
كرده‌ایم كه در زیر می‌خوانید.
نشانه‌های كودكی كه از افسردگی رنج می‌برد، چیست؟
نشانه‌های افسردگی در كودكان در سنین مختلف متفاوت است كه از بی‌اعتنایی و
منفعل شدن در نوزادی تا خودكشی در نوجوانی گسترده است. یك كودك
پیش‌دبستانی ممكن است با گوشه‌گیری و در خود فرورفتگی افسردگی را بروز دهد.
یك كودك دبستانی ممكن است با جروبحث و دعوا آن را نشان دهد و بالاخره یك
نوجوان ممكن است با احساس گناه و ناامیدی به افسردگی واكنش نشان دهد. به
طور كلی نشانه‌های افسردگی دركودكان و نوجوانان عبارت است از: 1-عصبانیت و
پرخاشگری با همسالان و والدین 2- از فعالیت‌هایی كه مناسب سنش است
كناره‌گیری می‌كند، در واقع از فعالیت‌هایی كه قبلا لذت می‌برده، دیگر لذت
نمی‌برد. 3- شكایت‌های جسمانی از قبیل سردرد، شكم‌درد و ضعف و خستگی دارد.
4- خواب كودك به هم می‌ریزد، كابوس می‌بیند و مكرر از خواب بیدار می‌شود.
5- با مشكلات بی‌اشتهایی و كم‌اشتهایی روبه‌رو می‌شود. 6- حالت‌های
بهانه‌گیری، لجبازی، بدخلقی دارد. 7- در خلوت خودش گریه، ناله و زاری سر
می‌دهد كه ممكن است بی‌صدا باشد. 8- دچار خیالپردازی می‌شوند، دوست‌های
خیالی برای خود درست می‌كنند و خودشان را با آن سرگرم می‌كنند. 9- احساس
منفی و بد گناه در مورد خود دارند. دایما چنین جملاتی از آنها شنیده می‌شود
«هیچ‌كس منو دوست نداره، من اضافی‌ام، تقصیر من بود و...» مجموعه همه این
علایم سبب می‌شود كه تمركز كودك به هم ریزد و در تصمیم‌گیری‌هایش دچار
اختلال شود كه منجر به افت تحصیلی می‌شود. البته باید این را یادآور شد كه
خیلی از والدینی كه با این نشانه‌ها به روانشناس مراجعه می‌كنند، نمی‌دانند
كه فرزندشان افسرده است.
علایمی كه برشمردید آیا با نشانه‌های افسردگی در بزرگسالان تفاوت دارد؟
بله، كاملا متفاوت است. كودكان افسرده تا حدود 12،13سالگی عموما دارای آن
نشانه‌هایی هستند كه ذكر كردم اما از 13 سالگی علایم مربوط به دوره
بزرگسالی شروع می‌شود. دیگر نشانه‌ای از بیش‌حركتی نیست بلكه كندی روانی و
حركتی دیده می‌شود. یا در مورد اختلال در خواب در كودك كه به صورت ترس و
كابوس است اما در بزرگسالی مشكلات معمول خواب وجود دارد.
این مشكل موقتی است یا اینكه می‌تواند به صورت طولانی‌مدت باشد؟
افسردگی در بزرگسالان و كودكان می‌تواند به صورت دوره‌ای باشد. به هرحال
ما موقعی تشخیص افسردگی را می‌دهیم كه خلق غمگین كودك در یك دوره زمانی
(مثلا دو ماه) استمرار داشته باشد.
چه عواملی در افسردگی كودكان دخیل است؟
سه بافت را باید نام برد: بافت خانواده، همسالان و دوستان و بافت مدرسه
چرا كه افسردگی كودكان تابع شرایط محیط است. در بافت خانواده، تعارضات
زناشویی، محیط ناامن، محیط پرتنش و محیطی كه كودك هیچ كنترلی روی آن ندارد
وجود دارد. در خانواده‌هایی كه یكی از والدین تهدید به رفتن می‌كند یا
اینكه فضای خانواده همراه با قهر، كم‌محلی و بی‌اعتنایی است، این محیط،
محیط افسرده‌سازی است. چند دسته از والدین وجود دارند كه احتمال افسردگی در
كودكان را زیادتر می‌كنند. والدینی كه افسرده هستند، والدینی كه بیش از حد
كنترلگر هستند. والدین وسواسی، والدین كمالگرا، پدر و مادرهایی كه از والد
بودن لذت نمی‌برند، منظور والدینی است كه رفاه را برای كودكان‌شان فراهم
می‌كنند اما ارتباط عاطفی خوبی برقرار نمی‌كنند، والدینی كه ارتباط‌شان با
بچه‌ها محدود است یعنی ضرورتی را احساس نمی‌كنند كه باید با بچه‌هایشان
ارتباط برقرار كنند، والدینی كه در ارتباط با كودك اصول روشن و شفافی
ندارند كه این مساله باعث سردرگمی بچه می‌شود و مشاهده خشونت در میان اعضای
خانواده مثلا جروبحث و توهین والدین به همدیگر. در بافت مدرسه موفقیت
تحصیلی بسیار مهم است.
باید به كودكان این آموزش داده شود كه در صورت شرایط
شكست تحصیلی، با درماندگی و احساس ضعف روبه‌رو نشوند. ممكن است مشكلات
تحصیلی ناشی از اختلالات یادگیری باشد. باید شرایطی را فراهم كنیم كه در
صورت تشخیص كودك را به آموزش ویژه ارجاع دهیم. اما در رابطه با همسالان و
دوستان ما به عنوان والد یا معلم باید به این موضوع حساس باشیم اگر فرزند و
دانش‌آموزی در برقراری ارتباط با همسالان مشكل دارد، مهارت‌های اجتماعی را
به وی آموزش دهیم.
شیوع افسردگی در كودكان چقدر است؟
دو تا هشت درصد كودكان چهار تا 18ساله ممكن است دچار افسردگی شوند. در بین
كودكان پیش‌دبستانی كمتر از یک‌درصد و دركودكان سنین مدرسه دودرصد است.
آیا شرایط ژنتیك و عوامل وراثتی در ایجاد افسردگی در كودك نقش دارد؟
بله، مخصوصا وقتی افسردگی را به شكل یك اختلال بالینی و مرضی ببینیم.
افسردگی بیشتر در پسربچه‌ها دیده می‌شود یا دختربچه‌ها؟
در دوران كودكی مساوی است نمی‌توان گفت كدام‌یك بیشتر دچار این اختلال
می‌شوند اما با بزرگتر شدن به نظر می‌رسد نسبت دختران بیشتر می‌شود.
آیا ممكن است افسردگی با دیگر اختلالات همبودی داشته باشد؟
بله، ممكن است افسردگی با وسواس، اختلال اضطراب، بیش‌فعالی و در دوره
نوجوانی با سوءمصرف مواد و الكل و اختلال سلوك همبودی داشته باشد.
روابط كودك افسرده با اعضای خانواده‌اش چگونه است؟
رابطه كودك با خانواده بر اساس آسیبی است كه از خانواده زده شده باشد. اگر
كودك خشمش از پدرش باشد و به دلیل بی‌اعتنایی و بی‌توجهی پدرش دچار
افسردگی شده باشد بالطبع نمی‌تواند رابطه خوبی با پدرش داشته باشد. كودك
احساس دوگانگی می‌كند هم والدش را دوست دارد و هم نسبت به وی خشم دارد.
كودكی كه از افسردگی رنج می‌برد آیا افكار خودكشی به سراغش می‌آید؟
در كودكان به ندرت اقدام به خودكشی صورت می‌گیرد اگرچه افكار مربوط به مرگ
می‌تواند وجود داشته باشد. اما در نوجوانی ممكن است اتفاق بیفتد.
درمان كودكان مبتلا به افسردگی چقدر زمانبر است؟
بستگی به شدت اختلال دارد. بالطبع هر چقدر شدیدتر درمان هم طولانی‌تر
می‌شود البته ما باید مراقب عود هم باشیم. ممكن است كودك رو به بهبود برود
اما یكی، دو سال دیگر دوباره افسردگی‌اش عود كند.
برای درمان، چه روشی مناسب‌تر است؟
بهترین نوع درمان، درمان در سیستم خانواده است. مسلما اول محیط بیمار باید
مورد توجه قرار گیرد. ما درمان را روی خانواده و مشكلاتش و عواملی كه
برشمردم می‌گذاریم و اگر مربوط به مدرسه باشد، مشكلات و ناكامی‌ها را درمان
می‌كنیم. در واقع بهترین نوع درمان، روان‌درمانی است. هرچند در مواردی كه
اختلال شدید باشد دركنار روان‌درمانی باید از دارودرمانی هم استفاده كرد.
افسردگی در كودكان به صورت احساس غم، عصبانیت و ناكامی خود را نشان می‌دهد كه اگر به موقع تشخیص داده شود، قابل درمان است. اما از آنجا كه نشانه‌های این اختلال تا حدی با سایر اختلالات مشابه است، تشخیص افسردگی در كودك را برای خانواده و اولیای مدرسه مشكل می‌کند.
نظر شما