برگزاری نخستین همایش بینالمللی پزشكی حج و زیارت كشورهای اسلامی با حضور 17 كشور و ارسال 220 مقاله علمی، اقدام مثبتی بود كه برای نخستینبار در كشور رخ داد؛ چرا كه سابق بر این همایشهای مختلفی برگزار شده بود، اما هیچگاه پزشكی حج ایران تا این اندازه به پیشرفت نرسیده بود. به همین علت هم كشورهای اسلامی حاضر در این كنگره مسئولیت دبیرخانه دائمی بینالمللی سلامت حجاج كشورهای اسلامی را به جمهوری اسلامی ایران واگذار كردند؛ مسئولیتی كه دكترسیدعلی ریاض، رئیس مركز پزشكی حج و زیارت كشورمان با افتخار از آن یاد میكند و به میگوید: پایهگذاری دبیرخانه دائمی بینالمللی سلامت حجاج در ایران مسئله مهمی است كه قطعاً باید مورد حمایت مسئولان مربوطه و سازمان حج و زیارت قرار گیرد و میتوان این اقدام را الگویی برای حضور و درخشش ایران در سطوح دیگر قرار داد.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ وی با اشاره به اینكه كشورهای حاضر در این كنفرانس از سه جنبه از برگزاری همایش در ایران قدردانی كردند، گفت: سطح علمی مقالات ارائه شده در همایش بسیار مورد استقبال شركت كنندگان قرار گرفت و مباحث علمی و پزشكی برای آنها بسیار جالب توجه بود. به علاوه نحوه مدیریت و برپایی همایش هم از سوی 3 هزار شركت كننده بسیار مورد تقدیر قرار گرفت. وی با اشاره به این كه موجودیت دبیرخانه دائمی بینالمللی سلامت حجاج ثبت شده و به دنبال انتخاب اعضای آن هستیم، تصریح كرد: 10 سال است خدمات پزشكی به حجاج به شكل حساب شدهای ارائه میشود.20 سال قبل خدمات پزشكی به زائران فقط در 2 بیمارستان و 15 یا 16درمانگاه ارائه میشد اما پس از سال 80 شبكه پزشكان كاروان شكل گرفت كه به اذعان رؤسا و مسئولان سازمان حج و زیارت این نحوه خدمات رسانی بسیار تكامل یافته بوده است و كشور عربستان هم هر سال بهترین ساماندهی زائران را از آن ایرانیان میداند. به گفته وی به همین منظور مركز پزشكی حج و زیارت هم مدام پزشكان را آموزش داده و سطح علمی و تجربی آنها را بالا میبرد و این توفیقات اكنون در حال پیشروی به سمت كمال و علمیتر شدن است.
حج ضروریاتی دارد كه مهمترین آن استطاعت است. مهمتر از استطاعت مالی، توانایی جسمی و روحی برای حضور در سرزمینی است كه باید در آن همه تن، جان شوی تا بتوانی معبود خود را هر چه بیشتر و بهتر درك كنی. به همین منظور است كه همه ساله زائران حج تمتع از نظر توانایی جسمی به وسیله پزشكان معاینه میشوند تا آن دسته از زائران كه حقیقتاً توانایی سپری كردن دوران سخت حج را دارند، مشرف شوند، البته نه اینكه زائران با هرگونه بیماری از این سفر معنوی محروم شوند؛ بلكه داریم زائران زیادی را كه با بیماریهای غیرحادی كه دارند به حج میروند، اما همواره از سوی پزشكانی كه در كاروانها حاضر هستند، تحت نظر قرار میگیرند و سلامت آنها و نیازهای بهداشتی و درمانیشان تأمین میشود.
همین پزشكان كاروان 6 ماه قبل از اعزام زائران به حج با آنها در تماس هستند و سلامت آنها را با معاینات دورهای، بررسی كرده و آنها را در حفظ سلامت خود یاری میرسانند، لذا هر كاروان پزشكی دارد و در یك كاروان مثلاً 200 نفره، این پزشكان هستند كه همه زائران را میشناسند و از بیماریها و مشكلات جسمی آنها باخبر هستند. از سویی زائران هم به پشتوانه این كه پزشكی در كاروان آنها را همراهی میكند و به همه مشكلات آنها اشراف دارد، با خیالی آسوده مناسك حج را انجام داده و به پایان میرسانند.
همین اقدامات گروههای پزشكی كه به اذعان مسئولان مركز پزشكی حج و زیارت مباهات بسیاری را در بین مسئولان عربستان برای كشورمان به دنبال داشته، در سطح غیرقابل انكاری میزان مرگ و میر و ابتلای زائران كشورمان به بیماریهای مختلف را در هنگام حج پائین آورده است كه نمونه این موفقیتها را در حج سال 89 كه بیشترین آمار زائران با سن بالا را به خود اختصاص داده بود، شاهد بودیم.
پر واضح است كه همه این موفقیتها به مدد شبكهای رخ داد كه از سال 80 با عنوان شبكه پزشكان كاروان شكل گرفت و تا به امروز از ارائه هیچ كمكی به زائران دریغ نكرد، اما متأسفانه در چند هفته اخیر زمزمههایی به گوش رسیده است مبنی بر اینكه گویا قرار است به علت آنچه «تحویل ندادن اتاق به پزشكان كاروانها» گفته میشود، دیگر اتاقی به پزشكان كاروانها داده نشود و زائران دیگر نه به پزشكی كه 6 ماه قبل از حج با او مشورت كرده و همه اطلاعات پزشكی خود را در اختیار او قرار دادهاند بلكه به پزشكانی كه در طول مدت حج به صورت شیفتی در محل اقامت آنها مستقر هستند، مراجعه خواهند كرد. به عبارت بهتر، سابق بر این هر پزشك كاروان 150 تا 200 زائر را زیر پوشش خود داشت و در همان طبقهای كه زائرانش اقامت مییافتند، مقیم میشد و دسترسی زائران به پزشك معتمد خود راحتتر بود، اما اكنون دیگر خبری از وجود پزشك در جوار یا محل اقامت زائران نیست، بلكه گویا قرار است محلی در لابی هتلها برای پزشكان در نظر گرفته شود و هر پزشك در یك یا دو شیفت مسئولیت ویزیت همه زائران را بر عهده بگیرد و حال تصور كنید با این حجم زائران در تمتع، پزشك با چه دقت، حافظه، ملاحظه و دركی قادر به تشخیص بیماریها و درمان زائران خواهد بود؟ به عنوان نمونه چه بسا زائرانی كه در سنین بالا هستند و تمایل دارند هر از چند بار به پزشك كاروان مراجعه كنند یا از او مشاوره بگیرند و در شرایطی كه پزشكان شیفتی هستند، مسلماً ناچار میشود به پزشكان متعددی مراجعه كرده و در این شرایط احتمال تشخیصها و تجویزهای متفاوت – فقط به عنوان نمونه كوچكی از تداخلات – دور از ذهن نخواهد بود.
این فقط گوشهای از تداخلات كار است و نكات حساس و ریز دیگری با این تصمیم پیش رو خواهد بود كه به طور قطع هیچ كس غیر از پزشكان كاروان به علت اشرافی كه دارند، قادر به بیان آن نخواهد بود.
آنچه دكتر كلاهی، به عنوان یكی از پزشكان كاروان به آن اشاره میكند این است كه حوزه پزشكان كاروان حج بیش از 10 سال است كه سابقه فعالیت و همراهی با كاروانها را دارد. وی میگوید: ما پزشكان كاروان همواره 6 ماه قبل از انجام امورات حجاج با آنها در تماس هستیم و همه بیماریهای آنها را شناسایی میكنیم، تقریباً چندین روز برای شناسایی بیماریها و مشكلات زائران وقت میگذاریم. وی علاوه بر این كه معتقد است تجمیع پزشكان كاروانها كارشناسی شده نیست، میافزاید: در این شرایط پزشكان كاروانها باید حجاج دیگری را پوشش دهند كه شناختی از آنها و بیماریها و مشكلاتشان ندارند و این امر علاوه بر این كه ممكن است خطاهای پزشكی را بیشتر كند، حتی زائران را در ارتباطگیری با پزشكان با مشكل مواجه میكند؛ چرا كه در یك هتل حدود 20 تا 30 كاروان از همه جای ایران با گویشهای مختلف و متفاوت وجود دارد و مسلم است كه پزشكی از دیگر شهرها یا استانها مثلاً با گویش استانهای ترك زبان یا كرد زبان آشنایی نخواهد داشت.
وی همچنین به مسئله اعتمادی كه میان پزشكان كاروانها و زائران شكل میگیرد، اشاره كرده و میگوید: به نظر میرسد تصمیمی كه اكنون گرفته شده است، چندان منطقی و كارشناسی شده نیست؛ چرا كه بهتر بود این طرح ابتدا در تعدادی از كاروانها اجرایی میشد و اگر نتیجهبخش بود، سراسری به اجرا درمیآمد. دكتر ناوی، از دیگر پزشكان كاروان با تأكید بر این كه مسئولان باید انعطاف بیشتری نسبت به پزشكی در حج داشته باشند، اظهار میكند: در 5-4 سال اخیر پزشكان به امتیازات بالایی در پزشكی حج و زیارت دست یافتند، اما متأسفانه بدون مشورت با پزشكان یا پزشكی حج و زیارت، تصمیم گرفتند تا اتاق پزشكان حج را از آنها بگیرند. ضمن این كه اختصاص یك پزشك به هر 4 كاروان، آنها را با ازدحام و افزایش بار مراجعات به پزشك و تفاوتهای قومی، فرهنگی و حتی زبانی و اشراف نداشتن پزشكان به مسائل و مشكلات زائران روبهرو میكند. به علاوه در ایام تشرف هم به علت نبودن پزشك در كنار زائران، آنها مجبور خواهند شد تا به دنبال پزشك خود باشند. وی تأكید میكند كه مسئولان میتوانستند دستكم درباره این تصمیم با پزشكانی كه سال هاست زحمت كشیدهاند مشورت كرده و پس از شنیدن استدلال آنها یا نظرسنجی از زائران اقدام به این كار كنند.
این پزشك كاروان یادآور میشود: هم اكنون بیشتر كشورها در حج به نحوه ارائه خدمات پزشكی ایران غبطه میخورند؛ چرا كه بسیاری از كشورها حتی پزشك ندارند و زائران آنها مجبور هستند به پزشكان سعودی مراجعه كنند. دكتر صفرزادگان، از دیگر پزشكان كاروان هم در این باره به این اشاره میكند كه امسال 175 بیمار را از 6 ماه قبل تحت نظر داشته و از ریزترین مسائل آنها اطلاع دارد و میگوید: برخی تصور میكنند با پرونده پزشكی یك زائر میتوان همه مشكلات درمانی او را رفع كرد، اما این پزشكان اختصاصی هر كاروان بودهاند كه از ریزترین جزئیات پزشكی زائران اطلاع دارند و مثلاً میدانند كدام زائر به تازگی اكوی قلب انجام داده و در حین اكو با چه مشكلاتی مواجه بوده است. وی میافزاید: اگرچه با استقرار پزشكان در یك محل، كار برای ما پزشكان كاروان راحتتر میشود، اما در اصل ما نخواهیم توانست به مسئولیت اصلی و شرعی خود كه برای آن اعزام شدهایم، به خوبی بپردازیم. چندین سال است كه در ارزیابیها، گروههای پزشكی در اولویت اعزام به حج قرار دارند و برای ما هم با زائر بودن و در كنار آنها ارائه خدمت كردن مهم است.
وی معتقد است كه نقش پزشكان در كاروانها همانند نقش روحانیان كاروان است؛ چرا كه پزشكان هم با جسم و روح زائران همراه هستند تا آنها را برای انجام امورات شرعی خود سالم نگه دارند و باید پزشكان را هم همانند روحانیان كاروان نزدیكترین افراد به زائران بدانیم. دكتر رضایی نیز از دیگر پزشكان كاروانی است كه میگوید: ما نباید فقط به نقش پزشكی پزشكان كاروان توجه كنیم؛ چرا كه در حج گاه بسیاری از امورات مربوط به زائران با مشورت پزشكان انجام میشود و مثلاً حتی ما با توجه و آشنایی با خلق و خوی زائران اقدام به تقسیم اتاقهای آنها میكنیم. همین آشنایی كامل با زائران، موجب كاهش آمار مرگ ومیر و بیماریهای آنها در سالهای اخیر شده و ایران را برای عراق و سایر كشورها به الگویی در حوزه پزشكی حج تبدیل كرده است. وی تأكید میكند: این تصمیماتی كه یكباره اخذ میشود نباید موجبات سرگردانی زائران، بالا رفتن آمار بیماریها، تداخل دارویی، افزایش عوارض بیماریها و ... را فراهم كند و باید در هر شرایطی فقط به سلامت زائران توجه كرد.
نظر شما