به گزارش سلامت نیوز به نقل ازایسنا، این در حالی است كه با توجه به این كه طی سال گذشته حدود 232 نفر دچار مسمومیت با این قرص شده بودند انتظار می‌رفت با تبلیغات و اطلاع‌رسانی گسترده‌ای كه در خصوص خطرات این قرص و جلوگیری از سوء مصرف آن شده بود، شاهد كاهش چشمگیر مسمومیت با قرص برنج باشیم.

مطابق آمار معاونت درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی، میانگین سنی مسمومان مراجعه كننده به بیمارستان لقمان 25 سال بوده و حدود 80 درصد بیماران كمتر از 30 سال سن داشته‌اند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد كه تفاوت چشمگیری بین مردان و زنان در استفاده از آن نبوده و از نظر میزان مرگ و میر نیز اختلاف معنی داری بین دو جنس دیده نمی‌شود.

دكتر امام هادی، معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در گفت‌ و‌گو با خبرنگار بهداشت و درمان خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا) اظهار داشت: قرص برنج قرصی با وزن حدود 3 گرم با بوی سیر یا ماهی گندیده است كه دارای جذب خوراكی و استنشاقی بالا و فاقد جذب پوستی است. این قرص تركیب خطرناكی از فسفیدها (فسفید روی، كلسیم و بطور شایع تر فسفید آلومینیوم) بوده و جهت جلوگیری از آفت زدگی برنج انبار شده، مصرف می‌شود. قرص برنج همچنین جهت دفع آفات سایر غلات انبار شده و جلوگیری از كپك زدگی خوراك دام، تنباكو و غیره نیز استفاده می شود.

آیا «قرص برنج» همان اكستازی است؟

وی گفت: حدود یك‌سال پیش به دنبال مسمومیت چهار دختر دانش آموز در اثر مصرف قرص برنج و اضافه شدن قربانیان دیگر به این مجموعه، جمله غلطی بر زبان‌ها جاری شد كه به دنبال خود اتفاق تلخی را رقم زد. این جمله كه سهوا بیان شد این بود «قرص برنج همان اكستازی است كه به تازگی و با نام جدید قرص برنج به ایران وارد شده است».

به گفته دكتر امام هادی، این جمله آغازی بود بر افزایش قربانیان ناشی از این قرص مهلك كه با تصور واهی ایجاد لحظاتی توهم زا از آن استفاده می‌كردند، اما واقعیت بسیار متفاوت و دردناك است.

واكنش این قرص در بدن چگونه است؟

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی درباره نحوه تاثیر این تركیب مرگبار در بدن به ایسنا گفت: در تماس این ماده با رطوبت و یا اسید معده، ‌ماده سمی و خطرناكی به نام «فسفین» آزاد می‌شود كه علت اصلی سمیت مهلك این ماده است و هرچه این تركیبات تازه‌تر باشد گاز بیشتری آزاد كرده و خطرناك تر خواهد بود. مكانیزم احتمالی اثر این ماده، مهار چرخه سیتوكروم اكسیداز (تنفس سلولی) و در نتیجه مرگ سلولی است. بنابراین دستگاه‌هایی نظیر مغز، قلب، كبد و كلیه كه به مقدار اكسیژن بیشتری نیاز دارند نسبت به این سم حساس‌تر و آسیب پذیرتر هستند.

عوارض قرص برنج چست؟

وی در گفت ‌و ‌گو با ایسنا خاطرنشان كرد: مصرف قرص برنج می‌تواند عوارض شدید و كشنده‌ای در بر داشته باشد. بر اساس نتایج بدست آمده از بررسی مسمومین با این قرص، فسفیدها به ویژه فسفید آلومینیوم باعث تحریك شدید دستگاه گوارش، ‌اختلالات قلبی عروقی، كاهش فشار خون، شوك، آرتیمی، نارسایی قلبی، ادم ریوی، اسیدوز متابولیك، آسیب كبدی و كلیوی، كاهش پلاكت خون، تشنج و نهایتا كما و مرگ تا 72 ساعت پس از مصرف می‌شود.

به گفته دكتر امام هادی، عوارض گوارشی معمولا 5 تا 10 دقیقه پس از مصرف ایجاد شده و سپس سایر علائم ظاهر می شود. عوارض حاد ناشی از مصرف این قرص كه معمولا دقایقی پس از استنشاق گاز فسفین ظاهر شده می‌تواند شامل سردرد، گیجی و خواب آلودگی شدید، خستگی، سرفه شدید همراه با خلط سبز رنگ، اختلال در حركت و تكلم، تنگی نفس، تهوع و استفراغ، درد معده و اسهال باشد.

مسمومیت ناشی از خوردن این قرص با چه علایمی بروزمی كند؟

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی تصریح كرد: مسمومیت ناشی از خوردن قرص برنج عموما شامل تهوع و استفراغ، درد معده، اسهال، تنگی نفس،‌ احساس سرما، عطش فراوان، سردرد، تشنج و كما است. مرگ بین 30 تا 60 درصد موارد مسمومیت معمولا در ساعات اولیه و حداكثر تا 72 ساعت بعد روی می‌دهد.

قرص برنج در چه صورتی مرگ را به دنبال دارد؟

دكتر امام هادی با بیان این كه علائم ناشی از استنشاق مزمن آن به صورت كاهش اشتها، كاهش وزن، ‌كم خونی، شكستگی خود به خود استخوان است، به ایسنا گفت: مرگ به دنبال مصرف نیمی از قرص و یا 1/5 گرم می‌تواند ایجاد شود.

وی از دیگر عوارض جانبی ناشی از مصرف قرض برنج را در سیستم قلبی عروقی، تپش قلب، اختلالات هدایتی قلب، افت فشار خون، عدم فعالیت ماهیچه قلب، نارسایی احتمالی قلب و شوك كه از عوارض كشنده ناشی از مصرف فسفین است عنوان كرد.

به گفته وی، این قرص در دستگاه تنفسی نیز به تنگی نفس، تنفس ضعیف و سطحی، سرفه شدید سبزرنگ منجر می شود و با آسیب در دستگاه گوارش نیز فرد دچار تهوع، استفراغ، درد معده و اسهال شده و اختلال در دستگاه عصبی نیز به گیجی، سردرد و خستگی، خواب آلودگی، دل‌شوره و اضطراب، تشنج،‌ كما و مرگ منجر شده و در كبد زردی و در كلیه نارسایی حاد بروز می كند.

پس از مشاهده اولین علایم چه اقدامی باید انجام داد؟

معاون درمان دانشگاه علوم پزشكی شهید بهشتی در پایان درباره اقدامات اولیه در مواجهه با مسمومیت با قرص برنج به ایسنا گفت: باید پس از مشاهده اولین علائم كه شامل تهوع، استفراغ، درد شكم و تنگی نفس است، مسموم را به هوای آزاد برده و در صورت هوشیاری و مصرف خوراكی، با ایجاد تهوع سعی در خارج كردن ماده سمی از معده كرده، بعد از شستن معده بیمار با 2 تا 4 لیتر آب، به دادن زغال فعال (شاركول) اقدام ‌كنیم. همچنین در مورد افرادی كه دچار تنگی نفس شده‌اند، باید اكسیژن رسانی صورت گیرد؛ زیرا بهبودی و زنده ماندن بیمار به درمان به موقع و نیز میزان آسیب كلیه و كبد مرتبط بوده كه وابسته به میزان سم مصرف شده می‌باشد. درمان اختصاصی بیماری تزریق سولفات منیزیم وریدی است.