سلامت نیوز: خوشبختانه امروز وضعیت بسیار خوبی در درمان اعتیاد داریم. حتی رییس سازمان زندان‌ها در گزارش خود به كمیسیون اجتماعی، اعلام كرد درون زندان‌ها، 36 هزار نفر تحت درمان متادون هستند. حدود 178 مركز درمانگاه ترك اعتیاد در زندان‌ها وجود دارد.

اینها را پیشرفت می‌دانیم. ضمن اینكه متادون‌تراپی حداقل شش ماه مهلت نیاز دارد. الان خیلی وضعیت ما بهتر از سابق شده.

وقتی به رییس كمیسیون اجتماعی مجلس می‌گوییم قرار است بی‌پرده و چالشی گفت‌وگو كنیم، كتش را درمی‌آورد و می‌اندازد روی پشتی صندلی و با خنده می‌گوید: «اگر خواستید، كشتی هم می‌گیریم.» اینچنین است كه گفت‌وگو با نماینده حوزه انتخابیه شیروان و مدیركل سابق بهزیستی خراسان شمالی، یك ساعتی به درازا می‌كشد كه گاهی به خاطر اشاره‌های او قطع می‌شود: «ضبط را خاموش كن تا بگویم.»عزیزی در بخش‌هایی از گفت‌وگو كه ضبط صوت روشن است می‌گوید كمیسیون اجتماعی باید هم و غم خود را روی موضوعات پیشگیری متمركز كند. او می‌گوید معتقد است مصرف مواد مخدری مانند تریاك باید قانونی شود تا آسیب‌های اعتیاد كاهش یابد. رییس كمیسیون اجتماعی در این گفت‌وگو درباره لایحه جنجال‌‌برانگیز حمایت از خانواده، تابعیت فرزندان خارجی با مادر ایرانی و تعدد زوجات نیز اظهارنظر كرده كه گاهی در موضوع اعتیاد و آسیب‌های اجتماعی رنگ و بویی مدرن دارد و گاهی كاملا در لاك سنت‌ها فرو می‌رود: «جرات داری صیغه كنی، جرات كن ثبتش كن.»این پزشك و محقق باتجربه مبارزه با آسیب‌ها معتقد است باید در حوزه قانونگذاری، به قوانین پیشگیرانه بیش از گذشته توجه شود.

چشم‌انداز شما برای قانونگذاری در كمیسیون اجتماعی چیست؟

خوشبختانه بنده و اكثر همكاران كمیسیون با اعتقاد، مطالعه و تخصصی كه داشتیم، عضویت در این كمیسیون را انتخاب كرده‌ایم. شخصا نخستین انتخابم كمیسیون اجتماعی بود. تمام تلاش‌مان این است كه در همه مسائل اجتماعی وارد شویم. بر همین اساس به غیر از كمیته‌هایی مانند كار و اشتغال و... كه كمیسیون در گذشته داشته، سه كمیته دیگر نیز اضافه كردیم؛ كمیته‌های «جمعیت و تنظیم خانواده»، «ایثارگران» و «كاهش آسیب‌ها و مبارزه با مواد مخدر» در این دوره از مجلس تشكیل شده است.

در كمیته جمعیت و تنظیم خانواده، مباحثی مانند تسهیل در ازدواج و رفع موانع ازدواج جوانان بررسی می‌شود. در كمیته ایثارگران، مشكلات این قشر شریف به صورت ویژه مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. در كمیته كاهش آسیب‌ها و مبارزه با مواد مخدر نیز مشكلات این حوزه بررسی می‌شود و برای حل این مشكلات چاره‌اندیشی می‌شود.

به موضوع آسیب‌ها اشاره كردید. محور برنامه شما برای حوزه قانونگذاری در كاهش آسیب‌های اجتماعی چیست؟

اعتقاد ما «آموزش و پیشگیری» است و معتقدیم این دو بحث بسیار بیش از درمان موثر است. هزینه پیشگیری در تمام آسیب‌ها یك‌سوم درمان است و راندمان بسیار بالایی نیز دارد. یك گفتار معروف می‌گوید بهترین سود آن است كه دنبال زیان نروید. متاسفانه اكنون دیده می‌شود در برخی سازمان‌های موثر در این حوزه اعتبارات بخش توانبخشی و درمان بیش از پیشگیری است و این اشتباه است.

ولی همین سازمان‌ها هزینه‌هایی كه در بخش پیشگیری صرف كردند، بسیار اثربخش بوده است. به طور مثال، بهزیستی برای پیشگیری از تنبلی چشم، بچه‌ها را در مهد كودك‌ها پالایش كرد، این كار توانست حداقل از آسیب به 10 هزار كودك كه قرار بود در آینده نابینای مطلق شوند، جلوگیری كند.

برای وضع قوانین پیشگیرانه در حوزه‌های اجتماعی، برنامه‌یی دارید؟

در حال حاضر مشغول تهیه نقشه راه یك‌ساله و چهارساله برای تمام كمیته‌های زیرمجموعه كمیسیون هستیم. از روسای كمیته‌ها خواسته‌ایم نقشه راه خود را در بازه‌های یك‌ساله و چهارساله ارائه كنند. به كارهای روزمره و وضع قوانین عجولانه معتقد نیستیم و معتقدیم با آماده شدن نقشه راه وضعیت قانونگذاری در این حوزه بهتر می‌شود.

برخی از كارشناسان در بحث آسیب‌ها از جمله اعتیاد، ورود بخش خصوصی به امر مبارزه را تجویز می‌كنند. آیا شما با آنها موافقید؟

باید قدم به قدم پیش برویم. الان هم NGOها مشغول همین كار هستند. در زمینه پیشگیری و درمان، مردم بسیار فعال شده‌اند و كمپ‌های غیردولتی ترك اعتیاد، فعال است.

شخصا جزو نخستین پزشكانی بودم كه در سال 79 اقدام به درمان بیمار مبتلا به اعتیاد كردم. در آن سال‌ها كسی كه اعتیاد داشت، جرات نمی‌كرد بگوید من معتادم و من را درمان كنید. درمان اعتیاد مانند اكنون، آشكارا امكان نداشت و امكانات فعلی هم در اختیار كسی نبود. شخصا مبارزه زیادی كردم تا درمان اعتیاد را مطرح كنم. چندین كتاب و مقاله نوشتم تا بعد از سالیان سال برخی از بزرگان را متقاعد كردیم معتاد بیمار است و مجرم نیست و این موضوع جا افتاد.

شما سال‌ها در این حوزه فعالید. آیا در مسند قانونگذاری معتقدید مصرف برخی از داروهای مخدر كم‌ضررتر می‌تواند قانونی شود؟

در سال 83 كه مدیركل بهزیستی خراسان شمالی بودم، حداقل 10 مقاله درباره قانونمند شدن مصرف تریاك نوشتم. این به خاطر روندی است در پزشكی كه به نام «كاهش ضرر و زیان» مطرح است. یادم هست استاندار وقت می‌گفت این مقالات را می‌نویسید، ممكن است نیروی انتظامی با شما برخورد كند.

اكنون با گذشت هشت سال، نیروی انتظامی پیشگام این موضوع شده و MMT و مصرف شربت تریاك را عنوان می‌كند. آن زمان موفقیت درمان اعتیاد بنا بر آمار سازمان ملل، بین 3 تا 7 درصد بود، اما اكنون با داروهای خوبی مانند متادون كه در اختیار داریم و اجازه‌یی كه به پزشكان داده شده، مكان‌هایی مانند TCها و مراكز گذری و كمپ‌های مختلف تشكیل شده و موفقیت درمان به 60 تا 70 درصد رسیده است.

خوشبختانه امروز وضعیت بسیار خوبی در درمان اعتیاد داریم. حتی رییس سازمان زندان‌ها در گزارش خود به كمیسیون اجتماعی، اعلام كرد درون زندان‌ها، 36 هزار نفر تحت درمان متادون هستند. حدود 178 مركز درمانگاه ترك اعتیاد در زندان‌ها وجود دارد. اینها را پیشرفت می‌دانیم. ضمن اینكه متادون‌تراپی حداقل شش ماه مهلت نیاز دارد. الان خیلی وضعیت ما بهتر از سابق شده.

فكر می‌كنید وقت آن رسیده كه اجازه قانونی مصرف مخدر داده شود؟

بنا بر همان اصطلاح پزشكی به نام «كاهش ضرر و زیان»، هدف غایی ما امساك كامل از مصرف مخدرها نیست، بلكه كاهش ضرر و زیان بیماران و جامعه مطرح است. در این روش، كسی كه هروئین را به صورت تزریقی مصرف می‌كند و از سرنگ مشترك نیز استفاده می‌كند، تشویق می‌شود از سرنگ اختصاصی استفاده كند تا حداقل دچار بیماری‌های عفونی مانند ایدز و هپاتیت نشود. در مرحله بعد تشویق می‌شود هروئین را تدخین كند. این یك موفقیت است. بعد بیمار را به سمت مصرف تریاك با دوز بالا می‌بریم. بعد دوز تریاك را كم می‌كنیم تا كم‌كم او را به سمت مصرف متادون سوق دهیم. درست است كه مصرف‌كننده متادون نیز اعتیاد دارد، ولی به كارها و زندگی‌اش نیز می‌رسد و آسیب‌های هروئین تزریقی با سرنگ مشترك را ندارد. اكنون تقریبا غیرمستقیم مصرف مخدر قانونی در حال انجام است یعنی شربت تریاك یا متادون را می‌دهند و می‌گویند به جای مصرف اكس و شیشه، این را مصرف كنید كه همین معنی را می‌دهد.

در زمینه مبارزه سخت‌افزاری با قاچاق و عرضه نیز آیا ورود بخش خصوصی را تجویز می‌كنید؟

فكر می‌كنم هنوز زود است این امور در جامعه به بخش خصوصی واگذار شود. در سال 79 بیمار را مجرم می‌دانستند. اكنون در سال 91، بیمار می‌دانند و داروهای مخدر جایگزین به او می‌دهند. كم‌كم شرایط عوض می‌شود. ببینید چقدر نگرش جامعه فرق كرده و نحوه مبارزه با اعتیاد دموكراتیك‌تر شده. اكنون كسی كه مواد مخدر مصرف می‌كند، بیمار است و مشكلات روانی دارد و جسمش نیز معتاد است. بیمار است كه به جامعه، خانواده، جسم و روح خودش ضرر می‌زند. آدم بیمار را باید درمان كرد و بیمارستان روانپزشكی برد. نه اینكه او را شلاق بزنند، زندان بیندازند یا به جزیره تبعید كنند. خوشبختانه اكنون معتادان در زندان‌ها درمان می‌شوند و برخوردهای خشن سابق وجود ندارد. هر چند عده‌یی كه مستقیما آسیب دیده‌اند، ممكن است از این برخوردهای غیرخشن خوش‌شان نیاید.

درباره روش‌های ترك صحبت كردید. بسیاری از كمپ‌های وابسته به بهزیستی می‌گویند اعتبارات قانونی آنها توسط ستاد مبارزه با مواد مخدر و وزارت بهداشت امسال تامین نشده. كمیسیون اجتماعی در رفع این ناهماهنگی‌ها چه برنامه‌یی دارد؟

برنامه‌یی داریم كه ستاد مبارزه با مواد مخدر، وزارت بهداشت و بهزیستی و وزارت كشور و متولیان امر مبارزه با مواد مخدر به صورت نرم‌افزاری و سخت‌افزاری را به كمیته دعوت كنیم و تقریبا مدیریت واحد به وجود بیاید.

مگر اكنون ستاد مبارزه با مواد مخدر با همین ماموریت و رسالت تشكیل نشده است؟

چرا، ستاد تشكیل شده، ولی این ستاد مجوز ترك اعتیاد نمی‌دهد. بهزیستی مجوز این امور را صادر می‌كند. از طرفی، بهزیستی دارو ندارد ولی وزارت بهداشت داروها را تامین می‌كند. این چندگانگی مشكل به وجود آورده. باید یك سیاست واحد ارائه شود و مانند تشكیل سازمان بیمه جامع سلامت كه همه مسائل درمانی كشور را تحت پوشش قرار داد، در امر مبارزه با مواد مخدر نیز باید مدیریت واحد به وجود بیاید. باید كار كرد و با حضور همه جلسه گذاشت تا به نفع همه باشد.

در دوره قبلی مجلس، قوانین بحث‌برانگیزی در كمیسیون اجتماعی بی‌سرانجام ماند از جمله قانون حمایت از خانواده كه هنوز تصویب نهایی نشده و به كمیسیون برگشته. درباره این قانون چه تدبیری دارید؟

قبل از قانونگذاری باید درباره مساله مورد نظر مطالعه كنیم. تصور می‌كنم باید قانونی برای پیشگیری از طلاق تصویب كنیم. ممكن است بیكاری عامل اصلی طلاق باشد. در این صورت بسیاری به دلیل نداشتن شغل و عوامل اقتصادی جدا می‌شوند. خب در این باره باید از آسیب‌زایی بیكاری، پیشگیری كرد. آسیب‌های اجتماعی مانند اعتیاد نیز عامل دیگری هستند. اگر این آسیب‌های اجتماعی كنترل شوند، طلاق نیز كم خواهد شد. اینجاست كه باید معاونت جوانان وزارت ورزش و جوانان، آموزش خانواده و همسرداری بدهد و از تمام آنچه منجر به ازهم‌پاشیدگی خانواده می‌شود، پیشگیری كند. هزینه‌های پیشگیری كم و راندمان خیلی بالاست. اگر تعلل كنیم و آسیب به وجود بیاید، طبعا هزینه درمان بسیار و نتیجه كم خواهد شد.

در برخی مواد بحث‌برانگیز این قانون، موضوع تعدد زوجات مطرح شد، نظر شما در این باره چیست؟

اولا با مشكلاتی كه آقایان از لحاظ اقتصادی و بی‌پولی دارند، چرا می‌خواهند بروند چند زن بگیرند؟ تعدد زوجات عوارض خاص خود را دارد و برخی از این تبعات اجتناب‌ناپذیر است. می‌دانیم اسلام و شرع آن را منع نكرده. ولی در جامعه ما، كسی دوست ندارد تعدد زوجات وجود داشته باشد و طبیعی است كسی كه در 24 ساعت، سرش به كار خودش گرم است، وقتی برای تعدد خانواده‌ها ندارد. مثلا در صنف ما نمایندگان مجلس، تنبل‌ترین نماینده در شبانه‌روز حداقل 15 ساعت كار می‌كند. برخی حتی 20 ساعت كار می‌كنند. كسی كه اینچنین وضعیتی دارد، اگر دچار تعدد زوجات شود، خودش و خانواده‌اش دچار مشكل نمی‌شوند؟ ولی در برخی موارد لازم است، مثلا آقایی با خانمی ازدواج كرده و صاحب فرزند نمی‌شوند و دوست ندارند از همدیگر جدا شوند. با توافق می‌روند آقا با خانم دیگری ازدواج می‌كند تا صاحب فرزند شود، این شرعی و دموكراتیك است.

آیا نظرتان درباره ماده‌یی كه می‌گفت دیگر لازم نیست صیغه منقطع ثبت قانونی شود، هم اینچنین است؟

بیخود، چه چیزی را می‌خواهند مخفی كنند؟ همه‌چیز باید شفاف باشد، اگر می‌خواهد ثبت نكند معنایش این است كه می‌خواهد به زنش خیانت كند. اگر جرات دارد زنی را صیغه كند، باید جرات كند و این كار را ثبت قانونی كند. خب ثبت كن، از چه می‌ترسی؟ وقتی ازدواج می‌كنیم تعهدی نسبت به همدیگر داریم و اگر قرار نیست با همسرمان شفاف باشیم، بهتر است دست از این كارها ‌برداریم.

مثل اینكه اشتباهی پیش آمده. منظورم آقایان متاهل نیستند كه احیانا همسر صیغه‌یی می‌خواهند. منظور تجویز جدید آقای قرائتی در باب صیغه كردن زنان بیوه توسط پسران مجرد است.

هر چیزی باید شفاف باشد، معتقدم درباره این موضوع، مكان‌های همسریابی مشخصی باید وجود داشته باشد، تا این سخنان نیز وجهه پیدا كند. این به نفع همه جامعه است. هم شفاف‌سازی می‌شود هم از اشاعه بیماری‌های خاص عفونی جلوگیری می‌شود و هم اینكه قطعا امنیت در اجتماع بیشتر خواهد شد. جوانی كه زمین از شهوت او به لرزه درمی‌آید، باید فكری قانونی، شرعی و بهداشتی برایش كنند. راه عبور اگر برای سیلاب وجود نداشته باشد، از هر جایی راه خود را پیدا می‌كند و همه جا را ویران می‌كند. متاسفانه در جامعه رسم شده آقایی كه خودش دو سه تا زن دارد مدام می‌گوید جوانان ازدواج كنند. جوان، شغل و پول و زندگی ندارد، چطور ازدواج كند؟ مشكلات جنسی‌اش باید حل شود و راهی ندارد. ناگزیر به راه غیرقانونی می‌رود و آسیب به خود و جامعه می‌زند. می‌بینیم جوان معقول و سالمی بوده كه ناگهان دچار بیماری‌هایی مانند ایدز شده، گناهش گردن كیست؟ گردن كسی كه نمی‌گذارد مراكز همسریابی تشكیل شود.

قانون بیمه بیكاری نیز توسط شورای نگهبان به مجلس و كمیسیون برگشت، نظرتان درباره این موضوع چیست؟

مطمئنا طرح بیمه بیكاری و حمایت از متقاضیان جویای كار را به جدیت دنبال می‌كنیم. شورای نگهبان به دلیل بار مالی آن را رد كرد و با برنامه‌یی كه برای اصلاح قانون داریم، این قانون نیز مشابه لایحه‌یی می‌شود كه با پیشنهاد وزارت تعاون و كار، به تصویب هیات دولت رسیده. وقتی بار مالی قانون از لایحه پیش‌بینی‌شده دولت افزون نباشد، قطعا شورای نگهبان نیز آن را تایید می‌كند. در طرحی كه دیده بودیم، عده زیادی یا باید شغل زیادی می‌داشتند یا در زمان بیكاری، مستمری می‌گرفتند. اكنون این گستره كمتر می‌شود، ولی حداقل باز هم عده‌یی را تحت پوشش خود می‌گیرند.

درباره سرنوشت قانون تابعیت فرزندان مادران ایرانی كه با شوهران خارجی ازدواج كرده‌اند، نظرتان چیست؟

والد اگر غیرایرانی است، حداقل مادر ایرانی است و خودش نیز در ایران متولد شده، به همین جهت باید حقوقی برای این كودكان قائل شویم. در حال حاضر برای خارجیانی كه ایران آمده‌اند، حقوقی قائل شده‌ایم. اگر قائل نشویم، اینها به صورت غیرقانونی زندگی می‌كنند و از همه‌چیز محروم می‌شوند. سكونتگاه‌های غیررسمی در حاشیه شهرها، به وجود می‌آورند، بدون شناسنامه و آمار زندگی می‌كنند. باید حقوقی برای آنها قائل شویم. فرضا اگر پدر یك فرزند، ایرانی نیست ولی مادرش ایرانی است، به او شناسنامه ندهیم. خب این بدبخت می‌رود به كشور دیگری و آنجا نیز مشكل دارد، پس حقوق بشر كجا می‌رود؟ رافت اسلامی كجا می‌رود؟ معتقد هستم كه این افراد به تابعیت ایران درآیند. البته این موضوع برای فرزندان خارجیانی است كه غیرقانونی به ایران نیامده‌اند و شرعی نیز ازدواج كرده‌اند.

در حوزه نظارت، برخی مسائل كمیسیون از دوره قبل مانده، از جمله تحقیق و تفحص از تامین اجتماعی، سازمان بازنشستگی و شستا، نتیجه بررسی‌ها به كجا رسید؟

هنوز چیزی مطرح نشده است. سوابقی نیز در كمیسیون ندیده‌ام. عاقبت این كارها را هیچ كس نفهمید. اینقدر كارهای واجب‌تر از اینها داریم كه به این مسائل رسیدگی نكرده‌ایم. در كمیسیون این دوره، دنباله‌روی دیگران نیستیم و دنبال راه‌حل خودمان هستیم.

شخصا هم علامت سوالی درباره این سازمان‌ها ندارم كه نیاز به تحقیق و تفحص داشته باشم.
منبع: روزنامه اعتماد