سلامت نیوز : اكتبر، ماه آگاهی بخشی سرطان سینه در جهان نامگذاری شده است، قصه روبان صورتی، قصه مبارزه و درد است. مبارزه‌ای برای حیات و رهایی از درد و یك بیماری است. شاید امروز كسی به یاد نیاورد كه وجود این روبان ابتكار «شارلوت هیلی» است، چرا كه این روبان اكنون ماموریت مهم‌تری با این شعار دارد: «آگاهی بخشی درباره سرطان سینه». به گفته تمام متخصصان جراحی سینه آگاهی زنان نقش عمده و چشمگیری در پیشگیری از سرطان سینه دارد، از این رو پژوهشكده سرطان سینه جهاد دانشگاهی توصیه‌های مهمی را به بانوان دارد:
به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه ملت ما متخصصان پژوهشكده سرطان سینه جهاد دانشگاهی با تاكید بر مراقبت بانوان از خود و اتخاذ شیوه صحیح زندگی اعلام كرد: سرطان سینه شایعترین و دومین عامل مرگ و میر در میان زنان است و طبق آمار شایعترین علت مرگ زنان ایرانی در محدوده سنی 35 تا 55 سالگی است. در این نوشته سعی بر آن است تا سرطانهای شایع زنان بررسی شود.
چه كسانی در ابتلا به سرطان سینه مستعد هستند
باید توجه داشت كه از مهم‌ترین ریسك فاكتورهای ابتلا به سرطان سینه می‌توان به سابقه خانوادگی سرطان سینه در بستگان درجه اول، نداشتن زایمان، یائسگی بعد از 55 سالگی، محیط جغرافیایی (غرب)، اثرات هورمونی، وجود سرطانهای دیگر در فرد، رژیم غذایی با چربی بالا، چاقی، مصرف الكل، بیماری‌های خوش خیم سینه، ویروس‌ها، تابش اشعه یونیزان، نوع بافت پستانی، اضطراب و استرس، مصرف داروهای استروژنی، شروع قاعدگی زودهنگام، نخستین حاملگی در سنین بالاتر از 25 سال اشاره كرد كه بانوان با اتخاذ شیوه صحیح زندگی و تغییرمثبت فاكتورهای مذكور می‌توانند در پیشگیری از سرطان پستان گام بردارند.
از مهم‌ترین اقدامات خود فرد در موفقیت در درمان این بیماری می‌توان به غربالگری به معنی كشف و درمان به‌موقع این بیماری اشاره كرد كه خطر انتشار بیماری و مرگ را كاهش می‌دهد. همچنین ماموگرافی سالانه در زنان بالای 35 سال، خودآزمایی ماهیانه پستان بعد از سن 20 سالگی و معاینه بالینی سینه توسط پزشك در زنان 20 تا 40 سال به صورت هر 3 سال و در زنان بیش از 40 سال بصورت سالانه، هم در این امر بسیار مثمرثمر است.
آمار سرطان در ایران چشمگیر است
پیشگیری از بیماری‌های ویژه زنان نه فقط در كشور ما بلكه در نظام بهداشتی بسیاری از كشورها اهمیت ویژه‌ای دارد. در واقع از آنجا كه زنان جایگاه ویژه‌ای در خانواده دارند، سلامت جسمی و روحی آنها باید یكی از محورهای مهم نظام سلامت تلقی شود. یكی از مهم‌ترین بیماری‌هایی كه طی چند دهه اخیر، سلامت زنان را تهدید می‌كند، سرطان است. سرطانهای ویژه زنان جزو آن دسته از بیماری‌هایی است كه می‌توان با اطلاع‌رسانی و آموزش و اجرای غربالگری از بروز یا پیشرفت آن جلوگیری كرد.
به عقیده متخصصان سرطان سرویكس(دهانه رحم) تنها سرطان در زنان است كه با تزریق واكسن بین ۹۰ تا ۹۵ درصد قابل پیشگیری است. فاطمه همایی، استادیار رادیوتراپی و آنكولوژی دانشگاه علوم پزشكی مشهد می‌گوید: همان‌طور كه می‌دانید سرطان در ایران بار سوم بیماری‌ها را به خود اختصاص داده است و یكی از این سرطان‌ها كه متاسفانه شیوع زیادی دارد، سرطان سینه است. میزان شیوع و آمار مرگ و میر ناشی از این نوع سرطان در ایران از كشورهای دیگر بیش‌تر است و به همین سبب بحث غربالگری سرطان سینه یكی از مباحث مهم طرح شده در مبارزه با سرطان سینه است.
باید توجه داشت كه تشخیص سرطان سینه در كشور ما دیرهنگام صورت می‌گیرد و تلاش بر این است كه سعی كنیم بیماری را تا حد ممكن در مراحل اولیه تشخیص دهیم و به سمت غربالگری حركت كنیم تا بتوانیم آمار مبتلایان را كاهش دهیم. در بسیاری از موارد بیماران با سرطان پیشرفته سینه به پزشك مراجعه می‌كنند، درحالی كه اگر آموزش معاینه شخصی به فرد داده می‌شد، او خیلی زودتر از بروز این بیماری می‌توانست به‌راحتی سرطان را در مراحل اولیه شناسایی كند.
پیشگیری بهتر از درمان
همایی با اشاره به این‌كه با اطلاع‌رسانی و آموزش معاینه سینه توسط فرد كه باید ماهانه انجام شود، در بسیاری از كشورهای جهان آمار مبتلایان به سرطان سینه كاهش یافته است، تصریح می‌كند: یكی از دلایل كاهش مرگ و میر ناشی از سرطان سینه، غربالگری و در درجه دوم بهبود روش‌های درمانی است. هر قدر در زمینه تشخیص زودهنگام سرطان سینه تلاش و شیوه‌های غربالگری را اجرا كنیم و روش‌های درمانی را بهبود ببخشیم، خواهیم توانست آمار مبتلایان را كاهش دهیم.
او با بیان این‌كه برای درمان سرطان سینه، شیوه‌های درمانی بسیار قابل قبولی عرضه شده است كه به كیفیت زندگی و طول عمر مبتلایان می‌افزاید: خوشبختانه بسیاری از این شیوه‌ها در كشور ما در دسترس است اما نكته این جاست كه سرطان، یك بیماری زمانبر است. به این معنا كه هم شكل‌گیری بیماری طی سالیان اتفاق می‌افتد و هم درمان آن سال‌ها طول می‌كشد. به علاوه سرطان یكی از پرهزینه‌ترین بیماری‌هاست و هزینه‌های درمان روی دوش بسیاری از بیماران سنگینی می‌كند. بنابراین هر قدر تلاش كنیم كه سرطان را زودتر تشخیص دهیم، هزینه‌ها كمتر و درمان موفق‌تر خواهد بود.
انواع پیشگیری
پیشگیری سطوح مختلفی دارد، گاهی قرار است یك بیماری از ریشه نابود شود. به عنوان مثال اگر واكسن سل را بزنیم، هرگز به این بیماری دچار نمی‌شویم. اما ماهیت برخی بیماری‌ها مزمن و غیرواگیر است و پیشگیری در سطح اولیه یا همان تزریق واكسن درباره آنها امكان پذیر نیست. پیشگیری در سطح دوم زمانی است كه بیماری در سطحی تشخیص داده شود كه هنوز پیشرفت چندانی نكرده یا علامت‌دار نشده است. غربالگری در واقع تشخیص بیماری به هنگامی است كه هنوز علامت‌دار نشده است.
این امر درباره بسیاری از سرطان‌ها نظیر سرطان سینه، روده بزرگ و دهانه رحم انجام می‌شود و نتایج بسیار خوبی دارد. پیشگیری در سطح سوم زمانی است كه درمان به‌موقع بیماری انجام شده است و بیمار به‌موقع به پزشك مراجعه می‌كند و درمان او آغاز می‌شود. در این سطح پزشك تلاش می‌كند از پیشرفت سرطان به دیگر اعضای بدن جلوگیری كند و بیماری را تحت كنترل درآورد.
سرطان سینه چهارمین سرطان شایع در زنان است
همچنین اعظم موسوی رئیس انجمن سرطان ایران از بهبود ۹۰درصد مبتلایان به سرطان آندومتر خبر می‌دهد و می‌گوید: سرطان آندومتر، چهارمین سرطان شایع در زنان است و بیش از ۹۰درصد مبتلایان با عمل جراحی و رادیوتراپی بهبود می‌یابند. او ادامه می‌دهد: آندومتر، مخاط داخلی پوشاننده رحم است كه به‌طور عمده پس از یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی ممكن است ضخامت پیدا كند و اگر به‌موقع تحت درمان قرار نگیرد، به سرطان تبدیل می‌شود.
علل و عوامل سرطان را بیش‌تر بشناسید
موسوی با بیان این‌كه چاقی و اضافه وزن، مشكلات هورمونی پس از یائسگی، دیابت كنترل نشده و برخی عوامل ژنتیكی از جمله عوامل مستعدكننده سرطان آندومتر است، می‌افزاید: اگر زنان در سنین جوانی اختلالات هورمونی داشته باشند و بدنشان در معرض هورمون استروژن بدون رقیب(پروژسترون) قرار بگیرد، همچنین دوره قاعدگی و تخمك‌گذاری نامنظم داشته باشند و پروژسترون در بدنشان تولید نشود،
آندومتر در رحمشان ضخامت پیدا می‌كند و اگر بدخیم شود به سرطان تبدیل می‌شود. او در ادامه به راهكارهای پیشگیری از این سرطان می‌پردازد و می‌گوید: آندومتر، سرطانی است كه بسیار زودتشخیص داده می‌شود به این دلیل كه فرد خونریزی غیرطبیعی پیدا می‌كند و این خونریزی به دلیل مراجعه به پزشك علت یابی می‌شود.
سرطان یكی دیگر از پیامدهای زندگی مدرن
در ادامه باید گفت كه با پیشرفت جوامع بشری، صنعتی شدن و گذار از زندگی سنتی به سمت مدرنیته، مسائل و مشكلات انسانی هم تحت تاثیر این تغییرات متحول شده است. در اصل سرطان‌ها از جمله بیماری‌هایی هستند كه دانش و تحقیقات پیشرفته پزشكی هنوز نتوانسته است راهكارهایی اساسی برای پیشگیری از آنها بیابد. سرطانهای مختلفی از جمله ریه، خون، معده، روده، پوست، پروستات، استخوان و مری از شایعترین این نوع بیماری هستند
كه عموم مردم، در معرض ابتلای به آن قرار دارند، اما در این میان چند نوع سرطان به‌طور اختصاصی سلامت زنان را تهدید می‌كند كه عبارتند از: سرطانهای تخمدان، دهانه رحم، رحم و سینه. باید توجه داشت كه مراقبت و تشخیص به‌موقع آن، می‌تواند گامی بزرگ در حفظ سلامت بانوان باشد. در ادامه با كم و كیف سرطانهای شایع زنان بیش‌تر آشنا می‌شوید كه عبارتند از:
بی‌توجهی زنان به سلامت خود تنها دلیل بروز سرطان است
سرطان دهانه رحم تنها سرطان قابل پیشگیری زنان است، غربالگری منظم و مرتب در كشورهای پیشرفته دنیا باعث شده این نوع سرطان به‌طور كلی ریشه كن شود. اما در كشور ما براساس آمار بیماران بستری شده، تعداد مبتلایان به این نوع سرطان بالاست. فاطمه قائم مقامی، فوق تخصص سرطانهای زنان درباره این نوع سرطان می‌گوید:
سرطان دهانه رحم صد در صد قابل پیشگیری است، آن هم به این دلیل كه عامل ایجاد‌كننده آن نوعی ویروس است كه قبل از ایجاد سرطان، باعث تغییراتی در دهانه رحم می‌شود كه برای تبدیل این ضایعات پیش سرطانی به سرطان دهانه رحم 10 تا 15 سال وقت نیاز است. او می‌گوید: بنابراین اگر ضایعات پیش سرطانی به‌موقع تشخیص داده شود، قطعاً با درمان‌های ساده‌ای همچون برداشتن مخاط دهانه رحم یا با لیزر درمانی می‌توان از این سرطان پیشگیری كرد. ولی متاسفانه در كشور ما زمانی خانم‌ها به پزشك مراجعه می‌كنند كه بیماری در وضع پیشرفته خود است.
این متخصص زنان و زایمان درباره پیشگیری از این سرطان، خاطرنشان می‌كند: به تمامی خانم‌هایی كه ازدواج كرده‌اند و بالای 18 سال سن دارند، توصیه می‌شود سالانه تست “پاپ اسمیر “ انجام دهند كه در صورت منفی بودن نتایج، بعد از 3 بار می‌توانند با فاصله‌های طولانی‌تر این آزمایش را انجام دهند. به گفته او یكی از عوامل شیوع بالای این بیماری در كشور ما، بی‌توجهی و ناآگاهی زنان به انجام این تست است به‌ویژه در مناطق دور افتاده و روستاها كه افراد زمانی به پزشك مراجعه می‌كنند كه سرطان در مراحل پیشرفته قرار گرفته است.
او با بیان این‌كه هر چند كه به تازگی پزشكان چندین مركز تحقیقاتی اروپا در كاری مشترك، موفق به كشف واكسن جدیدی برای جلوگیری از سرطان رحم شده‌اند و آن را گامی مثبت برای استفاده در كشورهایی كه از امكانات پزشكی كمتری برخوردارند می دانند، می‌گوید: اما تا فراگیر شدن آن، راه درازی پیش روست. قائم مقامی درباره علایم این سرطان می‌افزاید: سرطان رحم چون با خونریزی غیر طبیعی بروز پیدا می‌كند، در مرحله اولیه تشخیص داده می‌شود. بنابراین پیش آگهی خوبی داشته و علاج پذیر است.
او خاطرنشان كرد: به‌طور كلی به خانم‌هایی كه در وضع طبیعی قرار دارند، غربالگری سرطان رحم توصیه نمی‌شود و غربالگری تنها در بیماران چاق با سابقه فامیلی سرطان رحم، سینه و تخمدان و بیماران با سابقه سیكل‌های بدون تخمك‌گذاری توصیه می‌شود. به گفته این استاد دانشگاه، در صورت بروز هر گونه خونریزی بعد از یائسگی و خونریزی غیر طبیعی بعد از 35 سالگی، نمونه‌برداری از رحم به‌طور سرپایی یا كورتاژ تشخیصی توصیه می‌شود.
نتایج تحقیقات دانشمندان مركز تحقیقات سرطان لندن حاكی است، احتمال ابتلا به سرطان رحم در زنان بالای 60 سال بیش‌تر شده است. این تحقیقات نشان می‌دهد كه افزایش وزن بدن، بلوغ زودرس، یائسگی دیر هنگام، هورمون درمانی جایگزین تنها با استروژن، موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان رحم می‌شود و این سرطان در زنان چاق 2 تا 3 برابر افزایش می‌یابد. گفتنی است، 60 درصد مرگ ناشی از سرطان رحم در كشورهای توسعه یافته رخ می‌دهد.
سرطان تخمدان
پس از سرطان سینه، سرطان تخمدان، مرگبارترین نوع سرطان در زنان است. هر چند كه سرطان تخمدان، 5 درصد از سرطانهای زنان را تشكیل می‌دهد ولی بیش از نیمی از مرگ و میر سرطانهای ویژه زنان را در برمی‌گیرد. آن هم به این دلیل كه در 75 درصد موارد، علایم آن با پیشرفت بیماری ظاهر می‌شود. آمارها نشان می‌دهد، سالانه 14 هزار زن مبتلا به سرطان تخمدان در جهان جان خود را از دست می‌دهند. قائم مقامی عوامل اصلی همچون عوامل ارثی و غیر ارثی را در بروز این بیماری موثر می‌داند و می‌گوید:
عوامل فرعی چون محیط صنعتی و غیرصنعتی اجتماع، فرهنگ و تغذیه همچون غذاهای چرب نیز زمینه ساز شیوع سرطان تخمدان است. او با اشاره به این‌كه روش غربالگری مناسبی مانند سرطان دهانه رحم برای تشخیص سرطان تخمدان وجود ندارد، می‌افزاید: معاینه 6 ماه یك بار، سونوگرافی و آزمایش خون می‌تواند در تشخیص این بیماری كمك كند ولی انجام معاینه 6 ماه یك بار درست است كه ساده‌ترین و منطقی‌ترین راه تشخیص سرطان تخمدان در مراحل اولیه است، ولی 10 هزار مورد آزمایش باید انجام شود تا یك مورد سرطان تخمدان كشف شود.
این متخصص زنان و زایمان تصریح می‌كند: روش‌های پاراكلینیكی به عنوان مثال سونوگرافی واژینال و آزمایش خون می‌تواند در تشخیص مراحل اولیه سرطان تخمدان موثر باشد، اما مطالعات انجام شده نشان می‌دهد، انجام این روش‌ها برای همه مقرون به صرفه نیست. او اظهار می‌دارد: بنابراین توصیه می‌شود از آزمایش خون و سونوگرافی واژینال برای كسانی كه در خطر ابتلای بالا به این سرطان هستند و سابقه خانوادگی این سرطان را در فامیل درجه یك خود دارند، بین سن 25 تا 35 سالگی هر6 ماه یك بار برای تشخیص وضع تخمدانها و اندازه‌گیری آنتی ژنها استفاده شود.
قائم مقامی می‌افزاید: افراد بالای 35 سال كه سابقه فامیلی مثبت دارند، بعد از تكمیل خانواده، تحت جراحی برداشتن تخمدان قرار می‌گیرند تا از بروز این بیماری پیشگیری شود. البته كمبود هورمون با مصرف جانشینی هورمون تامین می‌شود و برداشتن تخمدانها منجر به پوكی استخوان و عوارض ناشی از آن نمی‌شود. او می‌افزاید: با نخستین بارداری خطر ابتلا به سرطان تخمدان تا 40 درصد كاهش می‌یابد و در هر یك از بارداری‌های بعد نیز 14 درصد كاهش خطر وجود دارد.
مشاهده شده كه زنان با سابقه نازایی 15 سال به بالا، بیش‌تر در معرض سرطان تخمدان هستند. این استاد دانشگاه خاطرنشان می‌كند: نوعی دیگر سرطان تخمدان وجود دارد كه در زنان جوان پیش می‌آید كه متفاوت از نوع اخیر است و این سرطان از نظر آسیب‌شناسی حدود 5 تا 10 درصد كل سرطانهای تخمدان را تشكیل می‌دهد. قائم مقامی می‌افزاید:
این نوع سرطان تخمدان پیش آگهی خوبی دارد و نیاز به عمل جراحی وسیع نیست زیرا با برداشتن همان تخمدان مبتلا، باروری فرد حفظ می‌شود و بعد در صورت لزوم اگر اعضای دیگر نیز گرفتار شده باشد با شیمی درمانی می‌توان سلول‌های سرطانی را ریشه كن كرد. افراد مبتلا به این نوع سرطان تخمدان حتی بقای عمر صد در صد داشته‌اند. شایان ذكر است، براساس تحقیقات جهانی، زنان امریكایی 3 برابر بیش‌تر از زنان آسیایی به سرطان تخمدان مبتلا می‌شوند.
بقای عمر در سرطانهای زنان
قائم مقامی درباره بقای عمر در انواع مختلف سرطان زنان تصریح می‌كند: همان‌طور كه گفته شد، سرطانهای زنان شایعترین علت مرگ و میر آنان را تشكیل می‌دهد. كسی كه به سرطان تخمدان دچار می‌شود، چون بیماری در مراحل پیشرفته تشخیص داده می‌شود، بقای عمر زیادی ندارد و ممكن است 30 تا 40 درصد بقای عمر داشته باشند.
او می‌افزاید: در سرطان دهانه رحم، اگر بیماری در مراحل اولیه تشخیص داده شود، افراد تا 85 درصد بقای عمر دارند. به گفته این متخصص زنان و زایمان، در میان سرطانهای زنان، خوش خیم‌ترین آن سرطان رحم است، آن هم به این دلیل كه در مرحله اولیه تشخیص داده می‌شود، بقای عمر در افراد مبتلا خیلی بیش‌تر از دیگر سرطان‌ها است.
اكتبر، ماه آگاهی بخشی سرطان سینه در جهان نامگذاری شده است، قصه روبان صورتی، قصه مبارزه و درد است. مبارزه‌ای برای حیات و رهایی از درد و یك بیماری است. شاید امروز كسی به یاد نیاورد كه وجود این روبان ابتكار «شارلوت هیلی» است، چرا كه این روبان اكنون ماموریت مهم‌تری با این شعار دارد: «آگاهی بخشی درباره سرطان سینه».
نظر شما