سلامت نیوز : شاید سال‌ها از تجویز نسخه‌هایی با مصرف داروهای گیاهی توسط مادربزرگ‌هایی که اعتقادی به استفاده از داروهای شیمیایی نداشتند گذشته باشد اما با از آنجایی که تاثیر درمانی گیاهان دارویی و عوارض جانبی کم آنها مشخص شده، استقبال از گیاهان دارویی رشد داشته است ولی گویا چرخه تولید، فرآوری و مصرف گیاهان دارویی هنوز هویت خود را پیدا نکرده است.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از مهر ؛ در سال‌های اخیر استفاده از گیاهان دارویی در جهان توسعه یافته و روز به روز در حال افزایش است و صنایع بسیار گسترده‌ای در ارتباط با تبدیل گیاهان دارویی به داروهایی گیاهی و سایر محصولات گیاهی در کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه به وجود آمده است.

گرایش 80 درصد مردم جهان به ویژه در کشورهای در حال توسعه نیز در یک دهه گذشته به مصرف این داروها و رویگردانی از داروهای شیمیایی، اهتمام به کاشت و برداشت این محصولات گیاهی را مورد توجه قرار می‌دهد.در این زمینه رویش گیاهان دارویی در مناطق خشک و کم آب یکی از ویژگی‌های آنها است که می‌تواند به عنوان ظرفیتی برای استان‌های واقع در مناطق خشک و نیمه خشک محسوب شود.

شناسایی 840 گونه گیاهی

در استان قم بیش از 840 گونه گیاهی شناسایی شده که متعلق به 64 خانواده است که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بادام کوهی، پسته وحشی، درمنه، ریواس و... اشاره کرد. همچنین 20 درصد گیاهان شناسایی شده در محدود استان دارای ارزش دارویی و صنعتی هستند.

قم، استان کم آبی است و زمانی که سخن از کشاورزی می‌شود این امر مورد توجه است که در صورت انجام کار کارشناسی شده و تخصصی بتوان از ظرفیت زمین‌های زراعی و باغی و حتی گلخانه‌ای به سمت تولید گیاهان دارویی بهره گرفت.اما با وجود تاثیر غیرقابل کتمان گیاهان دارویی در بهبودی سلامت جسم و روان انسان، کشت این نوع گیاهان در قم با مشکلاتی مواجه است که مسیر افزایش تولیدات را به مخاطره انداخته است.

عدم وجود ماشین‌آلات تخصصی

کاظم یوسف‌زاده دانشجوی دکترای اصلاح نباتات به خبرنگار مهر می‌گوید: ایجاد زیر ساخت‌های لازم به خصوص در بخش تولید گیاهان دارویی و بهره گیری از ماشین آلات در مراحل کاشت تا برداشت و ارتقا مکانیزاسیون مراحل مختلف تولید، می‌تواند در مرتفع ساختن بسیاری از تنگناها و مشکلات موجود در زمینه تولید گیاهان دارویی گام موثری باشد.

وی که تولید کننده گیاهان دارویی در استان قم است، به مشکلاتی در زمینه بازاریابی و عرضه محصولات تولیدی اشاره دارد و می‌گوید: به دلایل متعددی از جمله نسبت پایین سهم مصرف داروهای گیاهی و گیاهان دارویی در بخش درمانی جامعه و عدم صادرات منظم و برنامه ریزی شده گیاهان دارویی مشکلات فراوانی وجود دارد.

تولیدکننده بابونه و نعناع فلفلی در قم، از جمله گیاهان دارویی مورد کشت در استان را بابونه کامومیل، آلوئه‌ورا، به‌لیمو، نعنا، گل محمدی و... معرفی می‌کند و می‌گوید: تعداد 247 گونه گیاه دارویی اعم از جنگلی، مرتعی و باغی شناسایی شده است و سطح زیر کشت گیاهان دارویی در استان قم حدود 100 هکتار است که بیشتر گیاهان دارویی تولیدی در این اراضی به صورت سبزی مصرف می‌شود.

خرید گزینشی محصول

فراهانی که 10 هکتار از اراضی را به کشت گیاهان دارویی مریم گلی، آلوئه ورا، رزماری و گل محمدی اختصاص داده می‌گوید: شرکت‌ها، کارخانه‌ها و مجموعه‌های مختلفی به طور تخصصی در زمینه کشت، فرآوری و داروسازی گیاهان دارویی فعالیت می‌کنند.اما برخی شرکت‌ها به صورت گزینشی عمل می‌کنند و در یک سال به دنبال گیاهان خاص بوده و با تولید کننده قرارداد می‌بندند و ممکن است در سال دیگر قراردادی منعقد نشود.فراهانی از انتقال این محصولات گیاهی به استان‌های همجوار می‌گوید که به دلیل عدم مصرف در داخل استان به دیگر مناطق کشور ارسال می‌شود.

تشکیل ستاد گیاهان دارویی

مدیرکل جهاد کشاورزی قم در گفتگو با مهر با اشاره به حمایت‌های این نهاد از تولید گیاهان دارویی که تنوع بسیاری دارند، می‌گوید: سبزیجات به عنوان بهترین گیاه دارویی است که مصرف عمومی دارد و به صورت خام، خشک کرده، سرخ شده و در عطاری‌ها مورد مصرف قرار می‌گیرد.رضا سیار به طرح مبارزه با آفات و بیماری در محصولات زراعی و باغی IPM)) که هفت ماه از زمان اجرای آن می‌گذرد، اشاره می‌کند و می‌افزاید: اجرای این طرح همراه با توصیه‌های لازم در زمینه عدم استفاده از سموم علف کش و استفاده از آب مصرفی بهداشتی انجام می‌شود.

وی افزود: مجموع سبزی کاران قمی که در دو هزار و 500 هکتار زمین به کشت انواع گیاهان دارویی می‌پردازند، بیش از پنج هزار نفر هستند که به صورت فصلی در این عرصه فعال هستند.سیار به تشکیل ستاد گیاهان دارویی استان اشاره دارد که در زمینه جذب سرمایه گذار و راه اندازی کارخانه‌های فرآوری گیاهان دارویی فعالیت می‌کند و در حال حاضر دو شرکت در این زمینه فعال هستند.به گفته مدیرکل جهاد کشاورزی استان، تسهیلاتی که تولیدکنندگان گیاهان دارویی در زمینه تهیه ماشین آلات کاشت و برداشت محصول طلب می‌کنند، عمدتا درخواست کمک‌های بلاعوض است که این امر از عهده جهاد کشاورزی خارج است.

نبود تخصص در برخی عطاری‌ها

از طرفی اقبال مردم به استفاده از داروهای گیاهی که به دلیل عدم اعتماد به داروهای شیمیایی شکل گرفته است، سبب سوء استفاده برخی افراد در تولید و تهیه داروهایی تقلبی و تجویز آن با نام داروهای گیاهی شده است که این امر از سوی عطاری هایی که با تخصص در این زمینه وارد شده‌اند، مورد توجه و انتقاد است.یاوری که به فروش و عرضه محصولات گیاهی می‌پردازد، از نبود تخصص در بین هم صنفان خود می‌گوید و یادآور می‌شود: برخی افرادی که در این صنف مشغول به کار هستند اطلاعات کافی ندارند و از محصولی که به دست مردم می‌دهند، چیز زیادی نمی‌دانند.

وی که خود با مدرک کارشناسی ارشد در رشته گیاه شناسی نسبت به تولید و فروش داروهای گیاهی اقدام کرده است، می‌گوید: اینکه هر فردی در گوشه‌ای از شهر مغازه‌ای باز کرده و از داروی چاقی و لاغری گرفته تا داروی بیماری‌های قلبی را تجویز می‌کند، منجر به سوءاستفاده‌هایی می‌شود که مشکلات زیادی را ایجاد می‌کند.حال که مردم به دلیل استفاده آسان‌تر از داروهای گیاهی و کمی عوارض این داروها نسبت به داروهای شیمیایی به مصرف آن روی آورده‌اند، عطاری‌ها می‌توانند در زمینه آگاهی بخشی در زمینه میزان، طریقه مصرف و عوارض احتمالی به مردم نقش آفرین باشند.

یاوری ادامه می‌دهد: فرد بیمار باید بداند که مصرف بی‌رویه و غیر علمی گیاه دارویی هم مثل گیاه شیمیایی مضر است، همچنین بیمار باید بداند که تجویز داروی گیاهی یا گیاه دارویی و تشخیص بیماری، همه نوعی تخصص است که نمی‌توان به هر کسی اعتماد کرد و از او نسخه گرفت، هر کسی که جایی مغازه زده و داروی گیاهی می‌فروشد به این معنی نیست که متخصص این کار است.

چرخه تولید، فرآوری و مصرف گیاهان دارویی با موانع زیادی مواجه است و برای توسعه کشت گیاهان دارویی در استان باید این چرخه به طور کامل شکل گیرد تا شاهد بروز توانمندی‌های گسترده استان که دارای مزیت نسبی در زمینه تولید گیاهان دارویی است، بود.