سلامت نیوز : زنان و مردان در هر مرحله‌ای از زندگی شاهد یكسری تغییرات جسمانی و
فیزیولوژیك هستند كه به تكامل رسیدن این سیستم‌ها، بیشتر حائز اهمیت است.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ زمان تولد، بلوغ و پس از آن تغییرات سیستمی هر فردی متفاوت است و با
گام نهادن به مرحله پیری، این تغییرات در مسیر زوال و از بین رفتن تدریجی
قرار خواهند گرفت و به این ترتیب عملكرد بسیاری از ارگان‌ها و سلول‌های بدن
نیز، به سمت زوال پیش خواهند رفت. البته بعضی از این تغییرات فیزیولوژیك و
برخی دیگر غیرفیزیولوژیك یا بیماری‌زا هستند اما مهم‌ترین فرایند كه
به‌طور طبیعی در زنان و مردان اتفاق می‌افتد، تغییرات زمان بلوغ است. در
این زمان با فعال شدن هیپوتالاموس، هیپوفیز و غدد جنسی ترشح هورمون‌های
جنسی در دختران و پسران افزایش پیدا می‌كند كه نتیجه آن تغییر در صفات
ثانویه جنسی دختران و پسران خواهد بود و علاوه بر این قابلیت باروری و
تداوم نسل را نیز می‌یابند.
این فرایند در دختران به‌طور دوره‌ای و هر 4 هفته یكبار اتفاق می‌افتد
اما در جنس مذكر تغییرات فیزیولوژیك دوره‌ای در عملكرد سیستم آندوكرین (غدد
جنسی) دیده نمی‌شود ولی مردان نیز پس از 50 سالگی دستخوش یكسری تغییرات
غیرقابل پیشگیری خواهند شد. از این‌رو با دكتر حسین دلشاد فوق‌تخصص غدد
داخلی و متابولیسم به گفت‌وگو نشسته‌ایم.
آیا فرایند یائسگی در میان مردان نیز پدیدار می‌شود؟
با رسیدن به دهه پنجم عمر، به تدریج فعالیت غدد جنسی در زنان كاهش پیدا
می‌كند و سرانجام با بروز یائسگی این فعالیت متوقف خواهد شد. در حقیقت
یائسگی تنها دلیل تعریف فعالیت فیزیولوژیك سیستم غدد درون‌ریز و متابولیسم
است.
در میان مردان نیز فعالیت غدد جنسی با گذشت سن، كاهش پیدا می‌كند اما
برخلاف زنان متوقف نخواهد شد. البته سایر دستگاه‌های سیستم غدد درون‌ریز و
متابولیسم نیز با گذشت سن در هر دو جنس تغییراتی پیدا می‌كنند كه این
تغییرات هر چند فیزیولوژیك تلقی می‌شوند اما ممكن است در برخی افراد، باعث
بروز علائم و نشانه‌هایی شوند كه ممكن است با عوامل بیماری قابل تشخیص
نباشند.
برای مثال كاهش عملكرد غدد جنسی در مردان از دهه پنجم الی ششم عمر به
بعد، موجب بروز یكسری علائم از جمله كاهش قدرت عضلانی و نیروی عضلانی و
اختلال در عملكردهای شناختی و خلق و خو می‌شود كه ممكن است با بیماری‌های
روانی اشتباه گرفته شود و كاهش عملكرد غدد جنسی مردان، تحت عنوان آندروپوز
شناخته می‌شود.
آیا علائم مطرح شده قابل درمان است؟
تحقیقات نشان داده است، احساس خستگی و ضعف، كاهش توان و نیروی عضلانی،
اختلالات خلق و خو، افسردگی و سندرم ضعف مزمن در میان مردان به دلیل كاهش
سطح تستسترون است كه در این صورت می‌توان با تزریق تستسترون تا حد زیادی،
آنها را كنترل كرد.
عارضه شایع پروستات در میان مردان خطرآفرین نیز هست؟
اكثر مردان در سنین بعد از 50 سالگی با بزرگی غده پروستات روبه‌رو
می‌شوند كه با گذشت سن و بعد از دهه 50، به تدریج بر حجم آن افزوده شده و
باتوجه به محل قرارگیری‌اش باعث تنگی مجاری ادراری خواهد شد و به این ترتیب
در عمل دفع ادرار اختلال به‌وجود می‌آید.
البته از مشكلات دیگری كه مردان را در این سن تهدید می‌كند، سرطان
پروستات است كه با بزرگی غده پروستات، اختلال در سیستم دفع ادرار پدیدار
می‌شود و در صورت تشخیص ندادن بموقع، به بافت‌های دیگر حمله‌ور خواهد شد و
در این‌صورت موجب درگیری استخوان، كبد، ریه و در حالت كلی متاستاز به سایر
اعضا می‌شود كه بهترین روش درمان در این خصوص برداشتن
بیضه‌هاست.
عمده‌ترین تحولی كه با افزایش سن، در آقایان به‌وجود می‌آید چیست؟
با افزایش سن، سطح هورمون تستسترون مردان كاهش پیدا می‌كند. در واقع عملكرد سیستم تولیدكننده تستسترون رو به خاموشی خواهد رفت.
سن بلوغ افراد چه ارتباطی با این مسئله دارد؟
سن شروع بلوغ در كشورهای مختلف متفاوت است اما معمولاً بلوغ در دختران
از سن 8 سالگی و در پسران از سن 9 سالگی شروع می‌شود. فرایند بلوغ كه در
میان دختران و پسران علائم متفاوتی دارد، در مدت تقریبی 4 سال به‌تدریج
پیشرفت می‌كند تا به تكامل نهایی برسد و تا پایان عمر، این صفات ثانویه
جنسی در مردان و زنان پایدار خواهد ماند اما اگر دختری تا سن 13 سالگی و
پسری تا سن 14 سالگی هیچ‌یك از علائم و نشانه‌های بلوغ را دارا نباشد، به
عارضه هیپوگنادیسم یا تأخیر بلوغ مبتلاست.
هیپوگنادیسم نیز به دو گروه هیپوگنا یا مركزی و هیپوگنا یا محیطی تقسیم می‌شود.
هریك از این تقسیم‌بندی‌ها را به‌طور مجزا توضیح دهید.
در نوع مركزی، اشكال در غده هیپوتالاموس و هیپوفیز است و در نوع محیطی آن، اشكال در تخمدان‌ها یا بیضه‌ها است.
نوع مركزی هیپوگنادیسم كه اختلال در هیپوتالاموس یا هیپوفیز وجود دارد،
ممكن است به علت بعضی بیماری ژنتیكی، تومورهای سیستم اعصاب مركزی،
عفونت‌های سیستم ادراری مركزی، ضربه مغزی، رادیوتراپی ناحیه سر، بیماری‌های
مزمن، كم‌كاری غده تیروئید، بی‌اشتهایی عصبی یا در اثر فعالیت‌های ورزشی
آن هم به صورت حرفه‌ای در میان زنان، دیده می‌شود اما نوع محیطی
هیپوگنادیسم، به علت اختلالات كروموزومی در هر دو جنس ایجاد می‌شود و
اختلالات اولیه در تخمدان و بیضه‌ها نیز منجر به بروز هیپوگنادیسم محیطی
خواهد شد.
از طرفی، عفونت‌های بیضه، ضرباتی كه در دوران كودكی به ناحیه بیضه وارد
می‌شود، شیمی‌درمانی، رادیوتراپی و... نیز موجب از بین رفتن عملكرد بیضه و
هیپوگنادیسم می‌شود و به‌طور كلی، علائم بالینی هیپوگنادیسم بستگی به زمان
بروز عارضه ایجاد كننده هیپوگنادیسم دارند.
برای مثال اگر فردی قبل از ظاهر شدن علائم بلوغ، دچار هیپوگنادیسم شود
معمولاً در سن بلوغ، هیچ صفات ثانویه جنسی را نشان نمی‌دهد اما اگر عارضه
ایجادكننده هیپوگنادیسم بعد از بروز صفات ثانویه جنسی باعث هیپوگنادیسم شود
صفات ثانویه در بیمار وجود داشته اما به تدریج تظاهر این صفات ثانویه جنسی
كم‌رنگ‌تر می‌شوند.
در این باره مثالی بزنید.
برای مثال اگر در یك جنس مذكر، عارضه هیپوگنادیسم قبل از بلوغ پدیدار
شود، فرد ظاهری مردانه نداشته و فاقد رویش موهای صورت و بدن خواهد بود.
صدایش شبیه به زنان است اما اگر یك فرد مذكر كه بعد از رسیدن به بلوغ به هر
علتی دچار عارضه هیپوگنادیسم شود معمولاً از مقدار موهای وابسته به هورمون
مردانه در صورت و بدن او كاسته می‌شود.
آیا می‌توان عملكرد بیضه‌ها را ثابت نگه داشت؟
خیر. این یك روند طبیعی است و سلول‌های سازنده هورمون در هر دو جنس، به
تدریج ضعیف خواهد شد و مرگی برنامه‌ریزی شده در انتظار همه هورمون‌ها است
كه برای بعضی از ارگان‌ها جبران‌پذیر نیست. از این‌رو میزان هورمون مردانه
در سنین پس از 50 سالگی به نیمی از دوران جوانی تحلیل خواهد رفت زیرا
سلول‌های تشكیل‌دهنده تستسترون كاهش پیدا می‌كنند و این یك روند طبیعی است
كه خواه ناخواه طی می‌شود و فرایند پیری را تجربه می‌كند.
بیماری‌ها و زوال شایع در میان مردان، برای همه آنها اتفاق می‌افتد؟
همه مردان كم و بیش دچار بزرگی غده پروستات می‌شوند اما شدت آن متناسب
با میزان حساسیتی است كه پروستات، نسبت به هورمون مردانه دارد. به همین
دلیل ممكن است یك مرد در سنین پائین دچار عارضه بزرگی غده پروستات شود و
مردی دیگر در سن 80 سالگی با این پدیده روبه‌رو شود. در واقع گیرنده‌هایی
كه هورمون مردانه را تحریك می‌كنند حساسیت‌های متفاوتی را در راستای ابتلا
به بزرگی پروستات به‌وجود می‌آورند.
علاوه بر این داروهای بدنسازی، دوپینگ، سموم شیمیایی، آلودگی محیط،
مصرف بیش از حد هورمون‌های مردانه در سنین پائین و عواملی از این دست،
زمینه بزرگی یا سرطان پروستات و البته در بروز پدیده‌های مختلف بدن و رشد و
نمو بافت‌های متنوع را فراهم می‌كنند و باید خاطر نشان كرد سن بروز عارضه
پروستات و مشكلات مردان نیز كاهش پیدا كرده است.
زنان و مردان در هر مرحله‌ای از زندگی شاهد یكسری تغییرات جسمانی و فیزیولوژیك هستند كه به تكامل رسیدن این سیستم‌ها، بیشتر حائز اهمیت است.
نظر شما