سلامت نیوز : علل اصلی بی‌اشتهایی شامل مواردی است که قسمت اعظم آن‌ها به آسانی قابل رفع و رجوع و اصلاح است.قدری خونسرد باشید، رفتار و گفتار خود را کنترل کنید تا کودک متوجه نشود که چقدر غذا خوردن او اهمیت دارد. ولی قبل از پرداختن به دلایل عمده بی‌اشتهایی کودکان به این موضوع تاکید می‌شود که رشد سریع نوزادان در سال دوم و سوم نسبت به سال اول زندگی که وزن تولدشان به سه برابر افزایش می‌یابد (یعنی حدوداً 9 تا 11 کیلوگرم) و همچنین افزایش قدی بین 25 تا 30 سانتیمتر نسبت به قد زمان تولد خود دارند، بسیار کاهش می‌یابد و این تفاوت سرعت وزن‌گیری و افزایش قد طبعاً در میزان نیاز آن‌ها به مقدار انرژی و مواد مغذی و حجم غذای خورده شده آن‌ها نیز تأثیر گذاشته و کم‌غذایی آن‌ها را موجب می‌شود که نباید با بی‌اشتهایی یا کم‌اشتهایی اشتباه گرفته شود؛اگر شما عزیزان به ریشه‌یابی علل به وجود آورنده بی‌اشتهایی پی برده و این عوامل را از پیش پای خود بردارید خواهید دید که چه ساده، روند رشد و بالندگی بچه در چهارچوب ظرفیت‌های ژنتیکی بهتر از سابق خواهد شد و علاقه او به غذاهای مختلف نمود خواهد یافت.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ در پایان ششمین ماه زندگی نوزادان یعنی نیمه دوم سال اول زندگی، باید به صورت سیستماتیک و برنامه‌ریزی شده تغییراتی در نوع و قوام غذای روزانه کودکان به عمل آورده شود یعنی نه تنها به طور تدریجی به تنوع بخشیدن به مواد غذایی دریافتی کودک اقدام شود بلکه قوام آن‌ها نیز از حالت مایعات صرف به سوی غذاهای سفت‌تر تغییر یابد. در آغاز با دادن فرنی رقیق یا حریره بادام به صورت تدریجی اولین قدم در تغییر یکنواختی و قوام غذاها برداشته می‌شود. حال اگر در سال دوم زندگی نیز به جای تغذیه بچه با غذاهای مناسب این سن و سال فقط حریره بادام و فرنی و سوپ داده شود به طور حتم مورد استقبال و علاقه کودک قرار نخواهد گرفت.

گاهی عده‌ای تصور می‌کنند، هر چه بچه شیر بیشتری بخورد، برای رشد و نمو او مفیدتر خواهد بود. گرچه شیر مادر یا فرمولا در سال دوم نیز از ارزش بالایی برخوردار است ولی در سال دوم زندگی وعده‌های اصلی روزانه باید به طور مرتب از غذاهای مناسب این سن و سال تأمین شود ولی در میان وعده‌ها و شب‌ها بچه را باید از شیر مادر بهره‌مند کرد. توجه کنید که دادن شیر مادر به تنهایی به جای غذاهای مغذی قادر به تأمین نیاز رشدی بچه نخواهد بود تا چه رسد به پر کردن معده کوچک کودک با انواع جوشانده‌ها یا شیر خشک یا شیر گاو که علاوه بر زمینه‌سازی کم‌خونی ناشی از کمبود آهن، عامل بی‌اشتهایی کودک و چه بسا مبتلا شدن او به عفونت‌های گوارشی خواهد شد.

گاهی رفتارهای مهرآمیز مادر یا وابستگان، در قالب دادن هدیه یا خورانیدن شکلات، شیرینی، بستنی و انواع نوشیدنی‌های مختلف در میان‌وعده نمود پیدا می‌کند که باعث سوق دادن ذائقه کودک به سمت مصرف چنین تنقلاتی می‌شود. اشتهای او را نیز جهت میل‌کردن مواد غذایی مفید و مغذی، عاملی جهت سر باز زدن کودک از خوردن غذاهای اصلی و اساسی می‌شود و زمینه گرایش او را به مواد شیرین و پرچرب فراهم می‌کند.

گاهی بچه‌ها از خوردن غذای خاصی خودداری کرده یا علاقه و رغبتی به آن ماده غذایی که ممکن است خیلی هم ارزشمند باشد، نشان نمی‌دهند؛ وادار کردن اجباری کودک با هر ترفندی به تناول چنین غذایی موجب خواهد شد که در سنین بعدی نیز از خوردن چنین غذایی خودداری کند. بهتر است بدون هیچ‌گونه عکس‌العملی از دادن آن خودداری کنید ولی در آینده با مخلوط کردن آن با سایر غذاهای مورد علاقه کودک، او را به تدریج به قبول چنین غذایی راغب کنید؛ عدم پافشاری و اجبار کودک به بیشتر خوردن یا تمام کردن به موقع غذا موجب خواهد شد که او به نیازهای واقعی خود به غذا پاسخ گوید.

گاهی بچه‌ها به علت دیر خوابیدن شبانه، خستگی یا خواب‌آلودگی، اشتهایی به خوردن وعده‌های غذایی از خود نشان نمی‌دهند؛ بهتر است به جای اصرار و پافشاری، چند دقیقه‌ای قبل از دادن غذا، بچه را به غذا خوردن فرا خوانده و با شستن دست و روی او و برطرف کردن هیجان و خستگی‌اش، اقدام به غذا دادن کنید.

در قبال وقت‌گذرانی کودک هنگام غذا خوردن که در حد معقول، طبیعی تلقی می‌شود، نباید بچه را وادار به خوردن سریع کرد چرا که با ایجاد واکنش منفی، او را به وقت‌گذرانی بیشتر هدایت خواهید کرد. کودکان در سنین 9 ماهگی تا پایان 5/2 سالگی با غذا بازی می‌کنند و می‌خواهند که با انگشتان خود غذا را لمس کنند. در این سنین دادن مواد غذایی انگشتی مثل کتلت و شامی و کوکوی سیب‌زمینی یا برش‌های کوچک از ساندویچ‌های تهیه شده در منزل تحت نظارت مادر هیچ اشکالی نخواهد داشت. ضمناً شکایت دائمی شما از نحوه غذا خوردن و عدم رغبت بچه به غذاهای داده شده، کودک را متوجه خواهد کرد که قادر است از این حربه استفاده کرده و خواسته‌های خود را به پدر و مادر تحمیل کند.

آغاز حس استقلال‌طلبی در سنین دوم‌و سوم زندگی موجب بروز واکنش‌های منفی می‌شود. مثلاً کودک در قبال اصرار بی‌حد و وادار کردن اجباری به خوردن ماده غذایی خاص یا انجام عمل معین و مشخص، از خود عناد و سرپیچی نشان خواهد داد. برعکس منع کردن شما از خوردن ماده‌ای یا انجام کار و عمل معینی او را حریص‌تر به خوردن آن غذا یا انجام عمل منع شده می‌کند.

مطمئن باشید کودکان به عکس‌العمل‌های شما در قبال خوردن یا نخوردن ماده‌ای یا انجام یا عدم انجام عملی کاملاً واقفند و آگاهی دارند و از این طریق انتقام زورگویی‌ها و مجبور کردن به انجام عملی که برخلاف میل و خواسته‌شان است را می‌گیرند. از حرص خوردن و عصبانیت درونی شما کاملاً اطلاع دارند و از اینکه توانسته‌اند چنین موفقیتی را با نخوردن غذایی یا عدم انجام عملکردی کسب کنند غرق لذت می‌شوند. خونسردی و عدم نشان دادن عکس‌العمل مثبت یا منفی شما در برابر چنین عملکردی نتایج شگفت‌انگیزی را موجب خواهد شد.

با مشارکت دادن کودک خود در خوردن غذا به هر نحوی که دلخواهش باشد و هر زمانی که میل دارد حس استقلال‌طلبی و اتکا به نفس او را تقویت کنید؛ باور کنید در مدت زمان کوتاهی بچه شما قادر خواهد بود به طور دقیق لیوان و قاشق خود را مورد استفاده قرار بدهد؛ ریخت‌وپاش‌های فعلی او را تحمل کنید و اجازه بدهید به تدریج رفتارهای تغذیه‌ای و منش‌های رفتاری او تکامل و پختگی لازم را به دست آورد.

کودک خود را با بچه‌های هم‌سن و هم‌جنس او مقایسه نکنید؛ برخی از کودکان کم‌حرکت‌تر یا فعال‌تر، کم‌وزن‌تر یا سنگین‌تر، قد بلندتر یا قد کوتاه‌تر از دیگران هستند. علت واقعی آن‌ها به زمینه‌های ژنتیکی شاخه پدری و مادری، محیط زندگی و تفاوت سرعت در رشد برنامه‌ریزی شده آن‌ها برمی‌گردد و بنابراین بهتر است برای کنترل روند رشد بچه خود به جداول پایش رشد او توجه کنید و کودک را با خودش مقایسه کنید تا زمانی که روند صعودی مربوط به خودش ملاحظه شود، جای هیچ‌گونه نگرانی وجود ندارد.

گاهی در مسیر رشد و افزایش ماه‌ها و سال‌های زندگی کودک، عوامل و عوارضی مثل دندان درآوردن، ابتلا به بیماری‌های عفونی، اسهال و استفراغ وجود دارد، لذا نوساناتی در افزایش صعودی وزن به صورت خط مستقیم یا حتی به صورت نزولی در مسیر رشد به چشم خواهد خورد که کاملاً موقتی است و به زودی با تغذیه متناسب و متعادل واماندگی رشد قدی و وزنی جبران خواهد شد ولی اگر این روند کماکان ادامه داشته باشد باید با مشورت پزشک معالج یا متخصص تغذیه کودکان علت‌یابی و چاره‌جویی شود.

علاوه بر بیماری‌های جسمی، محروم شدن بچه از مهر و عاطفه پدری و مادری یا هر دوی آن‌ها یا دوری از یکی یا هر دو تأثیر مستقیم و بسیار چشمگیری در خورد و خوراک و اشتهای بچه داشته و آثار آن به صورت احتمالی در روند رشد نمایان می‌شود. توجه داشته باشید علاوه بر علل رفتاری در قبال بی‌اشتهایی کودکان، نباید سایر عوامل تأثیرگذار را نیز دست کم گرفت و به آن‌ها بی‌اعتنایی نشان داد گرچه این اختلالات نادر است و شیوع کمتری دارد ولی به هر صورت آگاهی شما بزرگواران از علل زیر و چاره‌اندیشی به موقع و اقدام سریع خالی از لطف نخواهد بود. اولین عامل غیررفتاری در ایجاد بی‌اشتهایی، ابتلای حاد کودک به عفونت‌های مختلف در اندام‌های گوارشی، ریوی یا گوش میانی است که سریعاً با مشورت متخصص کودکان باید چاره‌اندیشی شود. علاوه بر عفونت‌های حاد، عفونت‌های مزمن یا مصرف دائمی بعضی از داروها مثل ضدتشنج‌ها و ضدافسردگی و ضدحساسیت یا سایر داروهای تجویزی متخصص کودکان نیز در قبال اشتها تأثیرگذار بود و باید چاره‌اندیشی شود.

کمبود بعضی از ریزمغذی‌ها مثل کم‌خونی ناشی از فقر آهن یا کم‌کاری تیروئید، کمبود روی یا بیماری‌های روماتیسمی، نارسایی‌های قلبی، اختلالات غدد درون‌ریز، عدم دریافت تمامی مواد مغذی و املاح یا افزایش مصرف ویتامین‌های آ و ‌ای و مسمومیت‌های ناشی از آن‌ها یا سایر مسمومیت‌ها با فلزات سمی از جمله جیوه یا سرب عوامل ایجادکننده بی‌اشتهایی‌های مرضی بوده و باید سریعاً تحت نظر یک متخصص کودکان نسبت به تشخیص و درمان آن‌ها اقدام لازم به عمل آورده شود. در مطلب بعدی راه‌های برخورد با بی‌اشتهایی‌های کودکان و اصلاح مشکلات تغذیه‌ای آن‌ها را ان شاء الله مورد بحث و بررسی قرار خواهیم داد. فعلاً به شما بزرگواران توصیه می‌شود تا آنجایی که مقدور است نسبت به تعدیل رفتارتان در قبال تغذیه فرزند دلبندتان اقدام کنید و با خویشتن‌داری، ملایمت و ملاطفت و عدم به‌کارگیری زور و اجبار ملاحظه خواهید کرد چه‌سان کودک شما راحت‌تر و با میل و رغبت بیشتر نیازهای رشدی خود را برطرف می‌کند به شرط اینکه تا پاسی از نیمه‌شب گذشته، بیدار و در جلوی تلویزیون نگهداری یا خارج از تحمل بچه با او بازی نشده باشد زیرا موجبات بدخوابی بچه‌ها را فراهم می‌کند.