سلامت نیوز : كمتر كسی است كه در محیط خانواده و كار و اجتماع اطراف خود با افراد وسواسی و حساس در قبال جزییات زندگی فردی خود و اطرافیان مواجه نشده باشد. طبق آخرین آمار اعلام شده پیمایش ملی سلامت روان در سال جاری، 1/5 درصد جمعیت 15 تا 64 سال کشورمبتلا به بیماری وسواس هستند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ابتکار ؛ اختلال وسواس فکری عملی (OCD)، یک اختلال اضطرابی مزمن است که با اشتغال ذهنی مفرط در مورد نظم و ترتیب و امور جزئی و همچنین کمال‌طلبی همراه است، تا حدی که به از دست دادن انعطاف‌پذیری، صراحت و کارائی می‌انجامد. در اختلال وسواسی-فکری عملی افکار وسواس‌گونه و اضطراب‌آور با وسواس‌های عملی همراه می‌شود. این وسواس‌های عملی کارهایی وسواس‌گونه هستند که شخص برای کوشش در راه کاهش وسواس‌های فکری خود انجام می‌دهد. این کردارها تکراری و کلیشه‌ای و تا اندازه‌ای غیرارادی هستند. وسواس شامل احساس، اندیشه یا تصویر ذهنی مزاحم است و اجبار شامل رفتاری آگاهانه و عودکننده‌است. ریشه بیماری وسواس اضطراب است و بیماری به دو شکل فکری و عملی بروز می‌کند. چنانچه بیمار در برابر انجام عمل وسواسی مقاومت کند، اضطرابش بیشتر می‌شود. گاهی اوقات کودکان هم دچار وسواس می‌شوند که معمولاً نشانه‌های آن رفتارهای پرخاشگرانه، تکرار کلمات و یا لجبازی با اطرافیان است. فرد مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی برای کاهش اضطراب خود که ناشی از فکر مزاحم، دست به انجام عملی می‌زند که اضطراب او را کاهش دهد که این خود می‌تواند به شدت اختلال کمک کند.

تحقیقات نشان می‌دهد بین یک تا سه درصد جامعه ممکن است به اختلال وسواس فکری عملی مبتلا باشند.مبتلایان به وسواس به این نکته واقف هستند که ترس و اضطراب آنان معنا ندارد و منطقی نیست اما در عین حال آن را بسیار واقعی، شدید و جدی تجربه می‌کنند. وسواس به دو گونه وسواس فکری و وسواس عملی نمود پیدا می‌کند؛ در وسواس فکری، افراد فقط اضطراب فکری و ذهنی دارند مثلا دایما از این هراس دارند که به یک بیماری خطرناک مانند سرطان مبتلا شده باشند. ترس از سرقت و احساس ایمنی نداشتن از دیگر انواع وسواس‌های فکری به شمار می‌رود که برای فرد آزار دهنده است. وسواس عملی به صورت واکنش‌های رفتاری خود را نشان می‌دهد بطور مثال شست و شوی فراوان، حمام کردن بیش از اندازه و کنترل مداوم وسایل از انواع وسواس عملی محسوب می‌شود.

دلایل ایجاد بیماری وسواس
دلایل مشخصی برای بروز بیماری وسواس یافت نشده است اما کارشناسان مسایل ژنتیکی و به ویژه افسردگی را از جمله دلایل بروز این بیماری عنوان می‌کنند. شاید یک بیماری خاص -بطور مثال بیماری مغزی- موجب بروز بیماری وسواس شود؛ حتی تنش‌های زندگی نیز می‌تواند ژن‌های مرتبط با نشانه‌های وسواس را تحریک کند.
علایم بیماری وسواس
مبتلایان به وسواس، مدت طولانی از وقت خود را صرف انجام کارها و رفتارهای تکراری مانند شست و شو یا بلند شدن مکرر از روی صندلی، می‌کنند. احساس‌های خارج از کنترل، افکار ناخواسته آزاردهنده، تکرار بازخوانی، تکرار حرکات بدن -مثلا ضربه زدن مداوم با دست به میز-، تکرار فعالیت در مضرب -به آن معنا که یک کار مانند قفل کردن در چند بار کنترل می‌شود- از جمله علایم بیماری وسواس به شمار می‌رود.روان شناسان وسواس را نوعی بیماری می‌دانند که تعادل روانی و رفتاری را از بیمار سلب می‌کند و او را در سازگاری با محیط دچار اشکال می‌‏سازد. روانکاوان نیز وسواس را نوعی غریزه ناخودآگاه معرفی می‌‏کنند که اختیار و اراده را از آدمی سلب کرده و بیمار را وادار می‌کند که حتی رفتاری برخلاف میل و خواسته ‏اش انجام دهد.
سن شروع وسواس 20 سالگی است
دبیر انجمن روانپزشکان ایران درباره این بیماری به ایرنا می‌گوید: میزان شیوع مادام العمر وسواس، حدود دو تا سه درصد در جامعه است. دکتر پرویز مظاهری می‌افزاید: میانگین سن شروع بیماری وسواس حدود 20 سالگی است چنانکه دو سوم بیماران قبل از 25 سالگی و 15 درصد بعد از 35 سالگی به این بیماری مبتلا می‌شوند.وی با بیان اینکه بیماری وسواس حتی می‌تواند از دو سالگی آغاز شود، ادامه می‌دهد: بیماری وسواس در مجردها بیش از متاهلان بروز می‌کند. به گفته دبیر انجمن روانپزشکان ایران، 65 درصد موارد بروز وسواس همراه با افسردگی اتفاق می‌افتد؛ همچنین احتمال بروز وسواس در بستگان مبتلا به این بیماری، سه تا پنج برابر بیش از خانواده‌های دیگر است هرچند عوامل فرهنگی و رفتاری نیز در بروز وسواس موثر است.
وسواس 20 تا 40 درصد بیماران را رها نمی‌كند
دبیر انجمن روانپزشکان ایران می‌افزاید: در 50 تا 70 درصد بیماران، علایم بیماری پس از یک واقعه پر استرس مانند بارداری یا مرگ یکی از بستگان شروع می‌شود. مظاهری ادامه می‌دهد: 20 تا 30 درصد مبتلایان به وسواس درصورت درمان شدن،بهبودی چشمگیری دارند اما میزان بهبودی 40 تا 50 درصد مبتلایان به وسواس در سطح متوسط است.به گفته وی، علایم بیماری وسواس در 20 تا 40 درصد بیماران از بین نمی‌رود. چراکه آنان برای درمان مراجعه نمی‌کنند یا دستورات پزشک را انجام نمی‌دهند. دبیر انجمن روانپزشکان ایران خاطرنشان می‌کند ویژگی اصلی بیماری وسواس، وجود فکر و عملی مکرر است؛ گاهی این فکر و عمل به حدی شدید است که رنج و ناراحتی زیادی برای فرد بیمار و اطرافیان او به وجود می‌آورد و موجب اتلاف وقت می‌شود.مظاهری تاکید می‌کند بیماری وسواس، اختلال قابل ملاحظه ای در روند طبیعی زندگی روزمره، شغل و روابط اجتماعی مبتلایان ایجاد می‌کند. وی می‌افزاید: در وسواس فکری، مبتلایان دچار یک احساس یا اندیشه حکم کننده و مزاحم هستند؛ این افکار به مرحله عملی شدن نمی‌رسد و فقط احساس نگرانی دارند.دبیر انجمن روانپزشکان ایران یادآور می‌شود مبتلایان به وسواس قادر به مقابله با بیماری خود نیستند و برای کاهش اضطراب خود، دست به انجام کارهای تکراری می‌زند.
بیماری تردید
مظاهری می‌گوید: این بیماران قادر به تصمیم گیری نیستند و مردد هستند؛ آنان در خرید کردن مشکل دارند بطور مثال چند بار به فروشگاه مراجعه می‌کنند تا جنسی را بخرند؛ همچنین آنان کمتر به مهمانی می‌روند.وی می‌افزاید: کودکان در این بیماری دچار ترس از دست دادن والدین خود شده و دچار اضطراب و وحشت می‌شوند؛ این کودکان در طول شب چندبار بیدار می‌شوند تا از زنده بودن والدین خود مطمئن شوند. دبیر انجمن روانپزشکان ایران ادامه می‌دهد حداقل یک سوم بیماران وسواسی دچار افسردگی می‌شوند چراکه خودشان می‌دانند چه مشکلی برایشان پیش آمده است حتی ممکن است افکار خودکشی به ذهن آنان خطور کند.مظاهری می‌گوید: متاسفانه در معالجه بیماران وسواسی با مشکل روبرو هستیم چراکه آنان برغم اینکه به مشکل خود واقف هستند دیر مراجعه می‌کنند. وی می‌افزاید: برخی از مردم، بیماران وسواسی را افرادی تمیز و مرتب تلقی می‌کنند و بیماران نیز با آگاهی به این امر و احساس رضایت از این طرز تلقی دیگران تا زمانی که زندگیشان مختل نشده به پزشک مراجعه نمی‌کنند.
زنان بیشتر از مردان وسواس دارند
دبیر انجمن روانپزشکان ایران خاطرنشان می‌کند بیماری وسواس در زنان بیش از مردان بروز می‌کند که دلیل این امر می‌تواند به دلیل دوران بارداری و همچنین سر و کار داشتن با امور منزل باشد. مظاهری تصریح می‌کند اما شیوع بیماری وسواس در سنین نوجوانی در پسرها بیش از دختران است.رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز درباره وسواس می‌گوید: وسواس از اختلالات شایع روانی به شمار می‌رود که تمام سنین از کودکان تا بزرگسالان را مبتلا می‌سازد.دکترعباسعلی ناصحی می‌افزاید: گاهی شدت بیماری وسواس تا اندازه ای است که عملکرد فردی، اجتماعی و شغلی را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ این بیماری، اغلب بصورت مزمن و طولانی مدت بروز می‌کند.وی درباره درمان این بیماری نیز می‌گوید: درمان وسواس از ماه‌ها تا سال‌ها طول می‌کشد و متخصصان برای درمان آن از روش‌های دارویی، روانشناختی و رفتار درمانی استفاده می‌کنند. رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت، ادامه می‌دهد: در روش‌های درمانی روانشناختی از روش حساسیت زدایی تدریجی استفاده می‌شود.ناصحی درباره علایم بیماری وسواس نیز می‌گوید: بیماری وسواس به دو گروه بیماری وسواس فکری و بیماری وسواس عملی تقسیم بندی می‌شود که افکار تکرار شونده، تصاویر مزاحم و اصوات آزاردهنده از جمله علایم بیماری وسواس فکری به شمار می‌روند که نمود عملی ندارند و تغییری در رفتار ایجاد نمی‌کنند.

وی می‌افزاید: تکرار عقاید غیرمذهبی، تردیدهای وسواسی، تکرار الفاظ رکیک، کفر گویی، تکرار تصاویر مستهجن و جنسی در ذهن و افکار آزار رساندن به خود و اطرافیان با محتوای خشونت از دیگر علایم و افکار ناخوشایند وسواس فکری به شمار می‌روند.رئیس اداره سلامت روان وزارت بهداشت، می‌گوید: وسواس عملی نیز خود را در رفتارهایی مانند شست و شوهای طولانی مدت، اهمیت افراطی به نظم و ترتیب، اهمیت دادن زیادی به حالت قرینگی در اشیا و وسایل، کنترل کردن مکرر کارها، راه رفتن و غذاخوردن به شیوه خاص و شمارش مکرر کارها و اشیا، نشان می‌دهد. ناصحی می‌افزاید: یکی از اشکال شایع وسواس عملی در شک‌های زیاد در انجام وضو، غسل و نماز دیده می‌شود. وی درباره اختلالات سلامت روان نیز با تاکید بر اهمیت آگاهی رسانی درباره بیماری‌های روان به مردم، می‌گوید: نبود آگاهی مردم از مسایل سلامت روان، موجب شده است تا آنان از بیماری خود مطلع نباشند و به موقع به مراکز درمانی مراجعه نکنند که این امر موجب مزمن شدن بیماری و تحمیل هزینه‌های بیشتر به جامعه می‌شود.ناصحی تاکید کرد افزایش آگاهی سیاستگذاران و برنامه ریزان کشور به مساله سلامت روان، ضروری است چراکه نقش وزارت بهداشت در سلامت روان مردم کمتر از 25 درصد بوده و بیشتر عوامل اجتماعی در این زمینه تاثیر گذار است.