قدمت شیر به اندازه خود انسان است، چراکه حتی از قرنها پیش، شیر منبع تغذیه نوزاد انسان و سایر پستانداران بوده و اصلاً هدف از تولید شیر در سینه مادر، تغذیه فرزند اوست.
اما دامداری و نگهداری حیواناتی چون گاو، گوسفند، بز و شتر برای استفاده از شیر آنها به 6 تا 8 هزار سال قبل از میلاد مسیح برمی‌گردد. بد نیست بدانید مردم نواحی ایران و افغانستان در تاریخ به نگهداری بز و گوسفند از 9 هزار سال قبل از میلاد مسیح شهرت دارند. مناطقی از ترکیه امروزی و آفریقا نیز به پرورش شتر و استفاده از شیر آن معروفند.
پس از آن یونانی‌ها و رومی‌ها از شیر، پنیر درست کرده و مصرف فرآورده‌های شیر را به اروپا گسترش دادند. با این‌حال، اكنون کمترین سرانه مصرف شیر و لبنیات در کشورهای آسیایی دیده می‌شود و كشور ما هم یكی از این كشورهاست. در حالی که متخصصان علوم پزشکی و بهداشتی دنیا هر روز مزیت تازه‌ای برای شیر و فرآورده‌هایش پیدا می‌کنند، جدیدترین خبری که در مجله اپیدمیولوژی و بهداشت جامعه انگلستان به چاپ رسید، حاکی از این بود که خوردن روزانه یکی دو لیوان شیر می‌تواند انسان را در برابر بیماری دیابت حفظ کند. البته فواید شیر به همین یک مورد ختم نمی‌شود.
سه لیوان شیر کم چرب که این همه به خوردن روزانه‌اش تاکید می‌شود، 900 میلی‌گرم کلسیم، 300 واحد ویتامین د و 80 میلی‌گرم منیزیم دارد. پروتئین، ریبو فلاوین، ویتامین ب12، ویتامین آ، پتاسیم ، فسفر و روی هم از دیگر مواد مغذی شیر بوده و هرکدام به نوعی برای بدن ضروری هستند. اما تحقیقات اخیر نشان می‌دهد مصرف شیر، خطر ابتلا به نشانگان متابولیك را كاهش می‌دهد. لابد می‌پرسید این دیگر چه بیماری است که تا به حال اسمش را هم نشنیده‌ایم!
این نشانگان مجموعه‌ای از چند علامت است که اگر کسی آنها را با هم داشته باشد، خطر سکته و بیماری قلبی او را به طور جدی تهدید می‌کند. این علایم خطرناک عبارتند از: فشارخون بالا، قند خون بالا، تری گلیسرید پایین، کلسترول خوب (HDL) پایین و چاقی شکمی. احتمال سکته قلبی و دیابت در این افراد به ترتیب دو و چهار برابر نسبت به افراد عادی بیشتر است.
محققان دانشگاه کاردیف انگلستان در یک مطالعه 20 ساله، 2375 مرد بین 45 تا 59 سال که حداقل دو تا از علایم سندرم متابولیک را داشتند، مورد بررسی قرار داده و متوجه شدند گروهی از این افراد که روزانه یک لیوان یا بیشتر شیرخورده بودند، 62 درصد کمتر دچار این نشانگان شدند. جالب این بود که مصرف سایر محصولات لبنی هم 56 درصد در کاهش این سندرم مؤثر بود. به همین دلیل دانشمندان نتیجه گرفتند که هرچه بیشتر از محصولات شیر استفاده کنیم، کمتر دچار این بیماری می‌شویم.
دیابت نوع دو از شیر می‌گریزد
محققان آمریکایی معتقدند شیوع روز افزون دیابت نوع 2 با کاهش مصرف شیر و لبنیات در این کشور ارتباط دارد. محققان دانشگاه تافتس در مطالعات خود که در مجله غدد داخلی و متابولیسم به چاپ رسیده، دریافتند که مصرف مقادیر فراوان کلسیم و ویتامین د (یعنی حدود 3 تا 5 واحد لبنیات) در رژیم غذایی افراد می‌تواند تا 15 درصد باعث کم شدن بروز دیابت نوع 2 در آنها شود.
تحقیقات قبلی هم نشان داده بود که اگر ویتامین د در رژیم غذایی افراد کم باشد، 46درصد بیشتر گرفتار این نوع دیابت خواهند شد.
البته به نظر می‌رسد این مسئله بیش از این که به ویتامین د به تنهایی وابسته باشد، به نسبت ترکیب ویتامین د و کلسیم موجود در شیر - که ترکیبی ویژه است- مربوط می‌شود. دانشمندان این مرکز معتقدند این ترکیب می‌تواند بر تولید و ذخیره انسولین- هورمونی که قند خون را تنظیم می‌کند- تأثیر بگذارد. علاوه بر این شیر سرشار از منیزیم بوده و از این طریق هم در کاهش دیابت نوع 2 نقش دارد. بررسی‌ها نشان داده که با هر 100 میلی‌گرم افزایش منیزیم در رژیم غذایی، 15 درصد احتمال این بیماری کمتر می‌شود.
شیر محافظ استخوان و دندان‌ها
اغراق نیست اگر بگوییم شیر و فرآورده‌هایش غنی‌ترین منبع کلسیم و ویتامین د مصرفی انسان هستند. به طوری که بیش از 70 درصد کلسیم مورد نیاز بدن از شیر و لبنیات فراهم می‌شود. این را هم دیگر همه می‌دانند که کلسیم برای سلامت استخوان و دندان‌ها ضروری است و کمبود مصرف این ماده در دراز مدت می‌تواند انسان را دچار پوکی استخوان و شکنندگی استخوانها کند. (همانطور که قبلاً شنیده‌اید، پوکی استخوان سالانه موجب 5/1میلیون شکستگی استخوان می‌شود).
پس دیگر نیازی نیست که در مورد تأثیر شیر بر پیشگیری از پوکی استخوان سخنرانی کرده و سرتان را به درد بیاوریم. اما علاوه بر استحکام، شیر اثر دیگری هم بر دندان‌ها دارد. لازم است بدانید که PH لبنیات بالاست یعنی خاصیت اسیدی محیط را کم کرده و باعث کم شدن فعالیت باکتریهای دهان می‌شود. به عبارت دیگر در اثر مصرف لبنیات، باکتری‌ها نمی‌توانند با استفاده از مواد قندی، اسید تولید کرده و دندان را فاسد کنند.
شیر، دوست قلب‌ها
محققان در مجله اپیدمیولوژی و بهداشت جامعه از یک بررسی 20 ساله گزارش دادند که در آن 665 مرد 45 تا 59 ساله شرکت داده شده بودند. در این مطالعه مردانی که شیر بیشتری خورده بودند، کمتر دچار بیماری‌های ایسکمیک قلب مانند آنژین و سکته قلبی شدند. درضمن این گروه، انرژی بیشتری داشته و بیشتر هم فعالیت کرده بودند.
البته مطالعات دیگری هم هستند که مصرف شیر را برای قلب مفید می‌دانند، بخصوص اگر از زمان کودکی آغاز شده باشد. کاهش فشارخون و حتی تنظیم چربی خون از آثار دیگر مصرف شیر است که آن را برای قلب ارزشمند می‌کند بخصوص اگر خوردن این 3 لیوان شیر، با ورزش منظم و خوردن 5 واحد میوه و سبزی در روز همراه باشد.
شیر علیه سرطان!
محققان آمریکایی در مطالعه‌ای که در مجله مؤسسه ملی سرطان این کشور به چاپ رسید به این نتیجه رسیدند که خوردن حدود 2 لیوان شیر در روز می‌تواند سرطان روده را تا 12 درصد کم کند. بد نیست بدانید که این سرطان سومین سرطان شایع در دنیاست.
تحقیقات قبلی نشان داده بود که وجود کلسیم در رژیم غذایی، ابتلا به این بیماری را کاهش می‌دهد.بر این اساس، افزایش جذب کلسیم تا 1000 میلی گرم در روز یا بیشتر، خطر ابتلا به سرطان روده را تا 15 درصد در خانم‌ها و تا 10 درصد در آقایان کم می‌کند! (یکی به نفع خانم‌ها!) اما این مطالعه جدید تنها مصرف شیر(اما نه فرآورده‌هایش) را با کاهش سرطان بخصوص در انتهای روده ، مربوط می‌داند.
آیا شیر هم خطر دارد؟
پیش از این مطالعاتی اعلام کرده بودند که مصرف بیش از حد شیر برای سلامت انسان خطرناک است. یکی از این بررسی‌ها که در مؤسسه کارولینسکای سوئد انجام شده بود، مصرف بیش از چهار لیوان شیر را عامل دو برابر افزایش خطر سرطان تخمدان در زنان می‌دانست.
اگرچه علت این تأثیر شناخته نشده اما تئوری‌ها، لاکتوز را مسئول این اثر می‌دانند. لاکتوز همان قند شیر است که به نظر می‌رسد باعث تحریک و تولید هورمون‌های عامل رشد تومور می‌شود. بد نیست بدانید این اثر درمورد شیر‌های کم چربی و رقیق که خامه آن گرفته شده وجود ندارد. بنابر این می‌توانید با خیال راحت تا دلتان می‌خواهد شیر کم چربی نوش جان کنید.
یکی دیگر از تحقیقاتی که به ضرر شیر رأی داده، مطالعه‌ای است که در مجله نورولوژی کره چاپ شده. این بررسی مصرف زیاد شیر را عامل موثر در ایجاد پارکینسون مردان ( ونه زنان !) می‌داند.
البته درکل احتمال بروز این بیماری - که اعصاب را دچار مشکل کرده و باعث لرزش دست و پا، سفتی عضلات و کندی حرکت می‌شود- حتی در مردانی که زیاد شیر می‌خورند هم کم است (حدود 7نفر در هر ده هزار نفر بیشتر از کسانی که شیر نمی‌خورند!). بنابراین متخصصان توصیه می‌کنند نباید با شنیدن این حرف‌ها از فواید شیر غافل شده و خوردن آن را کنار بگذاریم.
نظر شما