طی 24 ساعت (یعنی از پنج شنبه صبح تا جمعه صبح) 27 لرزه و پسلرزه رخ داده که بزرگترین آن 9/4 ریشتر بزرگی داشته است.
27 زمین لرزه در 24 ساعت
به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ مرکز ژئوفیزیک دانشگاه تهران اعلام کرده که در ورزقان که تنها 40 کیلومتر با اهر فاصله دارد، طی 24 ساعت (یعنی از پنج شنبه صبح تا جمعه صبح) 27 لرزه و پسلرزه رخ داده که بزرگترین آن 9/4 ریشتر بزرگی داشته است. آن طور که رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر اعلام کرده است جز زخمیشدن سه تن و کشتن شدن 50 راس دام خسارت مالی و جانی به کسی وارد نشده است. بزرگی این زمین لرزهها به ترتیب 2/4، 2/7، 9/4 ریشتر اعلام شده آن هم در شرایطی که ساکنان ورزقان با سرما دست و پنجه نرم میکنند و از سوی دیگر همیشه باید نگران بروز پسلرزهای تازه باشند. اگر چه که مظفر، رئیس سازمان امداد و نجات جمعیت هلال احمر گفته که نمیتوان احتمال تکرار زمین لرزه در ورزقان را پیشبینی کرد اما عکاشه، زلزله شناس صاحبنام ایران میگوید «ممکن است پس لرزههای یک زلزله از دو ماه تا 2سال ادامه داشته باشند.»
عکاشه در گفتوگو با آرمان، در تایید این موضوع به صورت علمیفرآیند بروز پسلرزهها را مورد بررسی قرار میدهد و میگوید: «معمولا کمتر پیش میآید که زلزلهها با پیش لرزه اتفاق بیفتند اما بعد از آن که زلزله اصلی آمد، ممکن است پس لرزههایش حتی تا چند سال ادامه داشته باشد. در طول 55 سالی که از تاسیس موسسه ژئوفیزیک میگذرد به ندرت زلزلهای را بررسی کرده ایم که پس لرزه نداشته باشد چرا که در آن صورت تک لرزهای بوده که به خاطر مسائل پیچیدهای در عمق زمین اتفاق افتاده است.»
گسلهای جوان و فعال تبریز
عکاشه با تاکید بر این که در حال حاضر 97 پایگاه و یک شبکه زلزله شناسی در ایران وجود دارد به مرکز تبریز اشاره میکند و میگوید که بررسی زلزلهها در این بخش از کشور به خاطر وجود این پایگاه قدیمیبه راحتی امکانپذیر است: «در سال 1962 ایالات متحده امریکا در چهارچوب یک پروژه جهانی پایگاههای زلزله شناسی را در جهان راهاندازی کرد که سه پایگاه در شهرهای مشهد، شیراز و تبریز نصیب ایران شد. بنابراین ما دادههای لااقل 50 ساله مناطق این محدوده را در اختیار داریم که میتواند به بررسی الگوهای زمین لرزههای ورزقان کمک کند. از سوی دیگر بیش از 30 سال است که ما شبکه زلزلهنگاری در آذربایجان شرقی داریم که شامل 8 پایگاه میشود که این مراکز نیز اطلاعات بسیار خوبی در اختیار ما قرار دادهاند.»
به گفته او بر اساس این دادهها و همچنین آنچه که در کتاب سرگذشت زلزلههای ایران آمده، تبریز چندین بار بر اثر زلزله به طور کلی نابود شده است. دلیل این امر هم این است که منطقه آذربایجان، همیشه زلزله خیز بوده و گسلهایش گسلهایی جوان و فعال هستند. البته این موضوع تنها محدود به آذربایجان شرقی نیست به طوری که در بخش عمدهای از ایران گسلهای جوان و فعال همواره خطر زلزله را برای ما محفوظ نگه داشتهاند. وی همچنین درخصوص بررسی زلزلههای آینده در این منطقه هم میگوید: «بررسی نقشه مناطق اهر و ورزقان نشان میدهد که خطر زلزله در این محدوده حداکثر تا 6 ریشتر است این در حالی است که خطر اصلی در جنوب و شمال این مناطق است به صورتی که نگرانی ما از وقوع زلزله در تبریز و ارس است چرا که در این محدودهها، قطعا بزرگی زلزله بیشتر خواهد بود.»
انتقاد از عدم آگاهی رسانی درباره زلزله
عکاشه در پاسخ به این سوال که کدام پس لرزه را میتوان به عنوان آخرین پس لرزه این منطقه به حساب آورد میگوید: «البته هنوز بشر نمیتواند بگوید وقتی که زلزله اتفاق افتاد، پیش لرزه است، زلزله اصلی است یا پس لرزه چرا که گسلها به صورت گروهی هستند و اگر زلزلهای همین الان اتفاق افتاد ممکن است اثر انرژی آن روی گسلهای دیگر مدتها بعد بروز کند. به طور کلی اگر پس لرزه نداشته باشیم موضوع عجیبی است.» او همچنین با انتقاد از تخریب بعضی از بناهای تازهساز در این پسلرزهها تاکید میکند: «متاسفانه نه زلزلهزدهها و نه کسانی که فعالیتهای عمرانی در این مناطق انجام میدهند هیچکدام ابدا در جریان اهمیت موضوع زلزله و روشهای مقابله با آثار آن نیستند. بارها در رسانهها به این موضوع اشاره کردهام و بارها از مسئولان تمنا کردهام که در نماز جمعههای کشور، افراد متخصص بیایند درباره زلزله صحبت کنند تا مردم روشن شوند اگر این آگاهیسازی اتفاق نیفتد حتی زلزلههای کوچک هم میتوانند آسیبهای جدی به جامعه، روح و روان مردم و تاسیسات شهری وارد کند.»
زندگی در سوله بهتر از چادر است
وقتی که اتفاقات فاجعه بار طبیعی رخ میدهند یکی از چیزهایی که انسانها نیاز دارند رسیدن به این باور است که در آینده شرایطی بهتر از گذشته خواهند داشت بنابراین بزرگترین دردی که میتواند به درد و رنج افراد زلزله زده، اضافه شود نگرانی بیش از حد از آینده است. به همین دلیل است که مداخله در بحران به نوعی اطمینان دادن به افراد است با این رویکرد که «آینده» بهتر از «گذشته» خواهد بود. این اطمینان خاطر با کنار هم قرار گرفتن و کمک به عدم تکرار موقعیت مصیبتبار قبلی انجام میشود. اما تخریب خانهها همزمان با پس لرزهها و حتی دو روز سختی که مردم ورزقان با 27 پس لرزه گذراندهاند موجب میشود که به جای ترمیم گذشته، نگرانیها در افراد خسارت دیده مالی و جانی تشدید شود. این ترس به نوعی ترس تجربه مجدد اتفاقی تلخ در گذشته است که توامان با نگرانی از آینده ترکیب میشود. تحقیقات روانشناسی نشان میدهد که فرد در ذهن خود اتفاق قبلی را تکرار میکند و هر چه خاطرات تلخ حادثه را به خاطر بیاورد اضطرابش بالاتر رفته و تحمل شرایط موجود برایش سختتر میشود.
بنابراین وقتی که شرایط نامناسب باشد یعنی فرد زلزلهزده نگران از دست دادن دوباره فرزندانش در مدرسه، یا بستگان و خانوادهاش یا از بین رفتن سرپناه زندگیاش باشد میتوان حدس زد که چه اضطرابی به فرد افزوده میشود. اگر بخواهیم به عنوان یک دلسوز اجتماعی، یک مددکار یا یک روانشناس، یک واکاوی روانی انجام دهیم در درجه اول باید اطمینان فیزیکی را برای مردم این روستاها و شهرها ایجاد کنیم. آنها به احساس امنیت از سقفی که زیر آن زندگی میکنند دارند، میخواهند از بهتر شدن وضعیتشان در آیندهای نزدیک مطمئن شوند. ورود به این بحث هم کارسختی نیست، کافی است برای یک دقیقه خودمان را جای آنها بگذاریم. اگر این اتفاق با همدلی بیفتد آن موقع احساس مسئولیت ما نسبت به ایجاد آرامش روانی و محیطی برای این افراد روشن و واضح میشود.
در بعد فیزیک ماجرا البته افراد متخصص میتوانند بهتر از یک روانشناس شرایط فنی و حتی عمرانی عبور از این موقعیت سخت را به دیگران بگویند اما تجربهای که من در کشورهای دیگر آن را به چشم دیده ام نشان میدهد که پس از وقوع زلزله، افراد را به سولههای بزرگ میبرند که بهترین و امنترین مکان موجود است. در این سولهها فضای زندگی تقسیم شده و افراد در کنار یکدیگر تا رسیدن به خانههای امن و ساخته شده، از پس لرزهها در امان هستند. به نظرم زندگی در چنین سولههایی بهتر از زندگی در چادر آن هم در فصل زمستان یا زندگی در خانههای نوساز غیر ایمن و حتی زندگی در خانههای قدیمی در حال فروریختن است.
نظر شما