سلامت نیوز : در هفت سالی كه علیرضا تابش، به برج بنیاد مسكن در خیابان فاطمی رفته، تا به امروز به یاد ندارد اینقدر درباره بازسازی مناطق زلزله‌زده مصاحبه كرده باشد، ولی چون او پیش از این، در كسوت استاندار گیلان، تجربه بازسازی مناطق زلزله‌زده رودبار، منجیل و الموت را در سال 68 بر عهده داشته، انتقاداتی كه این روزها از روند بازسازی آذربایجان می‌شود، برایش تازگی ندارد. خودش می‌گوید دچار ضعف اعصاب و اضطراب شده چون شبانه‌روز فكر می‌كند اگر كسی به خاطر اهمال او و مجموعه‌اش در آذربایجان سرما بخورد، جواب خدا را چه خواهد داد.

بخش عمده‌یی از گفت‌وگوی «اعتماد» با تابش، به پرسش‌هایی گذشت كه مردم زلزله‌زده از مسوولان می‌پرسیدند: ساختمان‌ها كی به بهره‌برداری می‌رسد؟ كانكس‌ها چه زمانی كامل می‌شود؟ و در بخشی نیز به انتقاداتی پاسخ داده شد كه در كلام نمایندگان آن صفحات، مطرح شده بود: 40 روستای جدید كه پس از پس‌لرزه‌ها دچار آسیب شده‌اند، كانكس دریافت نكرده‌اند. بازسازی خانه‌های باشندگان غیردایم (فصلی) مناطق زلزله‌زده كی تمام می‌شود؟ قسمت كوچكی نیز از این گفت‌وگو، به صلاحدید تابش حذف شد، آنجا كه درباره انتظارات مردمی سخن می‌گفت كه به نظر او، واجد اولویت دریافت كمك‌های دولتی و بازسازی نیستند، ولی اصرار دارند هر طور شده از این نمد، كلاهی... تابش اما، باز هم به مردم زلزله‌زده قول داد تا پایان بازسازی همه 18 هزار و 347 خانه، در كنارشان بماند، هر چند ممكن است این كار تا فصل گرمای آینده و نیمه‌های بهار، طول بكشد. به گفته وی تمام كسانی كه در مناطق زلزله‌زده بودند، دارای مسكن موقت (كانكس) یا خانه دایم شده‌اند. هر چند او می‌پذیرد به دلیل «سری كاری» بازسازی مناطق زلزله‌زده، ممكن است برخی خانه‌ها تا مرحله سفتكاری پیش رفته باشند، ولی هنوز نصب در و پنجره در آنها تمام نشده و تا پایان ماه آینده، تمام این خانه‌ها و كانكس‌ها نیز تكمیل می‌شود.

مشروح گفت‌وگوی «اعتماد» با مهندس علیرضا تابش را در پی می‌خوانید.

آقای تابش، همیشه از سوی مسوولان مطرح شده زلزله‌زدگانی كه اسكان موقت در منطقه داشته‌اند و به اصطلاح ییلاق و قشلاق می‌كردند در اولویت بعدی بازسازی خانه‌ها قرار دارند و همین افراد اكنون در چادرها زندگی می‌كنند، شما از كجا می‌فهمید یك خانواده روستایی كه زمین و زراعت و دام دارد، اسكان موقت در روستا دارد یا زمستان‌ها به شهر می‌رود؟

اگر بخواهیم دقیق بسنجیم كه اسكان چه كسی فصلی و چه كسی دایمی است، از ثبت نام بچه‌ها در مدرسه آن روستا معلوم می‌شود. از خانه بهداشت می‌توانیم لیست افراد یا خانواده‌های اسكان دایم بگیریم. ولی ما اصلا دنبال این نیستیم، واقعیت این است كه بین مردم منطقه نمی‌توانیم فرق بگذاریم. ساكنان فصلی نیز روستاییانی هستند كه در منطقه آب و كشاورزی و دام دارند. ما نیز برای آنها مثل بقیه بازسازی خانه‌ها را انجام می‌دهیم. ابتدا این انتظار را داشتیم كه فصلی‌ها صبور باشند تا ساكنان دائمی خانه‌دار شوند. بعد دیدیم نمی‌شود تفاوت گذاشت، مثلا پدر و مادری، ساكن دائمی هستند، بچه‌های آنها ساكن فصلی روستا هستند، نمی‌توانیم بگوییم برای والدین خانه می‌سازیم ولی برای بچه‌هایشان نه. بنیاد مسكن عزم راسخ دارد تفاوتی بین ساكنان فصلی و دایمی قایل نشود و به مردم قول می‌دهیم تا پایان بازسازی همه خانه‌های آسیب دیده همراه مردم باشیم. كسی فكر نكند، در برهه كوتاهی، كار اورژانسی در بازسازی خانه‌ها انجام شود و ما از منطقه بیرون می‌رویم. بازسازی نیاز به صبوری دارد تا بازسازی اصولی، در یك پروسه زمانی منطقی و با همراه مردم انجام شود. باید این مسیر را با صبر و كمك به یكدیگر طی كنیم. تا حالانیز طی كرده‌ایم. مدیریت زمان انجام می‌شود. تسریع غیر از تعجیل است.

چرا اینقدر دیر برای بازسازی اقدام كردید كه به زمستان بربخورید؟

ببینید، ما بعد از یك دوره 12 روزه امداد و نجات، پس از زلزله، به منطقه رفتیم. دقیقا از تاریخ 3 شهریور سال جاری، بازسازی مناطق آسیب‌دیده در زلزله 21 مرداد ماه را شروع كردیم. بازسازی، یك برنامه مدون در بنیاد مسكن دارد كه حاصل تجربیات چند دهه اخیر است، تجاربی كه از زلزله رودبار و منجیل، بم، لرستان و زلزله‌های كوچك و بزرگ و همچنین سیل‌های مناطق مختلف كشور حاصل شده است. در برنامه مدون بازسازی بنیاد مسكن، نخستین گام آمارگیری صحیح و دقیق از خسارات است. در این آمارگیری كه تاكنون مبنای اقدامات ما بوده، مشخص شد به 306 روستا، خسارت وارد شده، عمده خسارت در اماكن مسكونی روستاهاست، در سه شهر اهر، ورزقان و هریس نیز خسارات‌هایی در اماكن مسكونی وارد شده، ولی عمده این خسارات، آسیب‌های جزیی و تعمیری است كه به خانه‌ها وارد شده، كار آمارگیری در این روستاها انجام شده و با آمار ما18هزار و 347 واحد مسكونی خسارت دیده‌اند. از این تعداد، 9474 واحد، خسارت‌های بالای 60 درصد، خورده‌اند. یعنی باید در وهله اول اینها نوسازی شود. برنامه‌ریزی شده اول از اینها شروع كنیم و بعد برویم آنهایی كه خسارت جزیی دیده‌اند را نوسازی كنیم. حدود 9500 واحد را آواربرداری كردیم. در تجارب گذشته دیدیم، چندین ماه پس از زلزله طول می‌كشد تا آوار‌برداری انجام شود. ولی در زلزله منطقه ارسباران با بسیج همه امكانات بنیاد مسكن و همچنین سایر دستگاه‌ها از جمله وزارت راه و شهرسازی، آواربرداری انجام شد. در نظر داشته باشید آواربرداری در روستاها بسیار دشوار است، زیرا انبوه مصالح خشت و گل و سنگ را در خانه‌های كوچك باید برداشت تا امكان پی كنی و پی‌ریزی برای ساخت و ساز فراهم شود. بعد از آوار‌برداری، كار بازسازی را شروع كردیم. در حوادث قبلی همیشه رقمی وام بلاعوض به مردم می‌دادیم تا مردم بازسازی كنند و ما مصالح و وام در اختیارشان قرار می‌دادیم. استثنائا در این زلزله ما وارد شدیم و امور اجرایی را نیز خودمان انجام دادیم. با پیمانكاران قرارداد بستیم، مصالح بردیم و خانه‌ها را احداث كردیم. برای همه 9 هزار و 500 واحد، مصالح شامل فولاد، آجر، سیمان، در و پنجره تامین كردیم. نیروهای اجرایی بنیاد از 12 استان، ماموریت پیدا كردند ستاد معین تشكیل دهند و هر یك، امور بازسازی منطقه‌یی را عهده‌دار شوند. از استان‌های دیگر مانند خراسان، فارس، اصفهان و كرمان، اسكلت فلزی پیش ساخته به منطقه آوردیم. برای 9108 واحد سقف زده شده، یعنی 96 درصد خانه‌هایی كه باید نوسازی شوند، اكنون مسقف شده‌اند، در حال حاضر، مشغول انجام سایر كارها مانند شیب‌بندی پشت‌بام‌ها، نصب در و پنجره و گچ و خاك داخل خانه‌ها هستیم.

چرا در برخی مناطق، خانه‌ها تحویل مردم شده و در برخی، هنوز كارهایی مثل نصب در و پنجره باقی مانده؟

ببینید، ما نمی‌خواستیم با جشن و مراسم، خانه‌ها را به مردم بدهیم. انتظار هم این است مردم با ما همكاری كنند تا سریعا خانه‌ها ساخته و تحویل‌شان شود. هر جایی می‌بینید مردم بیشتر كمك كرده‌اند، كار جلوتر انجام شده، تعدادی روستاها كمتر كمك كردند، كارشان عقب‌تر مانده. ما تا مرحله گچ و خاك پیش می‌بریم و بنا را به صاحبانش تحویل می‌دهیم. اگر شرایط آب و هوا اجازه دهد تا پایان آذرماه، همه این 9 هزار و 500 واحد ساخته شده را قابل سكونت می‌كنیم. هر چند هم‌اكنون بیش از 5 هزار خانه قابل سكونت است و به مردم تحویل شده.

شما می‌گویید 18 هزار و 500 واحد آسیب دیده‌اند، ولی 9 هزار و 500 واحد ساخته شده. بقیه این مردم، باید صبر كنند تا بهار بیاید؟

ما برای مرحله دومی‌ها نیز كار را آغاز كرده‌ایم. پی‌كنی‌ها برای 15 هزار واحد انجام شده، آمار پی‌ریزی خانه‌ها تا 14 هزار واحد بالا رفته و اسكلت‌بندی نیز برای 12700 واحد انجام شده، لذا اگر اسكلتی می‌بینید كه سقف نخورده، مربوط به كسانی است كه در اولویت دوم قرار دارند. بحث دیگر، جمعیتی است كه به صورت فصلی در منطقه ساكن هستند، یعنی از سال‌های قبل در فصل زمستان به شهرهایی كه خانه دارند می‌رفتند. برخی از روستاها، تا 100 درصد دارای ساكنان فصلی هستند و برخی كمتر دارند. برای این ساكنان فصلی نیز ساختمان‌های تخریب شده را نوسازی كردیم. تفاوتی بین ساكنان فصلی و دایمی نگذاشتیم.

گزارشی كه اخیرا منتشر شده از قول نماینده ورزقان می‌گوید خانه‌های 40 روستا كه در زلزله اخیر آسیب جزیی دیده بودند، در پس‌لرزه‌های شدید، ویران شده‌اند، برای آنها چه فكری كرده‌اید؟

واقعیت این است كه روستاییانی كه در منطقه زندگی می‌كنند، دارای خانه‌های فرسوده هستند. این خانه‌ها در زلزله اصلی آسیب جزیی دیده‌اند و ممكن است در زلزله‌های بعدی، آسیب بیشتری ببینند، ولی ما اینها را بازسازی می‌كنیم به شرطی كه فصل به ما اجازه دهد، در زمان مناسب بازسازی آنها را انجام می‌دهیم. حالا نیز نمی‌توان تشخیص داد در صورتی كه دوباره اتفاقی افتاد، كدام خانه زودتر خراب می‌شود، پس اولویت را می‌گذاریم برای خانه‌هایی كه ویران شده و مردم آن، سرپناه نداشتند. در پس لرزه‌های اخیر آسیب‌های جدیدی نداشتیم، ولی به مردم اعلام كردیم اگر كسی در پس لرزه‌ها، آسیب خورده، به كمكش می‌رویم، اسكان موقت می‌دهیم. نیروهای ما در منطقه حضور دارند و به همه روستاهایی كه آسیب ببینند كمك می‌كنیم. تصدیق می‌كنید بازسازی و نوسازی خانه‌های فرسوده، در مرحله بعد از خانه‌های ویران است.

با فصل سردی كه پیش آمده، چطور می‌خواهید خانه‌سازی را ادامه دهید؟

تا شرایطی كه امكان فعالیت داشته باشیم كار خود را ادامه می‌دهیم، در فصل سرما به ویژه در زمان بارندگی‌ها، فعالیت‌ها كند می‌شود، تا جایی كه امكان داشته باشد و ضرر به كارهای ساختمانی نخورد، امور را پیش می‌بریم. حتی در فصل زمستان، خرپای فلزی ساختیم تا بتوانیم سقف شیبدار بزنیم تا كمتر نیاز به بتون‌ریزی باشد، برای اسكان موقت نیز 8 هزار كانكس گذاشته‌ایم. كانكس در كنار اردوگاه‌های چادری ساخته نمی‌شود، این كانكس‌ها در كنار مسكن دایمی مردم قرار گرفته تا بعدا نیز به عنوان انبار یا محل نگهداری دام از آن استفاده شود.

برخی از مردم زلزله‌زده اعتراض می‌كنند كانكس‌ها در و پنجره ندارد، اینها را می‌دهید یا خودشان فكری كنند؟

ببینید، در این حجم عظیم بازسازی به صورت سری‌كاری جلو می‌رود. 8 هزار واحد كانكس، زیرسازی و مستقر می‌شود، بعد عملیات نصب در و پنجره آغاز می‌شود. تاكنون 6 هزار واحد را در و پنجره زده‌ایم، فكر می‌كنم در هفته آینده همه اینها انجام می‌شود. این كارها ناقص نیست، سری كاری است. فریم كانكس‌ها و مصالح اولیه برای استقرار آنها تا 10 هزار واحد تهیه شده و به استان رفته. 8500 واحد كانكس برای نگهداری دام نیز در منطقه نصب شده و در اختیار روستاییان است.

از شهرها، مردم تلفن می‌زنند كه مشكلاتی دارند، از دست شهرداری‌ها كه پروانه ساخت دیر می‌دهند یا بانك‌ها كه وام را پرداخت نمی‌كنند. در این باره نیز وارد شده‌اید؟

بله، در سه شهر اهر، ورزقان و هریس برای 25 هزار واحد مسكونی پرونده تشكیل دادیم كه این آمار خیلی دست بالا بود. اكثر این خانه‌ها خسارات جزیی دیده بودند، بیش از 21 هزار واحد، تعمیراتی زیر 35 درصد نیاز داشتند. اول آمدیم خانه‌هایی كه نیاز به تعمیر داشتند را به بانك معرفی كردیم و یك میلیون تومان نیز وام بلاعوض به 9 هزار واحد دادیم. 12 هزار واحد نیز به بانك معرفی شده‌اند و تا یك ماه آینده تكلیف همه از لحاظ اختصاص وام روشن می‌شود.

چرا اینقدر روند اختصاص وام طول كشید؟

به هر حال، بانك‌ها ظرفیتی دارند، ما در شهرها مستقیما كار تعمیر یا نوسازی را انجام نمی‌دهیم، وام می‌دهیم به صاحبان خانه كه خودشان انجام دهند. در ضمن، به یاد داشته باشید در شهر، مقررات با روستا، فرق می‌كند. به هر حال شهرداری و شهرسازی مقرراتی از لحاظ دادن پروانه و نظارت مهندس ناظر و... دارد. پروانه را شهرداری‌ها به مردم رایگان می‌دهند، حق و حقوق شهرداری را ما می‌دهیم.