سلامت نیوز : سال‌هاست كه مشكلات بیماران كلیوی از نظر تأمین دارو، فرسودگی دستگاه‌های دیالیز، كمبود مراكز و تخت‌های درمانی دیالیز، هزینه‌های بالای رفت و آمد بیماران برای رسیدن به مراكز مجهز به دستگاه‌های دیالیز و چندین مشكل دیگر از سوی هر مسئول مرتبط و غیرمرتبطی مطرح می‌شود، اما هر سال دریغ از سال دیگر. نه‌فقط شاهد بهبودی در این زمینه نبوده‌ایم، بلكه با افزایش حجم بیماری‌های آسیب زننده به كلیه به علت تغییر شیوه زندگی در جامعه، آمار مبتلایان به نارسایی‌های كلیوی روبه افزایش بوده و تلاش‌های مقطعی برای جبران این ضعف‌ها هم راه به جایی نبرده است. نهایت این كه همه می‌پذیرند بیماران كلیوی و مبتلایان به نارسایی‌های كلیه، بسیار مظلوم واقع شده‌اند، اما به عنوان نمونه‌ای كوچك كمتر تلاشی حتی برای رسیدن به آماری جامع از این بیماران و نیازهای آنان می‌كنند. نبودن مركز ثبتی برای بیماری در كشور موجب شده است كه نتوانیم به آمارها و در نتیجه برنامه‌ریزی‌های منسجمی برای انواع بیماری‌ها دست یابیم.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ این در حالی است كه در بیماری‌های كلیوی كه از نوع ابتلای ساده تا پیشرفته آن را شامل می‌شود، آمارها باید به نحوی باشد كه قبل از ابتلای افراد و در اصل ورود آنها به مرحله بیماری‌های كلیوی آنها را شناسایی و از پیشرفت بیماری جلوگیری كنیم؛ اما متأسفانه آمارهای جسته و گریخته روایت‌های متفاوتی را از شیوع بیماری‌های كلیوی كه از سنگ كلیه تا دیالیز را شامل می‌شود، ارائه می‌دهد. تا پایان سال 90، 20 درصد جمعیت كشور یعنی 14 میلیون ایرانی را به نوعی درگیر با بیماری‌های كلیوی می‌دانستند و متأسفانه آمارهای متفاوتی از وجود 15 هزار، 20 هزار تا 35 هزار بیمار دیالیزی در كشور حكایت می‌كند؛ این در حالی است كه به نظر می‌رسد ما دست‌كم نباید از نظر دستیابی به آمار مبتلایان به دیالیز با مشكل روبه‌رو باشیم، اما نه فقط در این زمینه هم با ضعف روبه‌رو هستیم بلكه بررسی‌ها نشان می‌دهد رشد بیماران دیالیزی بیش از رشد شرایط درمانی برای آنهاست. مسئله‌ای كه دكتر محمدرضا نوروزی، نایب رئیس شورای عالی نظام پزشكی و جراح و متخصص بیماری‌های كلیه به آن اشاره می‌كند حركت ما به سمت مشكلات جدی در ابتلا به بیماری‌های كلیوی است. او توضیح می‌دهد: در حال حاضر ابتلا به بیماری‌های عمومی كه می‌توانند بر كلیه اثر بگذارند و ناشی از عوامل اجتماعی، شیوه‌های زندگی و تغذیه‌ای و ... بوده، در حال افزایش است و اكنون عامل اصلی آسیب‌دیدن كلیه، فشارخون و افزایش قند خون است كه درمان قطعی ندارند و با درمان‌های كنترلی و حفاظتی می‌توان از آسیب رساندن آنها به كلیه جلوگیری كرد.

وی به ضرورت پیگیری و پیشگیری از ابتلا به بیماری‌های كلیوی در صورت بروز كوچكترین علایم ابتلا به این بیماری‌ها اشاره و اظهار می‌كند كه بیماری‌های كلیوی طیف وسیعی از ابتلا به سنگ كلیه تا دیالیز را شامل می‌شود كه با در نظر گرفتن آخرین آمار متعلق به سال 90 مبنی بر این كه 30 درصد جمعیت كشور یعنی 14 میلیون ایرانی به نوعی درگیر بیماری‌های كلیوی هستند، می‌توان گفت از هر 5 ایرانی یك نفر نیاز به بررسی از نظر ابتلا به بیماری‌های كلیوی دارد، حال آن كه مراجعات به مراكز درمانی برای بررسی از نظر ابتلا به این بیماری به این میزان نیست.

نوروزی با بیان این كه سیستم‌های پیشگیری از ابتلا به نارسایی كلیه هنوز در كشور نهادینه نشده است، اظهار می‌كند: در این میان شاهد ارائه آمارهای متفاوتی از شمار بیماران كلیوی هستیم و با وجود اینكه به نظر می‌رسد از نظر آمار بیماران دیالیزی با مشكلی روبه‌رو نباشیم، اما در این زمینه هم آمارهای دقیقی ارائه نشده است. با همه اینها بررسی‌ها نشان می‌دهد كه رشد بیماران دیالیزی از پیشرفت شرایط درمانی آنها بسیار بیشتر است و پیش‌بینی‌ها حاكی از آن است كه سالی حدود 20 درصد به تعداد بیماران دیالیزی اضافه می‌شود.

به گفته وی این در حالی است كه هم‌اكنون 2 هزار دستگاه دیالیز در كشور كم داریم و نیمی از عمر متوسط 4500 دستگاه دیالیز موجود در كشور هم گذشته و در اصل عمر 2 هزار دستگاه دیالیز موجود در كشور سر آمده است و لذا هر اندازه در تأمین تجهیزات برای این بیماران تلاش كنیم باز هم عقب خواهیم بود. البته نكته مهم این است كه برای زیر پوشش بردن بیماران دارای نارسایی كلیه نباید به تعداد آنها به نسبت جمعیت یا كم بودن شمار مبتلایان توجه كرد؛ چرا كه همین امر موجب به نتیجه نرسیدن بسیاری از برنامه‌های درمانی خواهد شد.

نایب رئیس شورای عالی نظام پزشكی با اشاره به این كه 450 بخش دیالیز در كشور به شكل فعال در حال خدمت‌دهی به بیماران است، تصریح می‌كند: آمارها حاكی از آن است كه بین 15 تا 30 هزار بیمار دیالیزی تحت درمان هستند و با توجه به بالا بودن رشد این بیماری در كشور و كمبود دستگاه‌های دیالیز باید تلاش كنیم تا بیشتر به سمت بهبود بیماران با اتكا به پیوند پیش رویم. به عنوان نمونه ماهانه 100 بیمار دیالیزی در تهران به جمع بیماران دیالیزی افزوده می‌شود، در حالی كه با كمبود دستگاه روبه‌رو هستیم و در استان البرز هم سقف استفاده بیماران از دستگاه‌های دیالیز پر شده است و دیگر جایی برای بیمار جدید وجود ندارد. لذا به نظر می‌رسد با تأمین تجهیزات و دستگاه‌ها راه به جایی نخواهیم برد و بهترین امكان، استفاده از پیوند است.

وی پیوند از مرگ مغزی را بهترین شیوه درمان بیماران دیالیزی دانسته و می‌گوید: از ابتدای انجام پیوند كلیه در كشور یعنی از سال 45 كه نخستین پیوند كلیه انجام شد تاكنون 31 هزار و 850 نفر پیوند كلیه شده‌اند كه 20 هزار مورد آن پیوند كلیه فعال است. به عبارتی در این میان سرنوشت 11 هزار و 850 نفر بیمار پیوندی نامعلوم است كه ممكن است فوت كرده یا به چرخه دیالیز برگشته باشند كه متأسفانه به علت ضعف نظام بهداشت در داشتن آماری منسجم از این بیماران، هنوز شرح وضعیت مناسبی از این تعداد بیمار نداریم. از سویی سالانه 2‌هزار پیوند كلیه در كشور انجام می‌شود كه در سال 88 سهم پیوند كلیه از مرگ مغزی حدود 395، سال 89، 590 و سال 90، 760 مورد بوده است و شاهدیم كه پیوند كلیه از مرگ مغزی در ایران حدود 10 درصد واقعی تعداد مرگ مغزی است و این رقم می‌تواند بیش از اینها باشد.

به گفته دكتر نوروزی ایران در رتبه 46 آمار مرگ مغزی در جهان قرار دارد، اما میزان اهدای عضو ما با جمعیت 70 میلیون نفر، كمتر از كشورهایی است كه جمعیتی كمتر اما مرگ مغزی بیشتری دارند و به نظر می‌رسد باید در این زمینه فعالیت‌های فرهنگی منسجم‌تری انجام شود؛ چرا كه با احتساب شمار مرگ مغزی‌ها در كشور اگر همه موارد مرگ مغزی حاضر به اهدای هر دو كلیه خود شوند. بسیاری از مشكلات بیماران دیالیزی برطرف خواهد شد.البته در این میان نمی‌توان از مشكلاتی كه پیش روی بیماران پیوندی است غافل ماند. مشكلاتی چون دلالی كلیه، كه به گفته مسئولان با بخشنامه‌های مختلف دیگر شاهد آن نیستیم و همچنان مشكل تأمین داروی بیماران پیوندی و هزینه‌های آن، بیمه نبودن بخشی از خدمات موردنیاز پیشگیری و درمان بیماران كلیوی و بازگشت این بیماران به زندگی و تأمین اشتغال برای آنها اگرچه در سال‌های گذشته با مشكلی تحت عنوان دلالی كلیه روبه‌رو بودیم، اما به گفته رئیس هیأت مدیره انجمن خیریه حمایت از بیماران كلیوی با صدور بخشنامه‌ای در آذر 90 از سوی معاونت درمان وزارت بهداشت این مشكل مرتفع شده است. مصطفی قاسمی می‌گوید: براساس این بخشنامه پیوند كلیه در همه مراكز درمانی كشور فقط با مجوز انجمن خیریه حمایت از بیماران كلیوی امكانپذیر است و موضوع دلالی و خرید و فروش كلیه و برخی دخالت‌ها در این زمینه به حداقل ممكن رسیده است.

وی در گفت‌وگو با توضیح می‌دهد: متأسفانه تا قبل از صدور بخشنامه وزارت بهداشت، برخی دستگاه‌های غیرمسئول درباره هماهنگی و معرفی اهداكننده یا فروشنده كلیه به بیماران دیالیزی دخالت‌هایی می‌كردند كه با پیگیری‌های مستمر و موافقت مسئولان بخشنامه مزبور برای همه دانشگاه‌های علوم پزشكی كشور صادر و به این ترتیب همه مراكز درمانی موظف شدند تا فقط با معرفی‌نامه و مجوز انجمن خیریه حمایت از بیماران كلیوی دستور بستری و پیوند كلیه بیماران دیالیزی و اهداكنندگان كلیه را در بیمارستان‌ها و بخش‌های پیوند صادر كنند.

وی همچنین با اشاره به آخرین آمار تخت‌های دیالیز فعال در سراسر كشور می‌افزاید: هم‌اكنون 450 بخش دیالیز فعال در كشور با بیش از 4500 دستگاه دیالیز به بیماران خدمات می‌دهند. حال آن كه متأسفانه با توجه به رشد بسیار سریع و افزایش دائمی بیماران مبتلا به نارسایی حاد كلیوی و دیالیزی در سراسر كشور به طور قطع نیازمند راه‌اندازی بخش‌های جدید دیالیز و افزایش تعداد دستگاه‌ها در كل كشور هستیم.

رئیس هیأت مدیره انجمن خیریه حمایت از بیماران كلیوی كشور تصریح می‌كند: در حال حاضر تعداد قابل توجهی از بیماران دیالیزی به علت كمبود تخت و دستگاه دیالیز مجبورند ده‌ها كیلومتر مسافت خانه تا مركز دیالیز را هفته‌ای سه بار طی كنند و این موضوع بروز مشكلات جدی دیگر برای بیماران و خانواده‌هایشان را به دنبال دارد. ضمن این كه هزینه‌های بیماران نیز به شكل قابل توجهی افزایش می‌یابد. البته بررسی‌ها نشان می‌دهد در سال‌های اخیر چند صد دستگاه دیالیز به چرخه دیالیز كشور اضافه شده است، متأسفانه همچنان دست‌كم با كمبود 2 هزار تخت دیالیز فقط برای پاسخگویی به نیازهای بیماران موجود، روبه‌رو هستیم و با توجه به رشد سریع تعداد بیماران، باید برای آینده نزدیك نیز چاره‌ای جدی اندیشیده شود؛ چرا كه سالانه چند هزار نفر به بیماران دیالیزی كشور اضافه می‌شود كه امكانات فعلی به هیچ عنوان پاسخگوی آنها نیست. دكتر نوروزی هم در این زمینه به مشكل تأمین داروی بیماران پیوندی اشاره و اظهار می‌كند: داروهای این بیماران بسیار گران است و دسته‌ای از این داروها كه وارداتی است، زیرپوشش بیمه نیستند و این موضوع هزینه زیادی به بیماران تحمیل خواهد كرد.وی البته به مشكل نیروی انسانی برای رسیدگی به بیماران كلیوی اشاره می‌كند و می‌گوید: معمولاً رسیدگی به امور این بیماران برعهده نفرولوژیست‌ها است كه اكنون با كمبود آنها روبه‌رو هستیم. به عبارتی هم‌اكنون 250 نفرولوژیست داریم كه به حدود سه برابر این رقم برای رسیدگی به بیماران دیالیزی نیازمندیم، اما از آنجا كه این رشته تعهدات خاص خود را دارد و معمولاً 6 سال پس از پزشكی عمومی باید درس بخوانند و از سویی تعرفه‌های آنها نیز كم است، لذا گرایش به این رشته‌ها بسیار كاهش یافته است.

در كنار همه این موارد اصلی‌ترین مشكل بیماران كلیوی این است كه به علت نوع درمان این دسته از بیماران، متأسفانه تعداد زیادی از آنها به محض ورود به چرخه درمان بویژه با دیالیز، شغل و حرفه خود را از دست می‌دهند و در كنار همه مشكلات و هزینه‌های درمان، نداشتن درآمد مهمترین مسئله آزاردهنده برای آنهاست.