سلامت نیوز : استفاده از متادون از روش های درمانی برای ترک اعتیاد است که در کلینیک های ترک اعتیاد به کار می رود تا از بروز عوارض روانی ناشی از ترک پیشگیری شود. در واقع در میان انواع روش های درمان اعتیاد، ترک با متادون یکی از بهترین راه هاست. اگرمتادون به شیوه مناسب مصرف شود، بسیار موثر است. با این حال درباره کاربرد متادون اما و اگرهای زیادی وجود دارد. بعضی از معتادان، آن را به اشتباه شبیه موادمخدر فرض می کنند و بین وابستگی به متادون و وابستگی به موادمخدر تفاوتی قائل نمی شوند. گاهی اطرافیان معتاد او را به وابستگی به متادون متهم و آن را دلیل ضعف اراده او در ترک اعتیاد تلقی می کنند. گاهی هم معتاد همزمان متادون و موادمخدر مصرف می کند که خطر جدی متوجه سلامت وی می شود. درباره مصرف متادون، چگونگی مصرف، نظم مصرف و عوارض آن پای صحبت های یکی از کارشناسان حوزه اعتیاد نشسته ایم.ترک اعتیاد با متادون، در درجه اول به افرادی که اعتیاد تزریقی به موادمخدر دارند، پیشنهاد می شود. اگر فردی به یکی از موادمخدر غیرمحرک مانند کریستال، کراک، شیره و تریاک اعتیاد داشته باشد، درمانگر با توجه به نوع ماده مخدر، کار درمان را آغاز می کند.

دکتر عباس محدث حکاک، کارشناس دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی خراسان رضوی، با بیان این مطلب به خراسان می گوید: چنانچه فرد بالای ۱۸ سال داشته باشد و به یکی از انواع موادمخدر معتاد باشد و یکی از علایم خطر شامل اعتیاد تزریقی، سابقه زندان، اچ آی وی مثبت، جنسیت زن، بارداری، سابقه مصرف ۱۰ ساله تریاک و شیره، سابقه ۳ بار عود، داشتن بیماری های روانی مانند افسردگی یا شیزوفرنی را داشته باشد به وی ترک با متادون توصیه می شود. بنابراین در مواردی که فرد معتاد به شیشه (ماده محرک) باشد و یا چند سالی شیره یا تریاک مصرف کرده باشد متادون تجویز نمی شود. استفاده از متادون در واقع یک شیوه ترک است که اگر در جای صحیح خود به کار رود، بسیار موثر است و در غیر این صورت به فرد لطمه می زند.کاهش آسیب ناشی از مصرف موادمخدر، مهم ترین هدف ترک با متادون است. این کارشناس حوزه اعتیاد با اشاره به این که هدف اولیه ما در این شیوه درمانی سم زدایی نیست، بلکه کاهش آسیب و در پیش گرفتن شیوه نگه دارنده است، تصریح می کند: فرد معتاد با در پیش گرفتن این شیوه درمانی فرصت پیدا می کند تا آسیب هایی را که از این ناحیه دیده است، جبران کند. درمان نگه دارنده از ۶ ماه آغاز می شود و ممکن است تا چند سال بنا به شرایط فرد معتاد ادامه پیدا کند.منظور ما از درمان نگه دارنده این است که فرد در شرایط ثابتی قرار می گیرد و از این رو از تلاطم و آشفتگی روحی او کاسته می شود. به عبارتی فرد معتاد به ویژه معتادان تزریقی دائم چرخه نشئگی و خماری را طی می کنند و در طول زمان دچار خستگی مفرط می شوند.

مصرف متادون باعث می شود، این نوسانات روحی کاهش پیدا کند و به نوعی باعث ثبات خلقی معتاد می شود. طول اثرگذاری متادون در معتاد ۳۶ ساعت است و به این ترتیب او در یک نوع ثبات خلقی به سر می برد که رضایت بخش است. معتاد در چنین شرایطی از دغدغه دائمی برای تهیه و مصرف مواد رها می شود. فایده دیگر مصرف متادون این است که ارتباط فرد با سیستم تهیه و قاچاق مواد قطع می شود. معتادان به هر حال نیاز دائمی به تهیه مواد دارند و باید دوستی داشته باشند که مواد را از او تهیه کنند. بنابراین به علت خرید دائمی مواد، دائم مرتکب جرم می شوند و گاهی خود مجبور به قاچاق مواد می شوند. ترک با متادون رابطه معتاد با چرخه تهیه و توزیع موادمخدر را قطع می کند.

دکتر محدث حکاک ادامه می دهد: از طرف دیگر دوز متادون مشخص است در حالی که مصرف دیگر موادمخدر، دوز مشخصی ندارد و فرد ممکن است هر روز بیشتر از دیروز مصرف کند. تغییر محیط مصرف هم نکته بسیار مهمی است. معتاد مواد را به همراه دوستانش مصرف می کند اما در مصرف متادون، آن را در حضور درمانگر مصرف می کند. همین تغییر محیط، تاثیرات بسیار چشمگیری روی شخصیت معتاد می گذارد و تاثیرگذاری منفی و مخرب دوستان معتاد را به شدت کاهش می دهد.در مجموع باید گفت درمانگر اعتیاد پس از مصاحبه با معتاد و مشاهده علایم موجود در جسم و روان وی، تشخیص می دهد که مصرف متادون به وی کمک می کند یا خیر. کاهش آسیب فردی، جسمی، بازگشت فرد به زندگی عادی، ثبات شغلی، ثبات رفتاری و پیشگیری از تزریق و ابتلای فرد به HIV و انواع عفونت های موضعی و عمومی نیز از مهم ترین فواید ترک با متادون است.

وابستگی به متادون

با این وجود وابستگی به متادون از مهم ترین عوارض این شیوه درمانی محسوب می شود. درمانگر براساس جدول زمانی که برای ترک در نظر گرفته است طی ۲ سال می تواند دوز متادون را کم کند. گاهی آنزیم های کبدی در معتاد بالا می رود که طبق جدول مشخص از فرد تست کبدی گرفته می شود. از آن جا که متابولیسم متادون در کبد انجام می شود تست کبد برای فرد در هنگام مراجعه، به فاصله ۳ ماه بعد و ۶ ماه و ۱۲ ماه بعد انجام می شود. در هنگام مراجعه بیمار به تست کبد نیاز داریم تا بدانیم کبد فرد سالم است یا خیر و آیا تحمل داروی متادون را دارد. اگر آنزیم های کبدی بالا باشد، نمی توان از متادون استفاده کرد. گاهی فرد از قبل آسیب کبدی داشته است، اما پس از مصرف متادون تصور می کند که متادون علت آن است در صورتی که این گونه نیست، به همین دلیل قبل از شروع درمان، تست کبدی انجام می شود. یک بار دیگر تاکید می کنیم که انتخاب شیوه درمانی مناسب با توجه به شرایط بیمار یک اصل اساسی است و هرگز نباید در درمان اعتیادهای سبک از متادون استفاده کرد. نوع مصرف و مدت زمان مصرف ماده مخدر نقش اساسی در تعیین نوع درمان دارد.

دوز مصرف

در مصرف متادون اول دوز القا و بعد دوز تثبیت داریم؛ به عنوان مثال در ۵ یا ۶ روز اول میزان متادون زیاد می شود بعد از آن به دوز تثبیت می رسد که ممکن است یک یا چند سال طول بکشد. در این دوره میزان مصرف متادون ثابت است مگر این که طی سال اول بدن معتاد مقاومت نشان دهد و درمانگر دوز متادون را کمی بالاتر ببرد. اما این اتفاق فقط یک بار می افتد و بیشتر معتادان به سرعت به دوز تثبیت می رسند. در بسیاری از موارد می توان پس از مدتی میزان متادون را کم کرد به نحوی که وابستگی فرد روز به روز به متادون کمتر شود و قادر به ترک آن باشد.

نظم مراجعه و مصرف

نظم مراجعه و مصرف متادون یکی از مهم ترین دلایل موفقیت درمان است.وی با اشاره به این که نظم درمانی باعث می شود بدن به درمان با متادون عادت کند، تصریح می کند: چنانچه متادون به صورت منظم مصرف نشود، اثر بسیار مخربی روی سلامت فرد می گذارد. به این ترتیب معتادی که تحت درمان با متادون قرار می گیرد، باید در ۲ماه اول روزانه متادون را در مرکز دریافت کند، از ماه سوم اجازه دارد روزهای تعطیل متادون را به منزل ببرد، ماه چهارم دارو را روزدرمیان دریافت می کند یعنی یک روز در مرکز دریافت می کند و یک روز می برد. در ماه پنجم هفته ای ۲بار و در ماه ششم می تواند دارو را هفتگی دریافت کند. در طول مدت درمان، از وی مرتب آزمایش گرفته می شود تا درمانگر متوجه شود دارو را خورده یا خیر. گاهی فرد همزمان با مصرف متادون، موادمخدر هم مصرف می کند و در این صورت نظم مصرف مختل می شود و درمانگر باید روش های خاص دیگری به کار بگیرد. به عبارتی ارزش درمانی داروی متادون در مصرف منظم و مستمر است و چنانچه فرد داروی خود را منظم مصرف نکند دچار مشکل جدی می شود که نیاز به مداخله مشاور و روان درمان است.

گاهی اطرافیان معتاد تصور می کنند که مصرف متادون با موادمخدر تفاوتی ندارد و یا فرد معتاد را بابت ترک نکردن متادون سرزنش می کنند. در صورتی که گاهی فرد نمی تواند آن را ترک کند و بهتر است او را با مصرف متادون در یک سطح ثابت نگه داریم تا او دوباره به مصرف موادمخدر روی نیاورد. این کارشناس اعتیاد دفتر پیشگیری از اعتیاد سازمان بهزیستی تاکید می کند: بهتر است تصورات نادرست درباره ترک اعتیاد را از ذهن خانواده ها پاک کنیم تا در درمان اعتیاد موفق شویم.

مسمومیت با متادون

گاهی مصرف کننده دچار افزایش وزن می شود که دلیل آن رسیدن به آرامش خیال و از بین رفتن استرس و بهبود خلق و افزایش اشتهاست و نتیجه مستقیم دارو نیست. اما متادون در برخی موارد ممکن است کشنده باشد به ویژه اگر در دسترس کودکان قرار بگیرد و متاسفانه مواردی دیده شده که کودکان پس از مصرف متادون به علت مسمومیت شدید فوت کرده اند. همچنین فرد معتاد اگر ماده مخدر را همراه با متادون و در دوزهای بالا مصرف کند، ممکن است آثار مخربی روی سلامتش داشته باشد و حتی به مرگ وی منجر شود. برای پیشگیری از وقوع حوادث احتمالی هشدارهای لازم به فرد معتاد درباره سمی بودن دارو داده می شود. همچنین توضیحات کافی روی شیشه ها درج شده است و در کلینیک ها شیشه های دارای قفل کودک به معتاد داده می شود.