سلامت نیوز : شیوه نادرست تغذیه، یبوست و بلند کردن اجسام سنگین از مهم ترین دلایل افتادگی رحم است

به گزارش سلامت نیوز به نقل از خراسان ؛ بیماری های زنان، جزو بیماری های کمتر شناخته شده و کمتر مطرح شده است. زنان به طور سنتی اطلاعات بهداشتی مورد نیاز خود را از خانواده، دوستان و آشنایان دریافت می کنند و به همین دلیل است که در موارد زیادی مشکلات جسمی شان پیچیده تر می شود. با اینکه مدت هاست رسانه ها دست به کار شده اند و پلی ارتباطی بین کارشناسان و زنان جامعه ایجاد کرده اند اما به نظر می رسد هنوز دریافت اطلاعات از کارشناسان در برخی موارد به دشواری انجام می شود. گو این که گاهی رسانه با تبلیغات نادرست، ذهن بیماران را به بیراهه می کشاند. درباره یکی از مشکلات شایع زنان یعنی افتادگی رحم پای صحبت های یکی از متخصصان زنان و زایمان نشستیم.

رحم در قسمت پایین حفره شکم واقع شده و به وسیله رباط هایی به اندام های مختلف داخلی لگن وصل شده است. عوامل زیادی در حفظ موقعیت رحم دخیل است. بافت همبند نیز مانند گهواره ای اندام های سیستم ژنیتال را در جای خود حفظ می کند. هرگونه اختلال در عملکرد رباط ها، بافت همبند و دیگر ارگان های مجاور رحم باعث می شود پرولاپس رحم یا افتادگی رحم اتفاق بیفتد. دکتر ملیحه حسن زاده  مفرد متخصص زنان و استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این مطلب به خراسان می  گوید: یکی از مهم ترین عوامل افتادگی رحم افزایش سن است و از آن جا که امید به زندگی در زنان افزایش پیدا کرده است، باید منتظر شیوع بیشتر این بیماری باشیم. در مرحله بعد، تعداد بارداری، روش زایمان، بیماری های زمینه ای، شیوه تغذیه، یبوست های مزمن و بلند کردن دائمی اجسام سنگین از مهم ترین دلایل این عارضه است. البته ذکر این نکته ضروری است که آنچه در میان عوام به افتادگی رحم معروف است، در واقع افتادگی مثانه است؛ زیرا هر خانمی پس از بارداری و زایمان به هر روشی دچارافتادگی خفیف رحم می شود که بدون علامت است و نیازی هم به درمان ندارد. در پرولاپس ارگان های لگنی گاهی عارضه در اثر افتادگی رحم گاهی در اثر افتادگی مثانه «سیستوسل» و گاهی بر اثر ورود روده به داخل واژن رخ می دهد که به آن «رکتوسل» می گوییم علت این عوارض در بیشتر موارد اختلال در عملکرد بافت همبند داخل لگن است.

اما وقتی رباط ها دچار مشکل شوند افتادگی رحم رخ می دهد و این امر باعث می شود سرویکس رحم داخل مدخل واژن بیاید. در این عارضه افزایش سن و کمبود استروژن ناشی از آن عملکرد رباط ها و بافت همبند را دچار مشکل می کند. استروژن یک فاکتور مهم در عملکرد صحیح بافت همبند است.

دکتر حسن زاده مفرد با بیان این که شیوع این عارضه باعث شده که بسیاری از زنان با تصور این که زایمان طبیعی باعث افتادگی رحم می شود به سزارین اقدام کنند، تصریح می کند: زایمان طبیعی در بروز این عارضه نقشی ندارد. آنچه بروز آن را تشدید می کند تعداد دفعات بارداری است نه نوع زایمان و خانمی که چندین بار اقدم به سزارین کرده است هم به اندازه کسی که چندین زایمان طبیعی داشته است در معرض خطر ابتلا به عارضه قرار دارد. در واقع تغییرات هورمونی ناشی از بارداری و شل شدن عضلات در بارداری های متعدد یک عامل خطر برای ابتلا به بیماری محسوب می شود.

همچنین کسانی که افزایش فشار داخل شکم طی چند سال را دارند، در معرض خطر قرار دارند. افرادی که به علت ابتلا به بیماری های تنفسی دایم سرفه می کنند، یبوست دارند و دایم به عضلات شکم خود فشار می آورند و بار سنگین برمی دارند نیز در معرض خطر قرار دارند. در زنان چاق نیز افتادگی مشاهده می شود و به این زنان توصیه می شود وزن خود را کم کنند تا احتمال ابتلا به عارضه کاهش پیدا کند.

علایم

از مهم ترین علایم آن، اختلال ادراری است که به صورت بی اختیاری ادراری استرسی، تکرر ادرار و در موارد شدید انسداد ادراری بروز می کند. در بی اختیاری ادرار استرسی وقتی فرد سرفه می کند توان کنترل ادرار را ندارد. گاهی بیمار با درد لگنی و درد پایین کمر به پزشک مراجعه می کند، گاهی دچار اختلال در اجابت مزاج و مدفوع شده است و گاهی از نزدیکی دردناک شکایت دارد. گاهی بیمار بدون علامت است و گاهی فقط یک یا ۲ علامت را گزارش می کند.

نکته این جاست که پزشک معالج با توجه به شدت پرولاپس، علایم گزارش شده، سن بیمار، وضعیت عمومی و بیماری های زمینه ای احتمالی اقدامات درمانی را لحاظ می کند. چنان که ذکر شد تمامی زنانی که بارداری و زایمان را تجربه کرده اند، درجه خفیفی از پرولاپس را دارند و نیازی به درمان ندارند. در بیشتر مواقع اصرار بیمار برای انجام عمل جراحی کار درستی نیست.در مواردی که افتادگی رحم خفیف است، پزشک بیمار را متقاعد می کند که با یکسری فعالیت های ورزشی و اقدامات درمانی دیگر از پیشرفت عارضه پیشگیری کند.

دکتر حسن زاده با تاکید بر این که عمل جراحی فقط با مشاهده علایمی که بیمار از آن ها شکایت دارد، انجام می شود، تاکید می کند: گاهی بیمار فقط در فصول سرد سال از اختلال ادراری شکایت دارد؛ بنابراین می تواند در فصول سرد با یکسری تمهیدات علایم خود را کم کند. در واقع پزشک معالج با مشاهده علایم، معاینه و تشخیص مراحل مختلف بیماری درباره انجام عمل تصمیم گیری می کند. افتادگی رحم چهار مرحله دارد که بنا به شدت آن تقسیم بندی می شود و فقط در موارد شدید است که بیمار به عمل جراحی نیاز پیدا می کند.

روش های غیرجراحی

پرولاپس در حد خفیف و متوسط نیاز به جراحی ندارد و با رفتار درمانی یا درمان های غیرجراحی و ورزش و استفاده از یک سری دستگاه های مکانیکی می توان مانع پیشروی عارضه شد. وی می افزاید: برای بیمارانی که می خواهند بارور بمانند بهتر این است که از روش های جراحی استفاده نکنیم؛ زیرا حاملگی مجدد ممکن است باعث عود بیماری شود.

در رفتار درمانی به بیمار تغییر شیوه زندگی پیشنهاد می شود؛ به عنوان مثال بیماری که یبوست دارد باید با ایجاد تغییراتی در شیوه زندگی یبوست را درمان کند تا فشار کمتری به ناحیه رحم وارد آید و عارضه اش بهبود پیدا کند یا بیماری که آسم دارد باید سرفه هایش را درمان کند و با انجام ورزش هایی که عضلات کف لگن را تقویت می کند، مانع پیشروی عارضه شود. اگر بیمار کار سنگین انجام می دهد یا دائم وسایل سنگین جابه جا می کند باید این عادت خود را کنار بگذارد. این تغییرات هم از پیشروی عارضه پیشگیری می کند، هم علایم را بهبود می دهد و هم عضلات کف لگن را تقویت می کند و جراحی را به تعویق می اندازد و یا آن را حذف می کند. گاهی بیمار اضافه وزن دارد؛ بنابراین ضروری است وزنش را کم کند.

گاهی پزشک در درمان از وسیله ای موسوم به «پساری» استفاده می کند که برای بیمارانی که مبتلا به فشارخون یا دیابت پیشرفته هستند، به کار می رود. با این وسیله پزشک مثانه را جا می اندازد و این وسیله باعث تصحیح وضعیت ارگان ها می شود. این وسیله در مواردی که بیمار جراحی شده است هم به کار می رود.

جراحی، آخرین راهکار

این استادیار دانشگاه علوم پزشکی مشهد با بیان این که در عمل جراحی آناتومی طبیعی ارگان به شکل اول و طبیعی برگردانده می شود، می گوید: بسته به شدت افتادگی، عمل متفاوت است. نکته مهم این است که جراحی «کولپورافی» یا افتادگی مثانه که برای بیمارانی که دچار اختلال ادرار شدید هستند، انجام می شود، ۳ تا ۹۰ درصد احتمال عود دارد. این عمل که توسط متخصص زنان انجام می شود آخرین راهکاردرمانی است؛ زیرا بافتی که دستکاری شد، ترمیم مجدد آن بسیار دشوار است.انتخاب درست بیمار، ارزیابی دقیق علایم و تشخیص صحیح بی اختیاری در انتخاب شیوه معالجه بسیار اساسی است. گاه بیمار بی اختیاری استرسی دارد یعنی به هنگام سرفه کردن یا خندیدن دچار بی اختیاری می شود اما گاهی بی اختیاری، اورژانسی است؛ یعنی تا رسیدن به دستشویی دچار بی اختیاری می شود. در بیشتر موارد علت بی اختیاری اورژانسی به مثانه برمی گردد و وقتی رحم کمی افتادگی پیدا کند، علایم تشدید می شود. پزشک بسته به نوع بی اختیاری تست هایی برای چکاپ وضعیت مثانه انجام می دهد. مشکلات مثانه را باید اورولوژیست بررسی کند و پس از تشخیص علت، روش معالجه انتخاب می شود.