سلامت نیوز : پوست یک ارگان منحصر به فرد و مهم است. پوست وظایف متعددی را بر عهده دارد. مثلا یکی از وظایف آن، دفاع اولیه در برابر محیط اطراف است. پوست شما کمک میکند تا در مقابل جراحت، عفونت و مواد آزار رسان محفوظ بمانید. از طریق بافت، حرارت، رنگ و روشنی پوست میتوان به اطلاعاتی در مورد سلامتی عمومی شخص دست یافت.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از مردم سالاری ؛ پوست همچنین به عنوان تنظیم کننده حرارت بدن است. در طول زندگی ممکن است فرد با مشکلاتی در مورد پوست مواجه شود و در او ایجاد ناراحتی کند. یکی از این مشکلات که ناشی از گزش حشرات به وجود میآید بیماری سالک است.
لیشمانیوز جلدی یا سالک عفونتناشی از انگل لیشمانیاست با یک ندولکوچک شروع و اغلب زخمی میشود. این بیماری در بسیاری از کشورهایگرمسیر به صورت بومی دیده میشود.شایعترین محل ضایعات در نواحی بازبدن بخصوص صورت است.
بیماری سالک در بسیاری ازکشورهای مناطق حاره و تحت حارهشیوع دارد و بیماری در نقاط مختلفآسیا نظیر چین، سوریه، عربستان،عراق، ایران، فلسطین ،قفقاز و جنوبشرقی روسیه، پاکستان، افغانستان وهند شایع است. همچنین از کشورهایاطراف مدیترانه و کشورهای آفریقاییموارد متعددی از بیماری گزارش میشود. از کانونهای مهم بیماری در ایراننواحی مرزی در مرز ترکمنستان، ناحیهسرخس، لطف آباد،ترکمن صحرا، منطقه اسفراین در استان خراسان،خوزستان، قم، کاشان، طبس وبخصوص مهمترین کانون اصفهان آنهم در ناحیه شرق، شمال (شهرستانبرخوار و میمه)، شمال شرق(شهرستانهای اردستان، نطنز، آران وبیدگل و کاشان) است که از مناطقبومی کشور است.
بیماری لیشمانیوز در مناطق گرمسیری آمریکا، آفریقا، شبه قاره هند و در نواحی نیمه گرمسیری آسیای جنوب غربی و ناحیه مدیترانه آندمیک است.
این اختلال شامل گروهی از بیماریها با تظاهرات بالینی و عواقب بهداشتی بسیار متنوع است ( از ضایعات بد شکل خودبخود بهبود یابنده در تعداد اندکی از افراد تا اپیدمیهای شدید با میزان مرگ و میر بالا) تعداد افراد آلوده در دنیا دوازده میلیون نفر تخمین زده میشود و 350 میلیون نفر در مناطقی زندگی میکنند که احتمال ابتلاء به بیماری وجود دارد.
3 میلیون نفر از اشکال مختلف بیماری رنج میبرند. تعداد موارد جدید در هر سال 5/1 میلیون نفر است که از این تعداد ، پانصد هزار مورد مبتلا به لیشمانیوز احشایی هستند. این تخمینها مواردی را که بعلت عدم گزارش بسیاری از موارد جدید بیماری (در مناطق روستایی) یا عدم الزام گزارش این موارد در بسیاری از کشورهای آندمیک در نظر آورده نمیشوند، نیز بحساب میآورند. لیشمانیوز احشایی اپیدمیهای وسیع ایجاد میکند و تعداد بیماران در سالیان مختلف بسیار متنوع است. در طول سال 1991 ، اپیدمیهای وسیعی در هندوستان بوقوع پیوست. تعداد بیماران در هند به تنهایی حدود 250 هزار نفر بوده است. از آنجا که میزان کشندگی بیماری در موارد تشخیص داده و درمان شده بین 5 تا 10 درصد (در سودان تا 14درصد) و در موارد درمان نشده 100 درصد است، تخمین میزنند که لیشمانیوز احشایی 75 هزار نفر را در سال 1991 به هلاکت رسانده باشد.
ابتلاء به لیشمانیوز پوستی از شدت کمتری برخوردار است. ولی در مناطق آندمیک ناراحتی فراوانی را ایجاد میکند. (حداقل به خاطر جنبه روانی و اجتماعی و ظاهر زنندهای که بیماری ایجاد میکند). اهمیت این مسئله نزد مردم در مناطق آندمیک از آنجا مشخص میشود که در این مناطق به روش قدیمی لیشمانیزاسیون روی میآورند . این روش شامل ایجاد عفونت عمومی و مخاطره آمیز بالیشمانیا به منظور القای ایمنی تمام عمر نسبت به آن و به قیمت بروز یک زخم و ضایعه در مناطقی از بدن است که کمتر در معرض برخورد با عامل بیماری قرار دارند.
گرچه در ایران سالانه حدود 20 هزار مورد بیماری سالک در ایران گزارش میشود، ولی احتمالاً تعداد موارد واقعی 4 تا 5 برابر آن است. نوع روستایی سالک در اکثر مناطق روستایی در 15 استان کشور خصوصاً استان اصفهان شایع است و نوع شهری سالک در بسیاری از نقاط شهری به صورت آندمیک از جمله شهر بم وجود دارد. به گزارش سازمان بهداشت جهانی بیماری لیشمانیا در 88 کشور دنیا آندمیک است و بیش از 350 میلیون نفر در معرض خطر ابتلا هستند.
عامل این بیماری یک انگل تک یاخته ای از جنس لیشمانیا (Leishmania) است که انواع مختلفی دارد. بعضی از آنها در انسان ایجاد بیماریهایی به نام لیشمانیوز میکند. لیشمانیوز جلدی یا سالک بوسیله لیشمانیاتروپیکا (L.Tropica) و لیشمانیا ماژور(LMajor) ایجاد میشود که زخم پوستی خوش خیمی است و در اغلب نقاط ایران دیده میشود. ناقل بیماری پشه ریزی است به نام پشه خاکی یا فلبوتوموس (phlebotomus) که اندازه آن 2-3 میلیمتر و بدن آن پر از مو برنگ زرد مایل به کرم است. پشه خاکی ماده خونخوار است و از خون انسان و بعضی پستانداران تغذیه میکند . پشه خاکی ماده معمولاً هر 5 روز یکبار خون میخورد در موقع خون خوردن آلوده میشود پس از حدود 10 روز میتواند آلودگی را به میزبان مهره دار دیگر منتقل کند. خونخواری پشه خاکی معمولاً در شب انجام گرفته و روزها را در جای تاریک و مرطوب در زیر زمین و قسمت سایه دار اماکن انسانی یا حیوانی استراحت میکند. طول عمر پشه خاکی بالغ یکماه است که در این مدت یک یا چند بار تخم گذاری انجام میدهد.
لیشمانیوز جلدی به دو گونه است . نوع شهری یا خشک (Anthroponotic) در این نوع مخزن بیماری انسان بوده ولی سگ هم بطور اتفاقی به بیماری مبتلا میشود. در لیشمانیوز جلدی نوع روستایی یا مرطوب (Zoonotic) مخزن بیماری عمدتاً جوندگان است.
ضایعات سالک به اشکال زیر دیده میشود:
1- شکل خشک یا نوع شهری: ناقل این بیماری پشه خاکی فلبوتوموس سرژنتی بوده و مخزن اصلی آن انسان است. اینشکل از بیماری چهار مرحله متفاوترا طی میکند. دوره نهفتگی 2 تا 8 ماهاست، پس از گذشت این دوران درمحل گزش پشه پاپول سرخ رنگیظاهر میشود که 3 تا 4 میلیمتر قطردارد و نرم و بی درد است و بر اثر فشارمحو نمیشود و گاه خارش مختصریدارد؛ سپس پاپول فعال میشود وشروع به رشد میکند و کم کم بر اثرتجمع سلولها در آن نقطه ضایعه سفتمیشود و به نظر میرسد به بافتهایزیرین چسبیده است.
بازشدن زخم بهاحتمال زیاد بر اثر عوامل خارجی مثلضربه است. زخم حدودی مشخص وحاشیه نامنظم و برجسته دارد که رویآن را دلمهای قهوهای رنگ پوشاندهاست. پس از گذشت 6 تا 12 ماه و گاهبیشتر ضایعه کاملا بهبود مییابد و اثرآن بصورت جوشگاهی فرو رفته باحدودی کاملا مشخص و حاشیه نامنظمباقی میماند. تعداد زخم معمولا کم وگاه منفرد است.
2 – شکل مرطوب یا نوع روستایی: ناقل این بیماری پشه خاکی فلبوتوموس پاپاتاسی بوده و مخزن اصلی آن جوندگان است.دراین شکل پس از طی دوره نهفتگی(چند هفته تا چند ماه) ضایعه بصورتجوش همراه با التهاب حاد ظاهرمیشود. زخمی شدن آن در عرض 10روز تا 2 هفته پس از شروع اتفاقمیافتد. زخم به سرعت بزرگ و دورآن پرخون میشود. جوش خوردن زخم از وسط و اطرافهمزمان اتفاق میافتد و بطور معمولدر مدت 4 تا 6 ماه از شروع، زخمبکلی خوب میشود. تعداد زخمهامتعدد و معمولا بیش از یکی است.
3– شکل عود کننده: حدود 7 تا 10درصد از بیماران مبتلا به سالک پس ازگذراندن دوره حاد بهبود کاملنمییابند و عارضه آنان تبدیل بهشکلی از بیماری میشود که به آنشکل عودکننده (توبرکولوئید یالوپوئید) میگویند. در این بیماران نیزمانند سالک حاد بیماری با یک پاپولقرمز رنگ ظاهر میشود که تبدیل بهزخم و سرانجام جوشگاه میشود.
تشخیص قطعی بیماری با یافتن اشکالمختلف انگل در نمونههای بالینی زخم(مواد آسپیره یا بیوپسی) داده میشود.مواد آسپیره یا بیوپسی میتواند ازکناره داخلی یا حاشیه داخلی زخمبرداشت شود. این مواد را میتوان رویلام گذاشت تا خشک و برای جستجویمیکروسکوپی آماده شود. علاوه بر اینروش، از روشهای مختلفآزمایشگاهی دیگر نظیر کشت ،تلقیحبه حیوان آزمایشگاهی، آزمونلیشمانین و… نیز میتوان استفاده کرد.این بیماری قابل درمان است وداروهای مؤثری برای درمان آنوجوددارد که با نظر پزشک معالجتجویز میشود.
برای پیشگیری از این بیماری باید به نکات زیر توجه کرد:
1 – اسپری حشره کشهای ابقایی و بهکاربردن مواد دورکننده روی پوست: شایان ذکر است اسپری کردن یکاقدام کنترل مؤثر برای لیشمانیوزپوستی شهری است ولی برای نوعروستایی غیرمعمول است.
2 – مبارزه با مخزن بیماری: در نوعشهری اتلاف سگهای ولگرد، حذفمحیطهای مساعد زندگی و تکثیر آنهاو همچنین پوشاندن زخم سالکی برایجلوگیری از آلوده شدن پشههای ناقللازم است . در نوع روستایی مبارزه با جوندگان ازطریق طعمه گذاری و لانه کوبی ،دفعصحیح زباله و حذف زمینههای مساعدرشد و تکثیر جوندگان مؤثر خواهدبود.
3 – مبارزه با ناقل بیماری: تأمینبهداشت محیط، حذف مناطق رشد وتکثیر پشه مانند محلهای تجمع زباله،نخالههای ساختمانی و کودحیوانی،ساختمانهای نیمه کاره و تسطیح وبهسازی حوالی مناطق مسکونی ازاولویت ویژهای برخوردار است.سمپاشی از اقدامات نهایی است که درصورت لزوم آن هم در نوع شهریمیتواند مورد استفاده قرار گیرد. البتهبه لحاظ خطر بروز انواع مقاوم نسبتبه سم، عوارض زیست محیطی آن واحتمال مهاجرت ناقل به مناطق مجاور و جدید سمپاشی از کمترین اولویتبرخوردار است.
نظر شما