سلامت نیوز : سوم دسامبر، 12 آذرماه روز جهانی افراد معلول است؛ مناسبتی جهانی برای گرامیداشت جایگاه یکی از بزرگ‌ترین اقلیت‌های اجتماعی جامعه جهانی؛ اقلیتی که در آخرین برآوردها می‌تواند تا 15درصد جمعیت سیاره خاکی ما را در برگیرد سخن از وضعیت زندگی حدود یک میلیارد تن از ساکنین سیاره ماست. متأسفانه مانند سایر شاخص‌های منفی اجتماعی سهم جهان در حال توسعه از جمعیت دارای معلولیت جهان حدود 80درصد است پس کاملاً موجه بوده است که سازمان ملل متحد از آغاز دهه 80 میلادی با اختصاص یک روز در سال در صدد برآید توجه جامعه جهانی را و به‌طور مشخص دولت‌ها و سازمان‌های بین‌المللی مؤثر را به مشکلات جمعیت دارای معلولیت جهان، ضرورت بهبود زندگی آنان و ایجاد بستر مناسب مشارکت این اقلیت بزرگ در توسعه جهانی جلب کند.

به گزارش سلامت نیوز به نقل از آرمان ؛ کشور ما نیز از این قاعده مستثنی نیست به‌ویژه آنکه به‌رغم بهبود برخی شاخص‌های رفاه اجتماعی و توسعه خدمات شبکه‌های بهداشت و خدمات پزشکی و کاهش نسبی نابرابری اجتماعی پس از انقلاب اسلامی و کاهش بروز برخی معلولیت‌های قابل پیشگیری همچنان شاهد افزایش جمعیت دارای معلولیت کشور هستیم که از پدیده‌هایی همچون افزایش جمعیت سالمند کشور و به تبع آن افزایش کم‌توانی و ناتوانی در این گروه، افزایش معلولیت‌های ناشی از حوادث صنعتی و رانندگی و تداوم عوامل معلولیت‌زای ژنتیکی ناشی می‌شود. اما انحراف معیار برگزاری مناسبت گرامی‌داشت روز جهانی افراد معلول در کشور ما با برخی دیگر کشورها شیوه برگزاری مراسم این مناسبت است. در بسیاری از کشورها از این مناسبت برای توسعه آگاهی‌های اجتماعی نسبت به واقعیت پدیده معلولیت و توانمندی‌های افراد معلول از یک‌سو و ترغیب تصمیم‌گیران سطح کلان مدیریتی برای حل سیستماتیک مشکلات افراد معلول از سوی دیگر استفاده می‌شود؛ حال آن که در کشور ما محتوای اصلی مراسم این روز جشن‌های هنری و ایراد سخنرانی‌های مسئولان دخیل در مدیریت امور افراد معلول و عمدتاً در غیاب حضور پررنگ سازمان‌های غیردولتی فعال این گروه تشکیل می‌دهد. با امید آن‌که تشکل‌های مردم‌نهاد معلول با درک روشن فلسفه وجودی اختصاص روز جهانی افراد معلول، از این مناسبت در جهت تحقق اهداف پیش‌گفته اختصاص این مناسبت بهره گیرند، به طرح سه ضرورت ایجاد تحول کیفی در زندگی شهروندان معلول کشورمان می‌پردازم:

1. توسعه توانمندسازی: یکی از مهم‌ترین تغییر رویکردهای منجر به تحول اساسی در زندگی میلیون‌ها تن از شهروندان دارای معلولیت کشورمان جایگزینی رویکرد توانمندسازی به جای رویکرد حمایت وابسته‌ساز است. رویکردی که محور آن را توانمندکردن افراد معلول برای اداره مستقل زندگی خویش و خروج از چرخه حمایت‌های بی‌فرجام و وابسته‌ساز سازمان‌های حمایتی است. رویکردی که امکان می‌دهد افراد معلول با کسب اعتماد به نفس فردی و گروهی و فراگیری مهارت‌هایی روانشناختی، اجتماعی و حرفه‌ای لازم در جهت بهبود مستمر زندگی خود حرکت کنند. ارائه آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، ایجاد اشتغال پایدار و توسعه تشکل‌های خودیار مهم‌ترین بخش‌های این رویکرد است. تحقق این رویکرد خود مستلزم تحول در نگاه مدیریت سارمان‌های متولی امور معلولان و چرخش سیاست‌گذاری‌ها، برنامه‌ریزی‌های اجرایی و تخصیص منابع در این جهت است.

2. هدفمندسازی سیاست‌های حمایتی: هرچند در قسمت قبل به ضرورت تغییر رویکرد از چرخه وابسته‌ساز حمایت به سوی رویکرد توانمندسازی گفتم اما مقدمه این امر و حتی مکمل بر آن هدفمند کردن حمایت‌های اجتماعی از افراد معلول است زیرا بسیاری از افراد معلول نیازمند دریافت حمایت‌های اجتماعی برای تأمین حداقل سطح زندگی هستند اما مهم آن‌ست که حمایت‌ها به گونه‌ای سامان یابند که از یک سو افراد را به تلاش برای خوداتکایی و خروج از چرخه دریافت بی‌پایان حمایت‌های اجتماعی ترغیب کنند و از سوی دیگر تضمین شود حمایت‌ها واقعاً به گروه‌های مورد نیاز می‌رسند و از سوی دیگر این حمایت‌ها به گونه‌ای ارائه می‌شوند که شأن انسانی افراد دریافت‌کننده را تضعیف نکنند، حمایت‌ها به‌گونه‌ای تنظیم شوند که منجر به خروج افراد دریافت کننده از چرخه فقر شوند نه آن‌که نقش مسکن را بازی کنند.

3. اصلاح ساختار مدیریتی: انجام بازنگری در ساختار مدیریت سازمان‌های متولی امور افراد معلول نه تنها متضمن تحقق دو ضرورت قبلی یعنی توسعه رویکرد توانمندسازی و هدفمندسازی سیستم حمایتی است بلکه خود ضرورتی‌ است به منظور چابک‌تر کردن این سازمان‌ها که به نظر بسیار کند شده‌اند از یک سو و از سوی دیگر امکان سازی مشارکت مستقیم و وسیع‌تر بخش غیردولتی در ایجاد ظرفیت‌های جدید خدماتی به افراد معلول و دخالت مستقیم تشکل‌های مردم‌نهاد افراد معلول در روند تصمیم‌گیری‌های کلان مربوط به افرد معلول از سوی دیگر می‌شود تحولی منطبق با ضروریات اداری کشور و موجب کارآیی حداکثری از منابع دولتی و هم‌افزایی ظرفیت‌های مردمی در جهت بهبود زندگی اجتماعی شهروندان معلول کشور. با امید برداشتن گام‌های ملموس در سال پیش‌رو، 12 آذرماه 1391، در جهت تحقق مثلث طلایی توصیف شده ضروری برای تحول کیفی در زندگی افراد معلول کشور عزیزمان.